From Wikipedia, the free encyclopedia
Η ιστορία του κινηματογράφου στην Πολωνία έχει διάρκεια σχεδόν όσο η ιστορία της κινηματογραφίας, και έχει παγκοσμίως αναγνωρισμένα επιτεύγματα, παρόλο που οι πολωνικές ταινίες τείνουν να είναι λιγότερο εμπορικά διαθέσιμες από τις ταινίες πολλών άλλων ευρωπαϊκών εθνών.
| Κινηματογράφος της Πολωνίας | |
|---|---|
 Διεθνές Φεστιβάλ Ανεξάρτητου Κινηματογράφου Off Camera στην Κρακοβία, 2012 | |
| No. κινηματογραφικών αιθουσών | 1.122 (2011)[1] |
| • Αίθουσες κατά κεφαλήν | 3.2 ανά 100.000 (2011)[1] |
| Κύριοι διανομείς | United International Pictures 26.8% Forum Film 12.8% Imperial Cinepix 11.9%[2] |
| Παραγωγή ταινιών[3] | |
| Μυθοπλασία | 32 (62.7%) |
| Κινούμενα σχέδια | 1 (2.0%) |
| Ντοκιμαντέρ | 18 (35.3%) |
| Αριθμός καταχωρημένων (2011)[4] | |
| Συνολικά | 39.663.222 |
| • Κατά κεφαλήν | 1 (2012)[5] |
| Εγχώριες ταινίες | 11.624.566 (29.3%) |
| Gross box office[4] | |
| Συνολικό | 703.000.000 ζλότι (~167,8 εκ. ευρώ) |
| Εγχώριες ταινίες | 43.537.243 ζλότι (~10,4 εκ. ευρώ) (6.2%) |
Μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, η κομμουνιστική κυβέρνηση δημιούργησε έναν εθνικό κινηματογράφο με βάση έναν κρατικό κινηματογραφιστή, εκπαίδευσε εκατοντάδες νέους σκηνοθέτες και τους εξουσιοδότησε να δημιουργήσουν ταινίες. Σκηνοθέτες όπως ο Ρόμαν Πολάνσκι, Κσίστοφ Κιεσλόφσκι, Αγκνιέσκα Χόλαντ, Άντζεϊ Βάιντα, Άντζεϊ Ζουουάφσκι, Άντζεϊ Μουνκ και Γέζι Σκολιμόφσκι επηρέασαν την ανάπτυξη της πολωνικής κινηματογραφικής παραγωγής. Τα τελευταία χρόνια, η βιομηχανία καθοδηγείται από τους παραγωγούς με τη χρηματοδότηση να είναι το κλειδί για τη δημιουργία μιας ταινίας και με πολλούς ανεξάρτητους κινηματογραφιστές όλων των ειδών, οι πολωνικές παραγωγές τείνουν να εμπνέονται περισσότερο από τον αμερικανικός κινηματογράφο.
.jpg)
Ο πρώτος κινηματογράφος στην Πολωνία (τότε υπό κατάληψη από τη Ρωσική Αυτοκρατορία) ιδρύθηκε στο Λοτζ το 1899, αρκετά χρόνια μετά την εφεύρεση της κινηματογραφικής κάμερας. Αρχικά ονομάστηκε Θέατρο Ζωντανών Εικόνων, απέκτησε μεγάλη δημοτικότητα και μέχρι το τέλος της επόμενης δεκαετίας υπήρχαν κινηματογράφοι σχεδόν σε όλες τις μεγάλες πόλεις της Πολωνίας. Αναμφισβήτητα ο πρώτος Πολωνός σκηνοθέτης ήταν ο Καζίμιες Προυσίνσκι, ο οποίος γύρισε διάφορα μικρού μήκους ντοκιμαντέρ στη Βαρσοβία. Η κινηματογραφική κάμερα του με πλεογράφο είχε κατοχυρωθεί με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας πριν από την εφεύρεση των αδελφών Λυμιέρ και θεωρείται ο συγγραφέας του πρώτου επιζώντος πολωνικού ντοκιμαντέρ με τίτλο Ślizgawka w Łazienkach (Παγοδρόμιο στα Βασιλικά Λουτρά), καθώς και των πρώτων μικρών αφηγηματικών ταινιών Powrót birbanta (Η επιστροφή του γλετζέ στο σπίτι) και Przygoda dorożkarza (Η περιπέτεια ενός οδηγού άμαξας), όπου και οι δύο δημιουργήθηκαν το 1902. Ένας άλλος πρωτοπόρος του κινηματογράφου ήταν ο Μπολέσουαφ Ματουσέφσκι, ο οποίος έγινε ένας από τους πρώτους κινηματογραφιστές που εργάστηκαν για την εταιρεία Λυμιέρ και ήταν ο επίσημος «κινηματογραφιστής» των Ρώσων τσάρων το 1897.
Η παλαιότερη σωζόμενη ταινία, η Antoś pierwszy raz w Warszawie (Ο Άντος για πρώτη φορά στη Βαρσοβία) γυρίστηκε το 1908 από τον Αντόνι Φέρτνερ. Η ημερομηνία της πρεμιέρας της, 22 Οκτωβρίου 1908, θεωρείται η ημερομηνία ίδρυσης της πολωνικής κινηματογραφικής βιομηχανίας. Σύντομα οι Πολωνοί καλλιτέχνες άρχισαν να πειραματίζονται με άλλα είδη κινηματογράφου: το 1910 ο Βλαντισλάβ Σταρέβιτς (πολωνικά: Władysław Starewicz, Βουαντίσουαφ Σταρέβιτς) έφτιαξε ένα από τα πρώτα κινούμενα σχέδια στον κόσμο - και ο πρώτος που χρησιμοποίησε την τεχνική καρέ καρέ (stop motion), το Piękna Lukanida (Όμορφη Λουκανίδα). Με την έναρξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου ο κινηματογράφος στην Πολωνία ήταν ήδη σε πλήρη εξέλιξη, με πολλές προσαρμογές μεγάλων έργων της πολωνικής λογοτεχνίας να προβάλλονται (ιδίως οι Ιστορία της αμαρτίας, Meir Ezofowicz και Nad Niemnem).
Κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου ο πολωνικός κινηματογράφος πέρασε τα σύνορα. Οι ταινίες που δημιουργήθηκαν στη Βαρσοβία ή τη Βίλνα συχνά επαναδημιουργήθηκαν με γερμανικούς τίτλους και εμφανίστηκαν στο Βερολίνο. Κάπως έτσι η νεαρή ηθοποιός Πόλα Νέγκρι (γεννημένη Μπαρμπάρα Απολόνια Χαουούπιετς) απέκτησε φήμη στη Γερμανία και τελικά έγινε μία από τους Ευρωπαίους αστέρες του βωβού κινηματογράφου.
Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, Πολωνοί σκηνοθέτες στη Μεγάλη Βρετανία δημιούργησαν την αντιναζιστική έγχρωμη ταινία Calling Mr. Smith[6][7][8] (1943) για τα τρέχοντα ναζιστικά εγκλήματα στην κατεχόμενη Ευρώπη και για τα ψέματα της ναζιστικής προπαγάνδας. Ήταν μια από τις πρώτες αντιναζιστικές ταινίες στην ιστορία που ήταν ταυτόχρονα και αβάν-γκαρντ και ντοκιμαντέρ.
Τον Νοέμβριο του 1945, η κομμουνιστική κυβέρνηση ίδρυσε την οργάνωση παραγωγής και διανομής ταινιών Film Polski και έθεσε επικεφαλής τον γνωστό κινηματογραφιστή του Πολωνικού Λαϊκού Στρατού Αλεξάντερ Φορντ. Ξεκινώντας με μερικές σιδηροδρομικές άμαξες γεμάτες κινηματογραφικό εξοπλισμό που πάρθηκαν από τους Γερμανούς, προχώρησαν στην εκπαίδευση και την οικοδόμηση μιας πολωνικής βιομηχανίας κινηματογράφου. Η παραγωγή της Film Polski ήταν περιορισμένη. Μόνο δεκατρείς ταινίες κυκλοφόρησαν μεταξύ του 1947 και της διάλυσής της το 1952, με επίκεντρο την πολωνική οδύνη στα χέρια των Ναζί.[9] Το 1947 ο Φορντ μετακόμισε για να βοηθήσει στην ίδρυση της νέας Εθνικής Σχολής Κινηματογράφου του Λοτζ, όπου δίδαξε για 20 χρόνια.
Η βιομηχανία χρησιμοποίησε εισαγόμενες κάμερες και αποθέματα ταινιών. Στην αρχή ασπρόμαυρο απόθεμα μεμβράνης ORWO από την Ανατολική Γερμανία και έπειτα αρνητικό απόθεμα έγχρωμου Eastman και αποθέματα εκτύπωσης ORWO. Η Πολωνία έφτιαξε το δικό της εξοπλισμό φωτισμού. Λόγω του υψηλού κόστους των αποθεμάτων ταινιών, οι πολωνικές ταινίες γυρίστηκαν με πολύ χαμηλές αναλογίες λήψης. Ο εξοπλισμός και το απόθεμα ταινιών δεν ήταν τα καλύτερα και οι προϋπολογισμοί ήταν μέτριοι, αλλά οι κινηματογραφιστές έλαβαν ίσως την καλύτερη εκπαίδευση στον κόσμο από την Πολωνική Ακαδημία Κινηματογράφου. Ένα άλλο πλεονέκτημα ήταν η ιδιότητα της Film Polski ως κρατικής οργάνωσης και έτσι οι κινηματογραφιστές της είχαν πρόσβαση σε όλα τα πολωνικά ιδρύματα και τη συνεργασία τους για τη δημιουργία των ταινιών τους. Οι κινηματογραφικές κάμερες μπόρεσαν να εισέλθουν σχεδόν σε κάθε πτυχή της πολωνικής ζωής.
Η πρώτη ταινία που δημιουργήθηκε στην Πολωνία μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν η Zakazane piosenki («Απαγορευμένα τραγούδια», 1946), σε σκηνοθεσία Λεόναρντ Μπουτσκόφσκι, την οποία είδαν 10,8 εκατομμύρια άνθρωποι (από τα 23,8 εκ. του συνολικού πληθυσμού) στην αρχική της προβολή.[10] Ο Μπουτσκόφσκι γύριζε ταινίες τακτικά μέχρι το θάνατό του το 1967. Άλλες σημαντικές ταινίες της πρώιμης περιόδου μετά τονΔεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν η Τελευταίο Στάδιο (1948), σε σκηνοθεσία Βάντα Γιακουμπόφκσα, η οποία γύριζε ταινίες μέχρι τη μετάβαση από τον κομμουνισμό στον καπιταλισμό το 1989, και η Ulica Graniczna («Οδός Συνόρων», 1949), σε σκηνοθεσία Αλεξλαντερ Φορντ.
Στα μέσα της δεκαετίας του 1950, μετά το τέλος του σταλινισμού στην Πολωνία, η παραγωγή ταινιών οργανώθηκε σε ομάδες ταινιών. Μια ομάδα ταινιών ήταν μια συλλογή δημιουργών ταινιών, με επικεφαλής έναν έμπειρο σκηνοθέτη και αποτελούμενη από συγγραφείς, σκηνοθέτες και διευθυντές παραγωγής. Θα έγραφαν σενάρια, θα δημιουργούσαν προϋπολογισμούς, θα έκαναν αίτηση χρηματοδότησης από το Υπουργείο Πολιτισμού και θα παρήγαγαν την ταινία. Θα προσέλαβαν ηθοποιούς και συνεργεία και θα χρησιμοποιούσαν στούντιο και εργαστήρια που ελέγχονταν από την Film Polski.
Η αλλαγή του πολιτικού κλίματος δημιούργησε το κίνημα της Πολωνικής Σχολής Κινηματογράφου, ένα πεδίο εκπαίδευσης για ορισμένα από τα είδωλα της παγκόσμιας κινηματογραφίας, όπως ο Ρόμαν Πολάνσκι (Μαχαίρι στο Νερό, Το Μωρό της Ρόζμαρι, Frantic, Ο Πιανίστας) και ο Κσίστοφ Ζανούσι (κορυφαίος σκηνοθέτης του λεγόμενου κινηματογράφου ηθικής ανησυχίας της δεκαετίας του 1970). Οι ταινίες του Άντζεϊ Βάιντα προσφέρουν διορατικές αναλύσεις του καθολικού στοιχείου της πολωνικής εμπειρίας - τον αγώνα για τη διατήρηση της αξιοπρέπειας κάτω από τις πιο δύσκολες συνθήκες. Οι ταινίες του καθόρισαν αρκετές πολωνικές γενιές. Το 2000, ο Βάιντα τιμήθηκε με ένα τιμητικό Όσκαρ για τη συνολική προσφορά του στον κινηματογράφο. Τέσσερις από τις ταινίες του ήταν υποψήφιες για το Βραβείο Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας στα Όσκαρ με έξι άλλους Πολωνούς σκηνοθέτες να λαμβάνουν από μία υποψηφιότητα ο καθένας: οι Ρόμαν Πολάνσκι, Γέζι Καβαλερόβιτς, Γέζι Χόφμαν, Γέζι Άντσακ, Αγκνιέσκα Χόλαντ και Γιαν Κομάσα.[11] Το 2015, ο Πολωνός σκηνοθέτης Πάβεου Παβλικόφσκι έλαβε αυτό το βραβείο για την ταινία Ida. Το 2019, ήταν επίσης υποψήφιος για το βραβείο για την επόμενη ταινία του, Ψυχρός Πόλεμος, σε δύο κατηγορίες - Καλύτερη Ξενόγλωσση Ταινία και Καλύτερη Σκηνοθεσία.[12]
Είναι επίσης σημαντικό να σημειωθεί ότι κατά τη δεκαετία του 1980, η Λαϊκή Δημοκρατία της Πολωνίας θέσπισε τον στρατιωτικό νόμο για να κατατροπώσει και να λογοκρίνει όλες τις μορφές αντίθεσης κατά της κομμουνιστικής κυριαρχίας του έθνους, συμπεριλαμβανομένων οργανισμών όπως ο κινηματογράφος και το ραδιόφωνο. Μια αξιοσημείωτη ταινία που εμφανίστηκε κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου ήταν η ταινία Ανάκριση (Przesluchanie) του Ρίσαρντ Μπουγκάισκι το 1982, η οποία απεικονίζει την ιστορία μιας άτυχης γυναίκας (την οποία παίζει η Κριστίνα Γιάντα), η οποία συλλαμβάνεται και βασανίζεται από τη μυστική αστυνομία για να ομολογήσει ένα έγκλημα που δε γνωρίζει τίποτα γι αυτό. Ο αντικομμουνιστικός χαρακτήρας της ταινίας επέφερε την επταετή απαγόρευση της ταινίας. Το 1989, η απαγόρευση καταργήθηκε μετά την ανατροπή της κομμουνιστικής κυβέρνησης στην Πολωνία και η ταινία προβλήθηκε στους κινηματογράφους για πρώτη φορά αργότερα εκείνο το έτος. Η ταινία εξακολουθεί να επαινείται και σήμερα για το θράσος της στην απεικόνιση της σκληρότητας του σταλινικού καθεστώτος, καθώς πολλοί καλλιτέχνες φοβούνταν διώξεις κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.[13][14]
Στη δεκαετία του 1990, ο Κσίστοφ Κιεσλόφσκι κέρδισε παγκόσμια αναγνώριση με παραγωγές όπως η Dekalog (για την τηλεόραση), Η διπλή ζωή της Βερόνικα και η τριλογία Τρία χρώματα. Μια άλλη διάσημη ταινία στην Πολωνία είναι Το Χρέος του Κσίστοφ Κράουζε, η οποία έγινε blockbuster.[15] Έδειξε τη βάναυση πραγματικότητα του πολωνικού καπιταλισμού και την αύξηση της φτώχειας. Ένας σημαντικός αριθμός Πολωνών σκηνοθετών (π.χ. Αγκνιέσκα Χόλαντ και Γιάνους Καμίνσκι) έχουν εργαστεί σε αμερικανικά στούντιο. Οι πολωνικές ταινίες κινουμένων σχεδίων - όπως αυτές των Γιαν Λενίτσα και Ζμπίγκνιεφ Ριμπτσίνσκι (Όσκαρ, 1983) - βασίστηκαν σε μια μακρά παράδοση και συνέχισαν να εμπνέονται από τις γραφικές τέχνες της Πολωνίας. Άλλοι αξιόλογοι Πολωνοί σκηνοθέτες περιλαμβάνουν τους: Τόμας Μπαγκίνσκι, Μαουγκοζάτα Σουμόφσκα, Γιαν Γιάκουμπ Κόλσκι, Γέζι Καβαλερόβιτς, Στανίσουαφ Μπαρέγια και Γιάνους Ζαόρσκι.
Μεταξύ των εξέχοντων ετήσιων φεστιβάλ κινηματογράφου που πραγματοποιούνται στην Πολωνία είναι: Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βαρσοβίας, Camerimage, Διεθνές Φεστιβάλ Ανεξάρτητου Κινηματογράφου Off Camera, Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Νέοι Ορίζοντες, καθώς και Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Γκντίνια και Βραβεία Πολωνικού Κινηματογράφου.
Η κομμουνιστική κυβέρνηση επένδυσε πόρους για τη δημιουργία ενός εκλεπτυσμένου κινηματογραφικού κοινού. Όλοι οι κινηματογράφοι ήταν κρατικής ιδιοκτησίας και αποτελούνταν από πρεμιέρα κινηματογράφου πρώτης προβολής, τοπικό κινηματογράφο και κινηματογράφους οίκου τέχνης. Τα εισιτήρια ήταν φθηνά και οι φοιτητές και οι ηλικιωμένοι είχαν εκπτώσεις. Στην πόλη Λοτζ υπήρχαν 36 κινηματογράφοι τη δεκαετία του 1970 που έδειχναν ταινίες από όλο τον κόσμο. Υπήρχαν οι ιταλικές ταινίες του Φεντερίκο Φελίνι, γαλλικές κωμωδίες, αμερικανικές εγκληματικές ταινίες όπως η Ο άνθρωπος που έκλεψε την μαφία (Charley Varrick) του Ντον Σίγκελ. Οι ταινίες προβλήθηκαν στην αρχική τους έκδοση με πολωνικούς υπότιτλους. Αντικομμουνιστικές και ψυχροπολεμικές ταινίες δεν προβλήθηκαν, αλλά μεγαλύτερος περιορισμός ήταν το κόστος ορισμένων ταινιών. Υπήρχαν δημοφιλή κινηματογραφικά περιοδικά όπως το «Film» και το «Screen» και κριτικά περιοδικά όπως το «Kino». Όλα αυτά βοήθησαν στη δημιουργία ενός καλά ενημερωμένου κινηματογραφικού κοινού.
Η Πολωνική Ακαδημία Κινηματογράφου ιδρύθηκε το 2003 στη Βαρσοβία και ο στόχος της είναι να δίνει στους γηγενείς κινηματογραφιστές ένα φόρουμ για συζήτηση και έναν τρόπο προαγωγής της φήμης του πολωνικού κινηματογράφου μέσω δημοσιεύσεων, παρουσιάσεων, συζητήσεων και τακτικής προώθησης του θέματος στα σχολεία.
Από το 2003, οι νικητές των Βραβείων Πολωνικού Κινηματογράφου εκλέγονται από τα μέλη της Ακαδημίας.
Αρκετά ιδρύματα, κρατικά και ιδιωτικά, παρέχουν επίσημη εκπαίδευση σε διάφορες πτυχές της κινηματογραφικής παραγωγής.
_crop.jpg)
.jpg)
.jpg)
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
