Παίονες

Οι Παίονες ήταν αρχαίο ινδοευρωπαϊκό φύλο που κατοικούσε στην ιστορική περιοχή της Παιονίας, βόρεια τής αρχαίας Μακεδονίας, νότια της Δαρδανίας, δυτικά της Θράκης και ανατολικά της Ιλλυρίας στα όρια της σημερινής Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας.^[1][2] Αρχικά κατοικούσαν στην άνω κοιλάδα του Αξιού και τη δυτική Ιλλυρία, και επεκτάθηκαν στη Βοττιαία μέχρι τον Στρυμόνα. Τα ομηρικά έπη αναφέρουν τους Παίονες ως κατοίκους αυτής της περιοχής.^[3] Κυριότερες πόλεις της ήταν η Αμυδών,^[4] οι Στόβοι και η Σίρις. Αργότερα περιορίστηκαν στην Αμφαξίτιδα Παιονία, όπως αναφέρει και ο Στράβων^[5] και στην περιοχή της κοιλάδας του Στρυμόνα. Στα χρόνια του Φιλίππου και του Μεγάλου Αλεξάνδρου είχαν περιοριστεί στον μέσο Αξιό και στην κοιλάδα του Στρυμόνα. Το 284 π.Χ. ενσωματώθηκαν στο Μακεδονικό Βασίλειο.^[6]

Παιονία

«Αυτάρ Πυραίχμης άγε Παίονας αγκυλοτόξους (με τα κυρτά τόξα) τηλόθεν εξ Αμυδώνος απ΄Αξιού ευρύ ρέοντος, Αξιού ου (του οποίου) κάλλιστον ύδωρ επικίδναται (απλώνεται) αίαν (γαίαν}»

Ιλιάδα, Β΄848-850

Παιονία

Μυθολογία

Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία ο εραστής της Σελήνης, ο Ενδυμίων από την Ηλεία είχε τρεις γιους, τον Παίονα, τον Επειό και τον Αιτωλό. Ο Ενδυμίων για να δώσει το βασίλειό του σε έναν από αυτούς, τους έβαλε να τρέξουν σε αγώνα δρόμου στην Ολυμπία, όπου νίκησε και πήρε την βασιλεία ο Επειός. Ο Παίονας λυπήθηκε και έφυγε για να εγκατασταθεί στην επάνω κοιλάδα του Αξιού που ονομάστηκε Παιονία. Ο θεός Αξιός γέννησε τον Πηλεγώνα, γενάρχη των Παιόνων, μετά τον έρωτα του ποταμού με τη μεγαλύτερη κόρη του Ακεσσαμενού, βασιλιά της γειτονικής στον Αξιό Πιερίας, την Περίβοια.

Στον Τρωικό πόλεμο, οι Παίονες «με τα αγκυλωτά τόξα» (Ιλιάδα, Β΄ 848-850) «που φορούσαν περικεφαλαίες με αλογοουρά» ήταν σύμμαχοι των Τρώων, εμφανίζονται να μάχονται στο πλευρό τους, υπό τον βασιλιά Πυραίχμη και τον Αστερόπαιο.

Ιστορία

Ο Στράβων γράφει για τους Παίονες ότι ήταν Θράκες, και συμπληρώνει ότι από άλλους θεωρούνταν ότι προέρχονταν από άποικους Φρύγες και άλλοι ότι από αυτούς προέρχονταν εκείνοι. Αποτελούνταν από πολλές φυλές γνωστές με το όνομα Παίονες, Σιροπαίονες, Γρααίοι, Λαιαίοι, Παιόπλαι, Παναίοι.

Ο Ηρόδοτος αναφέρει ξεκάθαρα ότι οι Παίονες ζούσαν στις όχθες του ποταμού Στρυμόνα: «εἴη δὲ ἡ Παιονίη ἐπὶ τῷ Στρυμόνι ποταμῷ πεπολισμένη» και πως ήταν άποικοι των εκ της Τροίας Τευκρών.^[7]

Μεγάλες πόλεις ήταν η Άστιβος (σημερινό Στιπ, στη Βόρεια Μακεδονία), ο Δόβηρος (πιθανόν η Δοϊράνη) και το Αστραίον (σημερινή Στρώμνιτσα). Πιθανόν οι Στόβοι (σημερινό Στόμπι) να ήταν η πρωτεύουσα του κράτους.

Κατά την εκστρατεία του Ξέρξη στην Ελλάδα συμμετείχαν στον στρατό του, άλλοι ως σύμμαχοι και άλλοι ως υποτελείς. Ο Φίλιππος Β΄ μετά τον θάνατο του βασιλιά των Παιόνων Άγη, εξεστράτευσε εναντίον τους και τους κατέκτησε (355-354 π.Χ.). Εκείνη την εποχή υπήρχε και αντίθεση στην Αθήνα για την πολιτική του Φιλίππου. Ο Ισοκράτης απλώς αναφέρει ότι ο Φίλιππος υπέταξε τους Παίονες και τους έκανε υπηκόους του. Αντίθετα ο Δημοσθένης τον κατηγορούσε για τον εξαναγκασμό των Παιόνων να συμμαχήσουν μαζί του ή να υποταχθούν ενώ προηγουμένως ήταν ελεύθεροι και σύμμαχοι των Αθηναίων. Ο Μέγας Αλέξανδρος μετέπειτα εξεστράτευσε επίσης εναντίον τους, όταν αποπειράθηκαν να στασιάσουν. Κατά την εκστρατεία του στην Ασία χρησιμοποίησε Παίονες ως ελαφρά σώματα ψιλών.

Βασιλείς της Παιονίας

Μυθικά πρόσωπα

• Πηλέγων, πρώτος βασιλιάς των Παιόνων
• Πυραίχμης, πολέμησε στον Τρωικό Πόλεμο

Ιστορικά πρόσωπα

• Άγις. Σύγχρονος του Φιλίππου, μετά τον θάνατό του ο Φίλιππος επιτέθηκε εναντίον των Παιόνων.
• Λύκκειος (περίπου 359 - 340 π.Χ.)
• Πατράος (περίπου 340 - 315 π.Χ.)
• Αυδολέων, ή Αυδωλέων γιος του Πατράου, (περίπου 315 - 286 π.Χ.). Το 310 π.Χ. η ανεξαρτησία του ηγεμόνα αυτού διέτρεξε κίνδυνο από τους Αυταριάτες Ιλλυριούς, σώθηκε δε με τη βοήθεια του Κασσάνδρου. Υπήρξε φίλος και σύμμαχος των Αθηναίων κατά του Δημητρίου του Πολιορκητή και γι΄ αυτό τον λόγο είχε με ψήφισμα τιμηθεί από την Εκκλησία του δήμου. Ο Διόδωρος ο Σικελιώτης, σε ένα απόσπασμα του εικοστού βιβλίου του, τον αποκαλεί Αυτολέοντα, αλλά μάλλον λανθασμένα. Μάλλον είναι Αυδολέων, που σημαίνει αυτόν που έχει φωνή λιονταριού, μεγαλόφωνο. Του βασιλιά αυτού διασώθηκαν άξια λόγου νομίσματα που συχνά αντέγραφαν οι Γαλάτες. Αυτά ήταν δύο τύπων. Αυτά του πρώτου τύπου φέρουν στη μία όψη κεφαλή της Αθηνάς ή του Διονύσου και στην άλλη άλογο ελεύθερο ή προτομή αλόγου και επιγραφή ΑΥΔΩΛΕΟΝΤΟΣ. Αυτά του δεύτερου τύπου είναι αττικά τετράδραχμα όμοια με του Μ. Αλεξάνδρου και φέρουν την επιγραφή ΑΥΔΩΛΕΟΝΤΟΣ ΒΑΣΙΛΕΩΣ.
• Αρίστων, γιος και διάδοχος του Αυδολέοντα
• Δροπίων, (περίπου 279 π.Χ.) Γιος του Δέοντα, έγινε γνωστός από ανάθημα που έστειλε στους Δελφούς, μια χάλκινη κεφαλή παιονικού ταύρου, (αναφέρεται από τον Παυσανία). Το 1877 ανακαλύφθηκε στην Ολυμπία ένα βάθρο ανδριάντα με επιγραφή που αναφέρει ότι είχε στηθεί από τους Παίονες προς τιμή του βασιλιά Δροπίωνα. Αυτό δείχνει ότι οι βασιλιάδες της Παιονίας είχαν ελληνική καταγωγή, αφού μόνο σε Έλληνες επιτρεπόταν η συμμετοχή στους Ολυμπιακούς αγώνες^{[εκκρεμεί παραπομπή]}.

Παραπομπές

1. • Mallory, J. P. (1997). Encyclopedia of Indo-European Culture. Douglas Q. Adams. ISBN 1884964982. Ανακτήθηκε στις 23 Μαρτίου 2013.
2. «Paeones - Livius».
3. Ιλιάδα, Β΄848, Π΄287 και Φ΄152
4. Παναγής Λορεντζάτος, ΟΜΗΡΙΚΟΝ ΛΕΞΙΚΟΝ Γ΄εκδ.1989 πόλις της Παιονίας παρά τον Αξιόν Ποταμόν
5. Στράβων Παίονες δε περί τον Αξιόν ποταμόν και την καλουμένην δια τούτο Αμφαξίτιν, Ηδωνοί δε και Βισάλται την λοιπήν μέχρι Στρυμόνος… Γεωγρ.7α.1.11.11
6. Γιάννης Λάμψας,Λεξικό του Αρχαίου Κόσμου,Εκδ. ΔΟΜΗ
7. Ηρόδοτος, Ιστορίαι, βιβλ.Ε', παρ.13

Πηγές

• Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής, Λεξικόν του Αρχαιοελληνικής 1888
• Ανέστης Κωνσταντινίδης, Ονομαστικόν Λεξικόν Κύριων Ονομάτων, Εν Κωνσταντινοπόλει 1900
• Γιάννης Λάμψας, Λεξικό του Αρχαίου Κόσμου επανεκδ.Δομή ISBN 960-6669-34-3