दुर्ग

See also: दरोग़, दरगा, and दुर्गा

Hindi

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit दुर्ग (durga).

Pronunciation

• (Delhi) IPA^(key): /d̪ʊɾɡ/

Noun

दुर्ग • (durg) m (Urdu spelling درگ)

1. fortress
2. castle, fort
3. citadel, stronghold
4. tower, chateau, bastille

Declension

	singular	plural
direct	दुर्ग durg	दुर्ग durg
oblique	दुर्ग durg	दुर्गों durgõ
vocative	दुर्ग durg	दुर्गो durgo

Declension of दुर्ग (masc cons-stem)

Synonyms

• क़िला (qilā)
• गढ़ (gaṛh)

Marathi

 दुर्ग on Marathi Wikipedia

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit दुर्ग (durga).

Pronunciation

• IPA^(key): /d̪uɾ.ɡə/

• Audio:

  (file)

Noun

दुर्ग • (durga) m

1. fort, castle

   Synonym: किल्ला (killā)

Derived terms

• सिंधुदुर्ग (sindhudurga, “a district in Maharashtra and its namesake fort”)
• जलदुर्ग (jaldurga, “fort surrounded by water”)
• गिरिदुर्ग (giridurga, “fort on a mountain”)

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• দুৰ্গ (Assamese script)
• ᬤᬸᬃᬕ (Balinese script)
• দুর্গ (Bengali script)
• 𑰟𑰲𑰨𑰿𑰐 (Bhaiksuki script)
• 𑀤𑀼𑀭𑁆𑀕 (Brahmi script)
• ဒုရ်္ဂ (Burmese script)
• દુર્ગ (Gujarati script)
• ਦੁਰ੍ਗ (Gurmukhi script)
• 𑌦𑍁𑌰𑍍𑌗 (Grantha script)
• ꦢꦸꦂꦒ (Javanese script)
• 𑂠𑂳𑂩𑂹𑂏 (Kaithi script)
• ದುರ್ಗ (Kannada script)
• ទុគ៌ (Khmer script)
• ທຸຣ຺ຄ (Lao script)
• ദുര്ഗ (Malayalam script)
• ᡩᡠᡵᡤᠠ (Manchu script)
• 𑘟𑘳𑘨𑘿𑘐 (Modi script)
• ᢑᠤᠷᠺᠠ (Mongolian script)
• 𑦿𑧔𑧈𑧠𑦰 (Nandinagari script)
• 𑐡𑐸𑐬𑑂𑐐 (Newa script)
• ଦୁର୍ଗ (Odia script)
• ꢣꢸꢬ꣄ꢔ (Saurashtra script)
• 𑆢𑆶𑆫𑇀𑆓 (Sharada script)
• 𑖟𑖲𑖨𑖿𑖐 (Siddham script)
• දුර්‍ග (Sinhalese script)
• 𑩭𑩒𑩼 𑪙𑩞 (Soyombo script)
• 𑚛𑚰𑚤𑚶𑚌 (Takri script)
• து³ர்க³ (Tamil script)
• దుర్గ (Telugu script)
• ทุรฺค (Thai script)
• དུ་རྒ (Tibetan script)
• 𑒠𑒳𑒩𑓂𑒑 (Tirhuta script)
• 𑨛𑨃𑨫𑩇𑨍 (Zanabazar Square script)

Etymology

Etymology tree

Proto-Indo-European *dews-?

Proto-Indo-European *dus-

Proto-Indo-European *gʷem-

Sanskrit दुर्ग (durga)

From Proto-Indo-Aryan *duẓgás, from Proto-Indo-European *dusgʷḿ̥s, from *dus- (“bad”) + *gʷem- (“to go”). By surface analysis, दुस्- (dus-, “badly, with difficulty”) +‎ ग (ga, “going, moving”); literally, "difficult to approach".

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /duɾ.ɡɐ́/
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /ˈd̪uɾ.ɡɐ/

Adjective

दुर्ग • (durgá) stem

1. difficult to access or approach; unattainable; impassable
   • c. 1200 BCE – 1000 BCE, Atharvaveda

Declension

Masculine a-stem declension of दुर्ग (durgá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	दुर्गः durgáḥ	दुर्गौ / दुर्गा¹ durgaú / durgā́¹	दुर्गाः / दुर्गासः¹ durgā́ḥ / durgā́saḥ¹
Vocative	दुर्ग dúrga	दुर्गौ / दुर्गा¹ dúrgau / dúrgā¹	दुर्गाः / दुर्गासः¹ dúrgāḥ / dúrgāsaḥ¹
Accusative	दुर्गम् durgám	दुर्गौ / दुर्गा¹ durgaú / durgā́¹	दुर्गान् durgā́n
Instrumental	दुर्गेण durgéṇa	दुर्गाभ्याम् durgā́bhyām	दुर्गैः / दुर्गेभिः¹ durgaíḥ / durgébhiḥ¹
Dative	दुर्गाय durgā́ya	दुर्गाभ्याम् durgā́bhyām	दुर्गेभ्यः durgébhyaḥ
Ablative	दुर्गात् durgā́t	दुर्गाभ्याम् durgā́bhyām	दुर्गेभ्यः durgébhyaḥ
Genitive	दुर्गस्य durgásya	दुर्गयोः durgáyoḥ	दुर्गाणाम् durgā́ṇām
Locative	दुर्गे durgé	दुर्गयोः durgáyoḥ	दुर्गेषु durgéṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ā-stem declension of दुर्गा (durgā́)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	दुर्गा durgā́	दुर्गे durgé	दुर्गाः durgā́ḥ
Vocative	दुर्गे dúrge	दुर्गे dúrge	दुर्गाः dúrgāḥ
Accusative	दुर्गाम् durgā́m	दुर्गे durgé	दुर्गाः durgā́ḥ
Instrumental	दुर्गया / दुर्गा¹ durgáyā / durgā́¹	दुर्गाभ्याम् durgā́bhyām	दुर्गाभिः durgā́bhiḥ
Dative	दुर्गायै durgā́yai	दुर्गाभ्याम् durgā́bhyām	दुर्गाभ्यः durgā́bhyaḥ
Ablative	दुर्गायाः / दुर्गायै² durgā́yāḥ / durgā́yai²	दुर्गाभ्याम् durgā́bhyām	दुर्गाभ्यः durgā́bhyaḥ
Genitive	दुर्गायाः / दुर्गायै² durgā́yāḥ / durgā́yai²	दुर्गयोः durgáyoḥ	दुर्गाणाम् durgā́ṇām
Locative	दुर्गायाम् durgā́yām	दुर्गयोः durgáyoḥ	दुर्गासु durgā́su
Notes	¹Vedic ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of दुर्ग (durgá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	दुर्गम् durgám	दुर्गे durgé	दुर्गाणि / दुर्गा¹ durgā́ṇi / durgā́¹
Vocative	दुर्ग dúrga	दुर्गे dúrge	दुर्गाणि / दुर्गा¹ dúrgāṇi / dúrgā¹
Accusative	दुर्गम् durgám	दुर्गे durgé	दुर्गाणि / दुर्गा¹ durgā́ṇi / durgā́¹
Instrumental	दुर्गेण durgéṇa	दुर्गाभ्याम् durgā́bhyām	दुर्गैः / दुर्गेभिः¹ durgaíḥ / durgébhiḥ¹
Dative	दुर्गाय durgā́ya	दुर्गाभ्याम् durgā́bhyām	दुर्गेभ्यः durgébhyaḥ
Ablative	दुर्गात् durgā́t	दुर्गाभ्याम् durgā́bhyām	दुर्गेभ्यः durgébhyaḥ
Genitive	दुर्गस्य durgásya	दुर्गयोः durgáyoḥ	दुर्गाणाम् durgā́ṇām
Locative	दुर्गे durgé	दुर्गयोः durgáyoḥ	दुर्गेषु durgéṣu
Notes	¹Vedic

Noun

दुर्ग • (durgá) stem, n or m

1. difficult or narrow passage; a place difficult to access
2. fortress
3. citadel, stronghold, castle
4. rough ground
5. difficulty, danger, distress
   • c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda
   • c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda

Declension

Neuter a-stem declension of दुर्ग (durgá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	दुर्गम् durgám	दुर्गे durgé	दुर्गाणि / दुर्गा¹ durgā́ṇi / durgā́¹
Vocative	दुर्ग dúrga	दुर्गे dúrge	दुर्गाणि / दुर्गा¹ dúrgāṇi / dúrgā¹
Accusative	दुर्गम् durgám	दुर्गे durgé	दुर्गाणि / दुर्गा¹ durgā́ṇi / durgā́¹
Instrumental	दुर्गेण durgéṇa	दुर्गाभ्याम् durgā́bhyām	दुर्गैः / दुर्गेभिः¹ durgaíḥ / durgébhiḥ¹
Dative	दुर्गाय durgā́ya	दुर्गाभ्याम् durgā́bhyām	दुर्गेभ्यः durgébhyaḥ
Ablative	दुर्गात् durgā́t	दुर्गाभ्याम् durgā́bhyām	दुर्गेभ्यः durgébhyaḥ
Genitive	दुर्गस्य durgásya	दुर्गयोः durgáyoḥ	दुर्गाणाम् durgā́ṇām
Locative	दुर्गे durgé	दुर्गयोः durgáyoḥ	दुर्गेषु durgéṣu
Notes	¹Vedic

Descendants

• → Malayalam: ദുർഗം (duṟgaṁ) (learned)
• Maharastri Prakrit: 𑀤𑀼𑀕𑁆𑀕 (dugga)
• Pali: dugga
• → Tamil: துருகம் (turukam)
• → Telugu: దుర్గము (durgamu)

References

• Monier Williams (1899) “दुर्ग”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 487.