Ελεονώρα της Προβηγκίας

Η Ελεονώρα της Προβηγκίας (Eleanor of Provence, 1223 – 25 Ιουνίου 1291) ήταν βασίλισσα της Αγγλίας ως σύζυγος του Ερρίκου Γ΄ της Αγγλίας, δεύτερη κόρη του Ραϊμόνδου Βερεγγάριου Δ΄ της Προβηγκίας και της Βεατρίκης της Σαβοΐας. Η Ελεονώρα ήταν αντιβασιλέας της Αγγλίας κατά τη διάρκεια της απουσίας του συζύγου της (1253).^[10] Γεννημένη στο Αιξ-αν-Προβάνς εκπαιδεύτηκε με ευρύτατη μόρφωση και αγάπη στο διάβασμα μαζί με τις αδελφές της Μαργαρίτα της Προβηγκίας, Σάντσια της Προβηγκίας και Βεατρίκη της Προβηγκίας, όλες αξιόλογες, που έγιναν σύζυγοι μεγάλων Ευρωπαίων βασιλιάδων, ήταν γνωστή για την εξυπνάδα της, την ικανότητα της να γράφει ποιήματα και την πρωτοπορία της στη μόδα.^[11]

Ελεονώρα της Προβηγκίας
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	1223 (περίπου)[1][2][3] ή 1222[4] Αιξ-αν-Προβάνς
Θάνατος	25  Ιουνίου 1291[5] Amesbury[5]
Τόπος ταφής	Amesbury Abbey
Χώρα πολιτογράφησης	Count of Provence and Forcalquier
Θρησκεία	Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία
Eορτασμός αγίου	21 Φεβρουαρίου
Θρησκευτικό τάγμα	Τάγμα του Αγίου Βενέδικτου
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Αρχαία Οξιτανικά[4]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	πολιτικός
Οικογένεια
Σύζυγος	Ερρίκος Γ΄ της Αγγλίας (1236–1272)[6][7]
Τέκνα	Εδουάρδος Α΄ της Αγγλίας[8] Μαργαρίτα της Αγγλίας[9][8] Βεατρίκη της Αγγλίας Εδμόνδος Κράουτσμπακ[8] Αικατερίνη της Αγγλίας Richard of England[9] John of England[9] William of England[9] Henry of England[9]
Γονείς	Ραϋμόνδος Βερεγγάριος Δ΄ της Προβηγκίας[8] και Βεατρίκη της Σαβοΐας[8]
Αδέλφια	Βεατρίκη της Προβηγκίας[8] Μαργαρίτα της Προβηγκίας[8] Σάντσια της Προβηγκίας[8]
Οικογένεια	Οίκος της Βαρκελώνης
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Η Ελεονώρα της Προβηγκίας με τον σύζυγο της Ερρίκο Γ΄ της Αγγλίας όπως απεικονίζεται από τον Ματθαίο των Παρισίων τη δεκαετία του 1250.

Γάμος με τον Ερρίκο Γ'

Μετά τον γάμο της μεγαλύτερης αδελφής της Μαργαρίτας με τον Λουδοβίκο Θ΄ της Γαλλίας, ο θείος της Γουλιέλμος συναντήθηκε με τον Ερρίκο Γ΄ της Αγγλίας με στόχο να τον παντρέψει με την Ελεονώρα. Το πρόβλημα δημιουργήθηκε με το μεγάλο ύψος της προίκας που ζητούσε ο Ερρίκος που έφτανε τα 20.000 ασημένια μάρκα για να καλύψει τα έξοδα του γάμου της αδελφής του Ισαβέλλας, η διαφορά λύθηκε όταν ο πατέρας της του υποσχέθηκε ότι θα πάρει 10.000 μάρκα μετά τον θάνατο του. Η Ελεονώρα όπως οι αδελφές της, η μητέρα της και η γιαγιά της φημιζόταν για την ομορφιά της, περιγράφεται σαν μελαχρινή με μαύρα μαλλιά και ωραία μάτια.^[12] Στις 22 Ιουνίου 1235 σε ηλικία 12 ετών η Ελεονώρα αρραβωνιάστηκε τον νεαρό Ερρίκο.^[13].

Η τελετή του γάμου με τον Ερρίκο Γ΄ έγινε το 1236 στον Καθεδρικό Ναό του Κάντερμπερυ από τον Αρχιεπίσκοπο του Κάντερμπερυ, Έντμουντ Ριτς.^[14] Η Ελεονώρα δεν είχε πατήσει ποτέ στην Αγγλία μέχρι τότε ούτε είχε δει ποτέ τον μελλοντικό σύζυγο της.^[15] Φορούσε ένα αστραφτερό χρυσό φόρεμα στενά δεμένο στην μέση, πολύ ανοιχτό στα πόδια με μακριά μανίκια επενδεδυμένα με ερμίνα, τον γάμο ακολούθησε μεγαλοπρεπέστατο συμπόσιο στο οποίο ήταν προσκεκλημένη όλη η Αγγλική αριστοκρατία.^[16][17]

Μίσος των Άγγλων

Η Ελεονώρα ήταν υπερβολικά αφοσιωμένη και πιστή στο Ερρίκο Γ΄ όπως όλες οι αδελφές της στους συζύγους τους, αλλά έφερε από την Προβηγκία στην Αγγλική αυλή έναν μεγάλο αριθμό από ξαδέλφους, θείους και ευγενείς που ο ίδιος ο Ερρίκος τοποθέτησε σε προνομιακή θέση, αυτό την έκανε άκρως μισητή στους Άγγλους.^[18] Ο θείος της Γουλιέλμος της Σαβοΐας έγινε προσωπικός σύμβουλος του Ερρίκου Γ΄ υποτιμώντας σημαντικά τους γηγενείς Άγγλους ευγενείς.^[19] Το μίσος των Άγγλων απέναντι της φάνηκε όταν ο σύζυγος της έφυγε για τη Νορμανδία αφήνοντας την ίδια αντιβασιλέα (1253), οι κάτοικοι του Λονδίνου στις 13 Ιουλίου 1263 την αναγνώρισαν όταν έπλεε στον Τάμεση, της επιτέθηκαν σκληρά χτυπώντας βαριά τον οδηγό με πέτρες, λάσπη, λαχανικά και χαλασμένα αυγά.^[20] Οι κάτοικοι του Λονδίνου ιδιαίτερα ήταν περισσότερο εξοργισμένοι μαζί της επειδή τους επέβαλλε για βαριά φορολογία και πρόστιμα.^[21] Η Ελεονώρα τελικά σώθηκε μόνο με την επέμβαση του δημάρχου του Λονδίνου Τόμας Φιτζτόμας ο οποίος τη φυγάδευσε και της πρόσφερε καταφύγιο το σπίτι του επισκόπου του Λονδίνου.

Βασιλομήτωρ του γιου της Εδουάρδου Α'

Το 1272 πέθανε ο σύζυγος της Ερρίκος Γ΄ και ο μεγαλύτερος γιος της Εδουάρδος έγινε βασιλιάς της Αγγλίας ως Εδουάρδος Α΄ σε ηλικία 33 ετών η ίδια η Ελεονώρα παρέμεινε στην αυλή του γιου της ως βασιλομήτωρ και ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τα εγγόνια της. Ο θάνατος του εγγονού της Ερρίκου στον οποίο είχε αδυναμία (1274) τη γέμισε με έντονη θλίψη, έδωσε εντολή να θάψουν την καρδιά του στο Γκίλντφορντ που ίδρυσε στη μνήμη του, την επόμενη χρονιά (1275) πέθαναν και οι δυο κόρες της η Μαργαρίτα στις 26 Φεβρουαρίου και η Βεατρίκη στις 24 Μαρτίου. Η Ελεονώρα απογοητευμένη αποσύρθηκε σε μοναστήρι με τους μοναδικούς ανθρώπους που είχε επικοινωνία ήταν η αδελφή της Μαργαρίτα, Βασίλισσα της Γαλλίας, και ο γιος της Εδουάρδος. Η Ελεονώρα πέθανε στις 25 Ιουνίου 1291 στο Μοναστήρι του Έιμσμπερυ, 8 μίλια βόρεια του Σώλσμπερυ. Τάφηκε στις 11 Σεπτεμβρίου 1291 στο Αββαείο της Αγίας Μαρίας και του Αγίου Μέλορ. Είναι η μοναδική βασίλισσα της Αγγλίας της οποίας δεν έχει βρεθεί ο τάφος της, η καρδιά της μεταφέρθηκε στο Λονδίνο και τάφηκε στην κοινότητα των Φραγκισκανών.^[22]

Πρωτοπόρος στις επιστήμες και στη μόδα

Η Ελεονώρα περιγράφεται σαν πολύ μορφωμένη, έξυπνη και με ικανότητες να γράφει ποιήματα, εκτός από την ομορφιά της έμεινε γνωστή και σαν πρωτοπόρος της μόδας με υφάσματα που εισήγαγε από τη Γαλλία.^[15][23] Φορούσε πάντοτε ημιχρωματιστούς χιτώνες με χρυσούς ή ασημένιους κορσέδες, λάτρευε τα κόκκινα μεταξωτά υφάσματα με διακοσμήσεις από επίχρυσο τριαντάφυλλο και για καλύψει τα σκούρα μαλλιά της φορούσε καμαρωτά καλύμματα, το κεφάλι της φαινόταν σαν λουλούδι σε ένα περιτυλισσόμενο σπαθί.^[23] Είχε μεγάλη αγάπη για τους τροβαδούρους και τα τραγούδια τους, αγόραζε και διάβαζε βιβλία που σχετίζονταν με διάφορες ιστορίες από την αρχαιότητα μέχρι τις μέρες της.

Κληρονόμοι

Με τον σύζυγο της Ερρίκο Γ΄ της Αγγλίας απέκτησε:

• Εδουάρδος Α΄ της Αγγλίας (1239–1307), παντρεύτηκε την 1) Ελεονώρα της Καστίλης και 2) τη Μαργαρίτα της Γαλλίας.
• Μαργαρίτα (1240–1275), παντρεύτηκε τον Αλέξανδρο Γ΄ της Σκωτίας.
• Βεατρίκη (1242–1275), παντρεύτηκε τον Ιωάννη Β΄ της Βρετάνης.
• Εδμόνδος Κράουτσμπακ (1245–1296), 1ος Κόμης του Λάνκαστερ, παντρεύτηκε την 1) Αβελίν ντε Φορζ και 2) τη Λευκή του Αρτουά.
• Αικατερίνη (1253-1257).

Η Ελεονώρα είχε μεγάλη αδυναμία στον γιο της Εδουάρδο, όταν αρρώστησε σε βαθμό που ήταν έτοιμος να πεθάνει (1246) έμεινε μαζί του στο Αββαείο του Μπωλιέ στο Χάμπσιρ για τρεις βδομάδες, πολύ περισσότερο από ότι το επέτρεπαν οι θρησκευτικοί κανόνες. Όταν ο Εδουάρδος ανέρρωσε έπεισε τον σύζυγο της Ερρίκο να του παραχωρήσει το δουκάτο της Γασκώνης (1249). Η μικρότερη κόρη της Αικατερίνη είχε εκφυλιστική ασθένεια γι' αυτό ήταν κουφή. Όταν πέθανε σε ηλικία τριών ετών πένθησε βαριά τον θάνατο της μαζί με τον σύζυγο της (1257).^[24]

Παραπομπές

1. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. 120968924. Ανακτήθηκε στις 15  Οκτωβρίου 2015.
2. Darryl Roger Lundy: (Αγγλικά) The Peerage. p10193.htm#i101924. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
3. LIBRIS. 205174. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
4. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: «BnF catalogue général». (Γαλλικά) general catalog of BnF. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας. Παρίσι. 13185766g. Ανακτήθηκε στις 1  Ιουλίου 2023.
5. «Oxford Dictionary of National Biography». (Αγγλικά) Oxford Dictionary of National Biography. Oxford University Press. Οξφόρδη. 2004.
6. Αββαείο του Ουέστμινστερ. www.westminster-abbey.org/abbey-commemorations/royals/henry-iii.
7. Lulu Press, Inc.. books.google.es/books?id=2y0HBAAAQBAJ&pg=PA155#v=onepage&q&f=false. σελ. 155. ISBN-13 978 1291227390.
8. «Kindred Britain»
9. Darryl Roger Lundy: (Αγγλικά) The Peerage.
10. Strickland, Agnes. Lives of the Queens of England: From the Norman Conquest
11. Cox 1974, p. 463.
12. Costain 1959, p. 125-126.
13. Charles Cawley, Medieval Lands, Provence
14. Sadler 2008, p. 32.
15. Costain 1959, p. 127.
16. Costain 1959, p. 129.
17. Costain 1959, p. 129-130.
18. Costain 1959, p. 130-140.
19. Cox 1974, p. 50.
20. Costain 1959, p. 253-254.
21. Costain 1959, p. 206-207.
22. Howell 2004.
23. Costain 1959, p. 140.
24. Costain 1959, p. 167.

Πηγές

• Costain, Thomas B. (1959). The Magnificent Century. Garden City, New York: Doubleday and Company.
• Cox, Eugene L. (1974). The Eagles of Savoy. Princeton: Princeton University Press. ISBN 0691052166.
• Howell, Margaret (1997). Eleanor of Provence: Queenship in Thirteenth-century England.
• Howell, Margaret (2004), "Eleanor (Eleanor of Provence) (c.1223–1291), queen of England", Oxford Dictionary of National Biography, Oxford: Oxford University Press, retrieved 2010-12-14
• Sadler, John (2008). The Second Barons' War: Simon de Montfort and the Battles of Lewes and Evesham. Casemate Publishers. ISBN 978-1-84415-831-7.
• Cawley, Charles, Medieval Lands Project on Eleonore Berenger of Provence, Medieval Lands database, Foundation for Medieval Genealogy,[self-published source][better source needed]
• The Peerage: Eleanor of Provence: [1]