Ισλαμική τέχνη

Ο όρος ισλαμική τέχνη είναι σχετικά σύγχρονος και δημιουργήθηκε από τους ιστορικούς της τέχνης του 19ου αιώνα προκειμένου να κατηγοριοποιηθεί και να μελετηθεί η καλλιτεχνική παραγωγή των ισλαμικών λαών είτε σε χώρες όπου το Ισλάμ ήταν η κυρίαρχη θρησκεία ή θρησκεία της κυβερνώσας τάξης^[1]. Αντίθετα από την χριστιανική τέχνη, την εβραϊκή τέχνη και την βουδιστική ο όρος δεν χρησιμοποιείται απλά για να περιγράψει την θρησκευτική τέχνη ή την ανάλογη αρχιτεκτονική, αλλά ισχύει για όλες τις κοσμικές μορφές τέχνης που παρήχθησαν στον ισλαμικό κόσμο^[2]. Περιλαμβάνει, επίσης, έργα που παρήγαγαν μουσουλμάνοι καλλιτέχνες για διάφορους προστάτες της τέχνης, ανεξαρτήτως θρησκείας.^[3].

Thumb — Λεμπτομέρεια αραμπέσκ διακόσμησης στην Αλάμπρα της Ισπανίας

Τα εδάφη που κατέκτησαν οι Μουσουλμάνοι είχαν τις δικές τους προϋπάρχουσες καλλιτεχνικές παραδόσεις. Αρχικά, οι καλλιτέχνες που είχαν εργαστεί υπό την βυζαντινή και σασανιδική διακυβέρνηση συνέχισαν να δουλεύουν με τα δικά τους γηγενή στιλ και για κατά την ισλαμική διακυβέρνηση. Σταδιακά, υπό την επίδραση της μουσουλμανικής πίστης και του εκκολαπτόμενου ισλαμικού κράτους, εμφανίστηκε η ταυτότητα της ισλαμικής τέχνης. Η διακυβέρνηση του χαλιφάτου των Ουμαγιαδών (661-750) θεωρείται συχνά η περίοδος διαμόρφωσης της ισλαμικής τέχνης^[4].

Με τη γεωγραφική εξάπλωση και την μακρά ιστορία της, η ισλαμική τέχνη αναπόφευκτα δέχθηκε ευρύ φάσμα περιφερειακών και ακόμη εθνικών καλλιτεχνικών επιρροών και υπέστη αλλαγές κατά τις διάφορες περιόδους ανάπτυξής της. Αξιοσημείωτο είναι ότι διατήρησε την εγγενή της ποιότητα και μοναδική ταυτότητα. Ακριβώς όπως η θρησκεία του Ισλάμ ενσαρκώνει έναν τρόπο ζωής και χρησιμεύει ως συνεκτική δύναμη μεταξύ εθνικά και πολιτισμικά διαφορετικών λαών, η τέχνη που παράγεται από και για τις μουσουλμανικές κοινωνίες διέθετε βασικά χαρακτηριστικά αναγνώρισης και ενοποίησης. Το σημαντικότερο από αυτά τα χαρακτηριστικά είναι η προτίμηση στις διακοσμήσεις επιφανειών. Οι τέσσερεις βασικές συνιστώσες της ισλαμικής διακοσμητικής τέχνης είναι η καλλιγραφία, τα επαναλαμβανόμενα φυτικά και γεωμετρικά μοτίβα και η φανταστική αναπαράσταση, στιλ γνωστό ως αραμπέσκ. Το αραμπέσκ στην ισλαμική τέχνη χρησιμοποιείται συχνά για τον συμβολισμό της υπερβατικής, αόρατης και αιώνιας φύσης του Θεού^[5].

[1]
Marilyn Jenkins-Madina, Richard Ettinghausen and Oleg Grabar, 2001, Islamic Art and Architecture: 650–1250, Yale University Press, (ISBN 978-0-300-08869-4), σελ.3
[2]
Davies, Penelope J.E. Denny, Walter B. Hofrichter, Frima Fox. Jacobs, Joseph. Roberts, Ann M. Simon, David L. Janson's History of Art, Prentice Hall; 2007, Upper Saddle River, New Jersey. Seventh Edition, (ISBN 0-13-193455-4) σελ. 277
[3]
«Arts of the Islamic World». Khan Academy. Ανακτήθηκε στις 19 Ιουλίου 2017.
[4]
Department of Islamic Art (2000). «The Nature of Islamic Art». Heilbrunn Timeline of Art History (New York: The Metropolitan Museum of Art). http://www.metmuseum.org/toah/hd/orna/hd_orna.htm.
[5]
Madden (1975), σσ. 423–430.