Ελληνική ιστορική περιοχή της Μακεδονίας From Wikipedia, the free encyclopedia
Η Ορεστίδα (Ορεστίς) ήταν αρχαία «χώρα» της Μακεδονίας[1], φυλετική περιοχή των Ορεστών. Ανήκε κατά την αρχαιότητα, στα βασίλεια της Άνω Μακεδονίας (σήμερα Δυτική Μακεδονία), μαζί με την Ελιμιώτιδα, τη Λυγκηστίδα, την Εορδαία, την Πελαγονία και την Τυμφαία.
Η Ορεστίδα πήρε το όνομά της από τους Ορέστες, Μακεδνούς που κατοικούσαν σ' αυτή[2], όπως τους αποκαλεί ο Ηρόδοτος (484- 426 π.Χ.), αλλά και ο Πολύβιος αργότερα. Καταλάμβανε την περιοχή της σημερινής Περιφερειακής Ενότητας Καστοριάς, του Δήμου Βοΐου, του Δήμου Πρεσπών και της κοιλάδας του Άνω Δεβόλη. Πρωτεύουσα του κρατιδίου της αρχαίας Ορεστίδος, αποτελούσε το Άργος Ορεστικό. Η Ορεστίδα περιελάμβανε τις πόλεις: Κήλητρον (Celetrum)[3] (σημ. Καστοριά), το Άργος Ορεστικόν, τη Λύκη (Λύκα) στο νησάκι του Αγ. Αχιλλείου[4], τη Βάττυνα[5] και μια ακόμη πόλη άγνωστης ονομασίας, κοντά στο σημερινό Σισάνι[6].
Υποτάχτηκε στους Ρωμαίους το 197 π.Χ. Διατήρησε όμως κάποια αυτονομία, αφού επιτράπηκε στις πόλεις της να επανιδρύσουν το ομοσπονδιακό (ελληνιστικό) σύστημα του "Κοινού των Ορεστών"[7].
Στις επιγραφές της αρχαίας Ορεστίδας μαρτυρούνται 120 περίπου ανθρωπωνύμια (τα περισσότερα ελληνικά, ορισμένα ρωμαϊκά κ.ά.), που εκπροσωπούν ένα ποσοστό 25% στο σύνολο των ανθρωπωνυμίων ολόκληρης της Δυτικής Μακεδονίας (μόνο στο δόγμα των Βαττυναίων υπάρχει ένας κατάλογος από 100 ονόματα).[8] Επίσης, σε επιγραφές και ανάγλυφα ρωμαϊκής εποχής, που βρέθηκαν στην αρχαία Ορεστίδα, μαρτυρούνται αρκετές λατρευόμενες θεότητες και τόποι λατρείας, όπως είναι οι λατρείες του Δία, του Ερμή, του «Θράκα ιππέα», καθώς και των Ρωμαίων αυτοκρατόρων (αυτοκρατορολατρείας).[9]
Σήμερα υπάρχει ο Δήμος Άργους Ορεστικού με πρωτεύουσα το Άργος Ορεστικό.
Η Ορεστίδα χώρα, παρά τα ελάχιστα ευρήματα που σώζονται, φαίνεται ότι είχε σημαντική ανάπτυξη και συμμετείχε ενεργά στις εξελίξεις και τις αισθητικές αναζητήσεις της εποχής. Ο ευρύτερος γεωγραφικός χώρος ταυτίζεται με την περιοχή της αρχαίας Ορεστίδος, όπου κατοικούσαν οι Ορέστες, Μακεδνοί[2] όπως τους αποκαλεί ο Ηρόδοτος (484- 426 π.Χ.), αλλά και ο Πολύβιος αργότερα (200- 120 π.Χ). Από εδώ άρχισαν οι Μακεδόνες βασιλείς να συνενώνουν τα υπόλοιπα κρατίδια για να δημιουργήσουν το μεγάλο Μακεδονικόν βασίλειον. Η ευρύτερη περιοχή ταυτίζεται με την περιοχή της αρχαίας Ορεστίδος που αποτελούσε γεωγραφική ενότητα της Άνω Μακεδονίας και τα εδάφη της αναπτύσσονταν κατά μήκος του άνω ρου του Αλιάκμονα, δηλαδή στις περιοχές της σημερινής Καστοριάς, του Άργους Ορεστικού, του Βογατσικού, του Σισανίου και της Κλεισούρας.[10]
Ένα επιτύμβιο ανάγλυφο που βρέθηκε στην Πεντάβρυσο Καστοριάς και απεικονίζει το γαλήνιο πρόσωπο μιας γυναίκας (ένα από τα καλύτερα κλασικά έργα που έχουν ανακαλυφθεί στη Μακεδονία), καθώς και άλλες πρόσφατες ανακαλύψεις της κλασικής αρχαιότητας (επιτάφιες επιγραφές, περικεφαλαία, εργαστήριο κεραμικής κ.α.) επιβεβαιώνουν την ανάπτυξη της περιοχής.
Η Ορεστίδα (Ορεστίς)[11][12]α[›], αλλά και Ορεστία[13] ήταν αρχαία χώρα της Μακεδονίας, η χώρα των Ορεστών. Ανήκε στα βασίλεια της Άνω Μακεδονίας (σήμερα Δυτ. Μακεδονία), μαζί με την Ελιμειώτιδα, την Λυγκίστιδα, Πελαγονία Εορδαία και την Τυμφαία.Η Ορεστίδα περιελάμβανε τις πόλεις: Κήλητρον (Celetrum) σημ. Καστοριά, την Βάττυνα, την Λύκη, στο νησάκι του Αγ. Αχιλλείου, τη Διοκλητιανούπολη και μια άγνωστης ονομασίας πόλη κοντά στο σημερινό Σισάνι.
Η λίμνη της Καστοριάς και ο ποταμός Αλιάκμονας ήταν επί αιώνες οι ζωτικοί χώροι ανάπτυξης της ανθρώπινης δραστηριότητος και το σημείο εκκίνησης προς τον ευρύτερο ελλαδικό χώρο[14] Βαρυσήμαντο γεγονός αποτελεί η ανεύρεση ενός λίθινου χειροπέλεκυ της Παλαιολιθικής εποχή στο Παλαιόκαστρο Κοζάνης [15] όχι μακρυά από τις όχθες του σημερινού Αλιάκμονα. Πλησίον και κατά μήκος του ποταμού Αλιάκμονα δημιουργήθηκαν διάφοροι προϊστορικοί οικισμοί, όπως η Αιανή, η Αυγή Καστοριάς, η Κολοκυνθού Καστοριάς που γνωρίζουμε και σήμερα, αλλά και η Πίκρη, Σοπότι, Παραβέλα,[16] όπως καταγρἀφονται από τους ερευνητές.
Κι΄είναι αυτό πολύ αυτονόητο γιατί πριν ακόμα κατοικιδιοποιηθεί το άλογο μετά την Νεολιθική εποχή (για τον ελλαδικό χώρο 6.800 - 3.000 π.Χ)[17] οι ποτάμιες, αλλά και οι παραλίμνιες και παράκτιες περιοχές προσφέρονταν για την αλιεία και την ανάπτυξη των μόνιμων αγροτικών οικισμών, εφόσον ο άνθρωπος άρχισε ν΄ασχολείται πλέον εκτός από το κυνήγι με την γεωργία και την κτηνοτροφία. Η πλέον ευνοημένη περιοχή του Παλιού Κόσμου -και για πολλούς αιώνες - ήταν η γεωγραφική ζώνη που αρχίζει από τη λίμνη της Καστοριάς και μέσω Αλιάκμονα εξικνείται μέχρι του Θερμαϊκού κόλπου. Η ευρύτερη περιοχή του Αλιάκμονα με φυσικά τείχη την Πίνδο, το Βέρμιο και τις κορυφογραμμές του Ασκίου και του Βούρινου την καταστούσαν για αιώνες απροσπέλαστη πανταχόθεν. Με τις σχεδίες αρχικά μέσω Αλιάκμονα ικανοποιούσε ο άνθρωπος της τελικής νεολιθικής εποχής την περιέργειά του για εξερεύνηση και οι ποταμοί πάντα οδηγούν στη θάλασσα. Οι Ορεστίδες ήταν εκείνοι που πρώτοι προσάραξαν πέριξ του Θερμαίου Κόλπου.Παίονες δε περί τον Αξιόν ποταμόν και την καλουμένην δια τούτο Αμφαξίτιν, Ηδωνοί δε και Βισάλται την λοιπήν μέχρι Στρυμόνος...[18]
Τόσο ο Θουκυδίδης[19] όσο και ο Τίτος Λίβιος[20] κάνουν αναφορά στην παρουσία του Ορέστη στη Ορεστίδα, που κατέφυγε σ΄αυτήν μετά τον φόνο της μητέρας του, αλλά και ο Κούρτιος Ρούφος Κόιντος.[21] Ωστόσο ο ίδιος μύθος αναφέρεται και για την ονομασία της αρχαίας πόλης της Θράκης τη σημερινή Αδριανούπολη,όπου ο Ορέστης μετά το φόνο της μητέρας του Κλυταιμνήστρας έφτασε στην περιοχή για να λουστεί στη συμβολή των τριών ποταμών Άρδα, Έβρου και Τόνσου (Τούντζα) ύστερα από χρησμό για τον εξιλασμό του. Η λέξη Ορέσται ή Ορεστίδες[22] είναι ομόρριζη της λέξης ορεινός[23][24] και σύγχρονοι ερευνητές της ιστορίας [25] υποστηρίζουν, ότι οι Δωριείς στην τελευταία φάση της μετακίνησής τους προς νότον είχαν ορμητήριο την Πίνδο. Η ευρύτερη περιοχή πέριξ της λίμνης της Καστοριάς με τους πασσαλόπηκτους οικισμούς της νεολιθικής εποχής πριν ακόμα από τον 6ον αιώνα π.Χ. προΰπήρχε όχι μόνον του Ορέστη, αλλά και αυτού ακόμη του Κάστορος αδελφού του Πολυδεύκους.
| «Φίλος γεγονώς τοῦ Φιλίππου» |
|---|
| Παυσανίας ἦν τό μέν γένος Μακεδών ἐκ τῆς Ὀρεστίδος καλουμένης, τοῦ δέ βασιλέως σωματοφύλαξ διά τό κάλλος φίλος γεγονώς τοῦ Φιλίππου...»[26] |
Μεταξύ των ετών 370 π.Χ.. και 365 π.Χ. οι Ορέστες θα αποχωρήσουν επισήμως από την (σκιώδη ούτως ή άλλως) επικυριαρχία του βασιλέα της Μακεδονίας και θα αποτελέσουν τμήμα του Μολοσσικού κράτους (=φυλετικής ομοσπονδίας) και από Ορέστες Μακεδόνες θα ξαναγίνουν Ορέστες Μολοσσοί. Το 350 π.Χ. ο Φίλιππος Β΄, μετά την νίκη του επί του βασιλέως των Μολοσσών Αρύββα, θα προσαρτήσει οριστικά στην Μακεδονία την Παραυαία, την Τυμφαία και την Ορεστίδα. Κατά τον Στέφανο Βυζάντιο, υπήρχε στην περιοχή η Ορεστία: «…πόλις εν Ορέσταις, εν όρει υπερκειμένω της Μακεδονικής γης, εξ ης Πτολεμαίος ο Λάγου πρώτος βασιλεύσας Αιγύπτου…».
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
