Ημεροσκοπείον

Το Ημεροσκοπείον (ή και Ημεροσκόπιον ή Αρτεμίσιον ή Διάνιον) ήταν αρχαιοελληνικό εμπορείο και πόλις στην Ιβηρία^[1]. Ο Στέφανος ο Βυζάντιος στα Εθνικά του αναφέρει με πηγή το δεύτερο βιβλίο του Αρτεμίδωρου (από τα «Γεωγραφούμενα») ότι ήταν πόλη των Κελτιβήρων την οποία αποίκησαν οι Φωκαείς^[2]

Ο ελληνικός αποικισμός κατά την αρχαϊκή περίοδο. Το Ημεροσκοπείον τοποθετείται πιθανώς στην επαρχία Αλικάντε της σημερινής Ισπανίας.

Η πόλη φέρεται ότι ιδρύθηκε γύρω στο 600 ΠΚΕ από τους Φωκαείς ναυτικούς στα νότια της Βαλένθιας, πάνω σε χερσόνησο. Η περιοχή αυτή κατοικείτο από την προϊστορική περίοδο και δίπλα στους λόφους βρέθηκαν λείψανα ιβηρικού οικισμού. Παρά τις ανασκαφές που διεξάγονται στην περιοχή δεν έχει επαληθευτεί η ακριβής τοποθεσία της^[3]. Αναφέρεται ως ευημερούσα πόλη το 535 ΠΚΕ, αλλά και μετά τη ναυμαχία της Αλαλίας, το 509 ΠΚΕ στην πρώτη συνθήκη της ετρουσκικής τότε Ρώμης και της Καρχηδόνας^[4].

Ο Στράβων αναφέρει το Ημεροσκοπείον και ως Αρτεμίσιον, διότι πάνω στο ακρωτήριο της πόλης ανεγέρθηκε ναός και άγαλμα προς τιμήν της Αρτέμιδας (της Diana των Ρωμαίων)^[5]. Γι αυτό πιθανολογείται πως η μεταγενέστερη ρωμαϊκή αποικία Dianium (σημ. Dénia, στην επαρχία Αλικάντε της Ισπανίας, ιδρύθηκε στο πρώτο τέταρτο του 1ου αιώνα μ.Χ.) βρισκόταν πάνω από αυτό το φωκαϊκό εμπορείο^[6]. Ο Αβιηνός στο Ora maritima 476–77 την αναφέρει ακατοίκητη στα χρόνια του^[3].

"μεταξὺ μὲν οὖν τοῦ Σούκρωνος καὶ τῆς Καρχηδόνος τρία πολίχνια Μασσαλιωτῶν ἔστιν οὐ πολὺ ἄπωθεν τοῦ ποταμοῦ· τούτων δ᾽ ἐστὶ γνωριμώτατον τὸ Ἡμεροσκοπεῖον ἔχον ἐπὶ τῆι ἄκραι τῆς Ἐφεσίας Ἀρτέμιδος ἱερὸν σφόδρα τιμώμενον͵ ὧι ἐχρήσατο Σερτώριος ὁρμητηρίωι κατὰ θάλατταν· ἐρυμνὸν γάρ ἐστι καὶ ληιστρικόν͵ κάτοπτον δὲ ἐκ πολλοῦ τοῖς προσπλέουσι͵ καλεῖται δὲ [καὶ] Διάνιον͵ οἷον Ἀρτεμίσιον͵ ἔχον σιδηρεῖα εὐφυῆ πλησίον καὶ νησίδια Πλανησίαν καὶ Πλουμβαρίαν καὶ λιμνοθάλατταν ὑπερκειμένην͵ ἔχουσαν ἐν κύκλωι σταδίους τετρακοσίους".

⸺

Στράβων, Γεωγραφικά, Βιβλίο Γ', Κεφάλαιο 4, 4.6^[7][8]

Παραπομπές-σημειώσεις

1. P. Spann· R. Warner· R. Talbert· T. Elliott· S. Gillies. «Places: 265880 (Dianium/Hemeroskopeion)». Pleiades. Ανακτήθηκε στις 31 Ιουλίου 2012.
2. Στέφανος Βυζάντιος, "Εθνικών",(Stephani Byzantii Ἐθνικων quæ supersunt. Gr. Edidit A. Westermann), εκδ. Anton Westermann, Λειψία 1839, [...] "Ημεροσκοπείον, πόλις Κελτιβήρων, Φωκαέων άποικος, Αρτεμίδωρος δευτέρω λόγω γεωγραφουμένων". [...], σελ. 133, στίχος 20.
3. Thomas Heine Nielsen· Mogens Herman Hansen, επιμ. (2004). An inventory of archaic and classical poleis an investigation conducted by the Copenhagen Polis Centre for the Danish National Research Foundation. Oxford: Oxford University Press. σελίδες 1110-1111. ISBN 0-19-814099-1.
4. J. B. Bury (1934). S. A. Cook· F. E. Adcock· M. P. Charlesworth, επιμ. The Cambridge Ancient History. 10 (3η έκδοση). Cambridge: Cambridge University Press. σελ. 750. ISBN 978-0521044929.
5. William Smith (1852). Dictionary of Greek and Roman Geography (Abacaenum – Hytanis). 1. Boston: Little, Brown. σελ. 773.
6. Spann, P. «Places: 265880 (Dianium/Hemeroskopeion)». Pleiades. Ανακτήθηκε στις 9 Ιουνίου 2017.
7. Στράβων, Γεωγραφικά, Βιβλίο Γ', Κεφάλαιο 4, 4.6
8. "Strabōnos Geōgraphika", Τόμος 1, Strabo, Karl Müller, Friedrich Dübner, εκδότης: Ambrosio Firmin Didot, 1853, σελ. 131-132.

Σχετική βιβλιογραφία

Wikisource logo

Στη Βικιθήκη υπάρχει υλικό που έχει σχέση με το θέμα:   Γεωγραφικά/Γ

• Λάζος Δ., Χρήστος (1996). Το ταξίδι του Πυθέα στην άγνωστη Θούλη. Αίολος. ISBN 9789605210007.