βασιλιάς του Αφγανιστάν From Wikipedia, the free encyclopedia
Ο Μοχάμεντ Ναντίρ Σαχ (παστού: محمد نادر شاه, περσικά: محمد نادر شاه – γεννημένος ως Μοχάμεντ Ναντίρ Χαν, 9 Απριλίου 1883 – 8 Νοεμβρίου 1933) ήταν Βασιλιάς του Αφγανιστάν από τις 15 Οκτωβρίου 1929 μέχρι τη δολοφονία του τον Νοέμβριο του 1933. Προηγουμένως, υπήρξε Υπουργός Πολέμου, πρέσβης του Αφγανιστάν στη Γαλλία και στρατηγός του στρατού του Αφγανιστάν. Ο ίδιος και ο γιος του Μοχάμεντ Ζαχίρ Σαχ, ο οποίος τον διαδέχθηκε, ανήκαν στους Μουσαχιμπάν.
| Μοχάμεντ Ναντίρ Σαχ | |
|---|---|
 Ο Μοχάμεντ Ναντίρ Σαχ | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | محمد نادر شاه (Πάστο) |
| Γέννηση | 9 Απριλίου 1883[1] Ντέχραντουν[2] |
| Θάνατος | 8 Νοεμβρίου 1933 ή 9 Νοεμβρίου 1933[2] Καμπούλ[2] |
| Τόπος ταφής | Καμπούλ |
| Χώρα πολιτογράφησης | Αφγανιστάν |
| Θρησκεία | Σουνιτισμός |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | διπλωμάτης πολιτικός[3] |
| Οικογένεια | |
| Σύζυγος | Mah Parwar Begum |
| Τέκνα | Μοχάμεντ Ζαχίρ Σαχ |
| Γονείς | Muhammed Yusuf Khan |
| Οικογένεια | Δυναστεία των Μπαρακζάι |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Αξίωμα | Βασιλιάς του Αφγανιστάν (1929–1933) πρέσβης |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Ο Ναντίρ Χαν γεννήθηκε στις 9 Απριλίου 1883 στο Ντέχρα Ντουν των Βρετανικών Ινδιών, από τον κλάδο των Μουσαχιμπάν της βασιλικής δυναστείας του Αφγανιστάν (πλευρά των Μοχαμαντζάι των Μπαρακζάι Παστούν). Πατέρας του ήταν ο Μοχαμάντ Γιουσούφ Χαν και μητέρα του η Σαράφ Σουλτάνα. Ο εκ πατρός παππούς του ήταν ο Γιάχια Χαν και ο προπάππους του ο Σουλτάνος Μοχαμάντ Χαν Τελαγί, αδελφός του Ντοστ Μοχαμάντ Χαν. Οι πρόγονοι του Ναντίρ εξορίστηκαν στις Βρετανικές Ινδίες από τον βασιλιά εμίρη Αμπντούλ Ραχμάν όταν αυτός κατάλαβε τη φιλοδοξία τους για εξουσία. Ο βασιλιάς Αμπντούρ Ραχμάν συμβούλευσε τον διάδοχο του στην εξουσία να μην επιτρέψει την οικογένεια «Αλ-Γιαχία» να εισέλθει στη χώρα υπό οποιαδήποτε κατάσταση. Το 1901 ο Εμίρης Αμπντούλ Ραχμάν πέθανε και ο πρίγκιπας Χαμπιμπουλάχ στέφθηκε βασιλιάς. Σε αντίθεση με τον πατέρα του, ο Εμίρης Χαμπιμπουλάχ είχε αρκετές αδυναμίες, μεταξύ των οποίων η φιλανθρωπία. Κατά τη διάρκεια επίσημης επίσκεψης στις Βρετανικές Ινδίες, ο Εμίρης Χαμπιμπουλάχ νυμφεύτηκε μία από τις αδελφές του Ναντίρ. Τότε η οικογένεια του Ναντίρ μετακόμισε στο Αφγανιστάν. Ο Ναντίρ έγινε υπουργός πολέμου κατά τη βασιλεία του Αμανουλάχ ενώ κρατούσε μυστικές τις φιλοδοξίες του να γίνει βασιλιάς. Ο Ναντίρ και οι αδελφοί του έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην αποσταθεροποίηση της διακυβέρνησης του Αμανουλάχ και άρχισε να υποστηρίζει τον Χαμπιμπουλάχ Καλακανί.[4]
Αφού μεγάλωσε στην Ινδία, ο Ναντίρ Χαν αρχικά μετέβη στο Αφγανιστάν όταν ο παππούς του Μοχαμάντ Γιαχία έλαβε την άδεια να επιστρέψει από την εξορία των Βρετανών και του Αμπντούρ Ραχμάν Χαν.[5] Αργότερα έγινε στρατηγός υπό τον βασιλιά Αμανουλάχ Χαν και ηγήθηκε του Αφγανικού Εθνικού Στρατού στον Γ΄ Αγγλοαφγανικό Πόλεμο. Μετά τον πόλεμο, ο Ναντίρ Χαν έγινε Υπουργός Πολέμου και πρέσβης του Αφγανιστάν στη Γαλλία.[6]
Σύντομα μετά από εξέγερση που πραγματοποίησαν φυλές Παστούν και τατζικικές δυνάμεις του Χαμπιμπουλάχ Καλακανί κατά της μοναρχίας, ο Ναντίρ Χαν εξορίστηκε λόγω διαφωνιών με τον βασιλιά Αμανουλάχ. Μετά την πτώση της μοναρχίας του Αμανουλάχ Χαν από τον Χαμπιμπουλάχ Καλακανί, επέστρεψε στο Αφγανιστάν με τον στρατό του που αποτελούνταν από φυλές Μεχσούντ και Βαζίρ και κατέλαβε το μεγαλύτερο μέρος του Αφγανιστάν. Μέχρι τις 13 Οκτωβρίου 1929, ο Ναντίρ Χαν κατέλαβε την Καμπούλ και στη συνέχεια λεηλάτησε την πόλη.[7] Συνέλαβε τον Καλακανί και τον εκτέλεσε στη λαιμητόμο την 1η Νοεμβρίου 1929, μαζί με άλλα μέλη του κύκλου του.
Ως σάχης του Αφγανιστάν ο Ναντίρ Χαν κατάργησε σε σύντομο διάστημα τις περισσότερες από τις μεταρρυθμίσεις του Αμανουλάχ Χαν, αλλά παρά τις απόπειρές του να ανασχηματίσει τον στρατό που μόλις είχε χρησιμοποιήσει για να καταστείλει μία εξέγερση, οι δυνάμεις παρέμειναν ασθενείς ενώ οι θρησκευτικοί και φυλετικοί ηγέτες ενισχύθηκαν. Ο Ναντίρ αντιμετώπισε αρκετές εξεγέρσεις, συμπεριλαμβανομένης της εξέγερσης Κοχ Νταμάν (29 Νοεμβρίου - 30 Ιουνίου), την εξέγερση Σινβάρι (Φεβρουάριος 1930), επιχειρήσεις κατά του Ιμπραχίμ Μπεκ (Νοέμβριος 1930 - Απρίλιος 1931), την απειλή των Γκιλζάι (1931), την εξέγερση Ντάρε Χελ (Νοέμβριος 1932) και μικροεπεισόδια στο Χοστ.[8] Την ίδια χρονιά σοβιετικά στρατεύματα διέσχισαν τη μεθόριο καταδιώκοντας έναν Ουζμπέκο ηγέτη του οποίου οι δυνάμεις παρενοχλούσαν τους Σοβιετικούς από το ιερό του στο Αφγανιστάν. Καταδιώχθηκε στη σοβιετική πλευρά από τον αφγανικό στρατό τον Απρίλιο του 1930 και μέχρι το τέλος του 1931 οι περισσότερες εξεγέρσεις είχαν κατασταλεί.
Ο Ναντίρ Χαν διόρισε ένα δεκαμελές συμβούλιο, το οποίο αποτελούνταν κυρίως από μέλη της οικογενείας του, και τον Σεπτέμβριο του 1930 συγκάλεσε τη λόγια τζίργκα στην οποία επικυρώθηκε η ανάληψη του θρόνου από μέρους του. Το 1931, ο βασιλιάς διακήρυξε νέο σύνταγμα. Παρά την παρουσίαση του ως συνταγματικού μονάρχη, το σύνταγμα εγκαθίδρυσε για την ακρίβεια μία βασιλική ολιγαρχία και η λαϊκή συμμετοχή ήταν εν μέρει μία ψευδαίσθηση.[9]
Αν και ο Ναντίρ Χαν καθησύχασε τις θρησκευτικές παρατάξεις δίνοντας συνταγματική έμφαση στις ορθόδοξες δογματικές αρχές, έλαβε επίσης μέτρα για τον εκσυγχρονισμό του Αφγανιστάν σε υλικά μέσα, αν και με λιγότερη επιμονή από τον Αμανουλάχ. Βελτίωσε την οδοποιία, ιδιαίτερα τη Μεγάλη Βόρεια Οδό μέσω της οροσειράς Χίντου Κους, τα μέσα επικοινωνίας και βοήθησε στην ίδρυση του πρώτου πανεπιστημίου του Αφγανιστάν το 1931. Ωστόσο, το πανεπιστήμιο (Πανεπιστήμιο της Καμπούλ) δεν δέχτηκε κανέναν φοιτητή μέχρι το 1932.[10] Δημιούργησε εμπορικούς δεσμούς με τις ίδιες ξένες δυνάμεις που ο Αμανουλάχ είχε καθιερώσει διπλωματικές σχέσεις τη δεκαετία του 1920 και, υπό την ηγεσία αρκετών εξεχόντων επιχειρηματιών, σύστησε τραπεζικό σύστημα και μακροπρόθεσμο οικονομικό σχεδιασμό. Αν και οι προσπάθειές του για τη βελτίωση του στρατού δεν έφεραν καρπούς άμεσα, μέχρι το θάνατό του το 1933 ο Ναντίρ Σαχ δημιούργησε στρατιωτική δύναμη 40.000 ανδρών.[4]
Στις 8 Νοεμβρίου 1933, ο Ναντίρ Χαν πραγματοποιούσε επίσκεψη σε λύκειο και σκοτώθηκε από τον Αμπντούλ Χαλίκ κατά τη διάρκεια τελετής αποφοίτησης.[11] Ο Αμπντούλ Χαλίκ, που καταγόταν από τους Χάζαρους συνελήφθη άμεσα και βασανίστηκε προτού εκτελεστεί στο απόσπασμα μαζί με τους περισσότερους συγγενείς του συμπεριλαμβανομένου του πατέρα και του θείου του.[12][13] Σύμφωνα με τον Χαφιζουλάχ Εμαντί, «Η κυβέρνηση συνέλαβε τον Αμπντούλ Χαλίκ, την οικογένειά του, τους φίλους του και χρησιμοποίησε αυτήν την ευκαιρία για να συλλάβει και άλλους πιθανούς εχθρούς και να τους εκτελέσει με κατηγορίες συμμετοχής στη δολοφονία του βασιλιά Ναντίρ».[14]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
