Γεφύρι της Πλάκας

Το γεφύρι της Πλάκας είναι πέτρινο τοξωτό γεφύρι στον Άραχθο ποταμό. Βρίσκεται στους πρώην Δήμους Πραμάντων και Κατσανοχωρίων σε απόσταση 50 χιλιομέτρων από τα Ιωάννινα και συνδέει τα Τζουμέρκα με τα Κατσανοχώρια και κατ' επέκταση τα Ιωαννίνα με την Άρτα. Χτισμένο το 1866 και επανακατασκευασμένο το 2019, είναι μονότοξο, με άνοιγμα κάμαρας 40 μέτρα, ύψος 21 μέτρα και με άνοιγμα στην κορυφή 3,2 μέτρα.^[1] Θεωρείται το μεγαλύτερο μονότοξο γεφύρι των Βαλκανίων και το τρίτο μεγαλύτερο στην Ευρώπη.^[2][3] Κατέρρευσε τρείς φορές, το 1860, το 1863 και το 2015, την τελευταία φορά έπειτα από βροχόπτωση. Μετά την κατάρρευση του 2015 η ανακατασκευή του δρομολογήθηκε αμέσως μετά και το κυριότερο μέρος του έργου ολοκληρώθηκε στις 4 Δεκεμβρίου 2019.

Γεφύρι της Πλάκας
Το γεφύρι της Πλάκας (φωτ. 2011).
Διασχίζει	Άραχθος
Τοποθεσία	Δήμος Βορείων Τζουμέρκων, Ελλάδα
Ιδιοκτήτης	Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού
Πολιτιστική κληρονομιά	αρχαιολογικός χώρος στην Ελλάδα
Χαρακτηριστικά
Σχέδιο	τοξωτή γέφυρα και γέφυρα
Αρχιτεκτονική	Οθωμανική αρχιτεκτονική
Υλικό	Πέτρα
Συνολικό μήκος	75 μέτρα
Πλάτος	3,20 μέτρα
Καμάρες	1
Στηρίγματα στο νερό	2
Κατασκευάστηκε από	Ο μάστορας της Γέφυρας της Κόνιτσας
Κόστος	170.000 οθωμανικά γρόσια
Εγκαίνια	1866
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π)

Ιστορία

Στο σημείο όπου χτίστηκε το γεφύρι της Πλάκας υπήρχε μια παλαιά γέφυρα η οποία καταστράφηκε το 1860. Το 1863 ξαναχτίστηκε από την αρχή με χορηγία 30.000 γροσίων του Πραμαντιώτη ευεργέτη Δημήτριου Αρβανιτογιάννη, αλλά κατέρρευσε σχεδόν την ημέρα των εγκαινίων^[4]. Το 1866 ξαναχτίστηκε με κύρια χορηγία του τραπεζίτη των Ιωαννίνων Ιωάννη Ζ. Λούλη, καταγομένου από την Αετορράχη (Κοτόρτσι) των Κατσανοχωρίων^[5][4], από το ίδιο μάστορα που επρόκειτο να χτίσει αργότερα και τη Γέφυρα της Κόνιτσας^[5][6]. Το κόστος του χτισίματος έφτασε τα 170.000 οθωμανικά γρόσια^[7], ποσό που καλύφθηκε από το Λούλη και από συνδρομές κατοίκων από τις γύρω κοινότητες.^[1][8][9]

Στις 3 Φεβρουαρίου 1878, κατά τη διάρκεια της εξέγερσης ενάντια στους Οθωμανούς, Ελληνικά στρατεύματα, υπό των εντολών του Κωνσταντίνου Κοττίκα, επικράτησαν της Τουρκικής Φρουράς της γέφυρας, και τους εξανάγκασαν σε συνθηκολόγηση.^[10]

Τη δεκαετία του 1880 ο ποταμός Άραχθος ήταν το σύνορο της Ελλάδας με την Οθωμανική Αυτοκρατορία και τη συγκεκριμένη περίοδο σταμάτησε να χρησιμοποιείται. Μετά το 1928 πραγματοποιήθηκαν διάφορες απόπειρες συντήρησης και παράλληλα δημιουργήθηκε νέος δρόμος που συνέδεε τις κοινότητες.

Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η γέφυρα βομβαρδίστηκε από τις Γερμανικές δυνάμες. Παρ' αυτά η γέφυρα άντεξε με μόνο ελαφριές ζημιές.^[11] Οι ντόπιοι την επισκεύασαν με τσιμέντο το 1943.^[12] Κοντά στη γέφυρα υπογράφηκε στις 29 Φεβρουαρίου 1944 η συμφωνία Πλάκας-Μυρόφυλλου. Στη γέφυρα διασωζόταν κόγχη όπου οι τεχνίτες είχαν ζωγραφίσει τον προστάτη-άγιο της γέφυρας. Τα τελευταία χρόνια η γέφυρα λειτουργούσε ως αξιοθέατο της περιοχής.^[1]

Τουρίστες διασχίζουν το Γεφύρι

Η γέφυρα υπέστη ζημιές εξαιτίας, ισχυρών βροχοπτώσεων το 2007, και υπήρχαν σχέδια για εκτέλεση έργων επισκευής, κάτι που δεν έγινε και προκάλεσε αντιδράσεις.^[13] Το τόξο της γέφυρας κατέρρευσε την 1η Φεβρουαρίου 2015, όταν από ισχυρές βροχοπτώσεις πλημμύρισε.^[2] Την επόμενη μέρα, ο τότε Αναπληρωτής Υπουργός Υποδομών Χρήστος Σπίρτζης και εκπρόσωποι του Υπουργείου Πολιτισμού ταξίδεψαν στην περιοχή για να εκτιμήσουν την κατάσταση και ανακοίνωσαν ότι ήταν τεχνικά εφικτό να αποκαταστήσουν την ιστορική γέφυρα με την συγκομιδή των ερείπιων από τον ποταμό. Την μελέτη ανέλαβε το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο^[14][15] με μία διεπιστημονική ομάδα με στόχο την αποκατάστασή της γέφυρας ως το φθινόπωρο του 2019.^[16] Τελικά ο κλειδόλιθος του τόξου του γεφυριού, τοποθετήθηκε στις 4 Δεκεμβρίου 2019 ολοκληρώνοντας έτσι τη βασική κατασκευή.^[17] Η αποκατάσταση της γέφυρας βραβεύτηκε από την Europa Nostra το 2021.^[18][19]

Φωτογραφίες

• 
  Το κατάστρωμα της γέφυρας
• 
  Χειμωνιάτικη άποψη
• 
  Η γέφυρα μετά την αποκατάστασή της

Δείτε επίσης

• Γέφυρα Κοράκου - η πέτρινη γέφυρα με το μεγαλύτερο άνοιγμα στην Ελλάδα μέχρι την ανατίναξή της το 1949

Παραπομπές

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Γεφύρι της Πλάκας

1. Η Οθωμανική Αρχιτεκτονική στην Ελλάδα. Υπουργείο Πολιτισμού (ΥΠ.ΠΟ.). 2008. σελ. 190. ISBN 978-960-214-792-4.
2. ««Θύμα» της κακοκαιρίας το ιστορικό γεφύρι της Πλάκας». Έθνος. 01-02-2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2015-02-02. https://web.archive.org/web/20150202184159/http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22768&subid=2&pubid=64132863. Ανακτήθηκε στις 01-02-2015.
3. Interactive, Pegasus. «Κατσανοχώρια: Εξώστης στον Αραχθο». ethnos.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 26 Απριλίου 2016.
4. «Ι. Λαμπρίδης, Αγαθοεργήματα». anemi.lib.uoc.gr. Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2019.
5. Manopoulos, Gregory. «Ο ευεργετισμός στα Κατσανοχώρια στο β΄ μισό του 19ου αιώνα. Η περίπτωση του ευεργέτη Ιωάννη Ζ. Λούλη [Benefaction in Katsanochoria in the second half of the 19th century. The case of I. Z. Loulis»] (στα αγγλικά). Η ευεργεσία στα Βόρεια Τζουμέρκα [Benefaction in the area of Northern Tzoumerka]. https://www.academia.edu/16741419/%CE%9F_%CE%B5%CF%85%CE%B5%CF%81%CE%B3%CE%B5%CF%84%CE%B9%CF%83%CE%BC%CF%8C%CF%82_%CF%83%CF%84%CE%B1_%CE%9A%CE%B1%CF%84%CF%83%CE%B1%CE%BD%CE%BF%CF%87%CF%8E%CF%81%CE%B9%CE%B1_%CF%83%CF%84%CE%BF_%CE%B2_%CE%BC%CE%B9%CF%83%CF%8C_%CF%84%CE%BF%CF%85_19%CE%BF%CF%85_%CE%B1%CE%B9%CF%8E%CE%BD%CE%B1._%CE%97_%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%AF%CF%80%CF%84%CF%89%CF%83%CE%B7_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%B5%CF%85%CE%B5%CF%81%CE%B3%CE%AD%CF%84%CE%B7_%CE%99%CF%89%CE%AC%CE%BD%CE%BD%CE%B7_%CE%96._%CE%9B%CE%BF%CF%8D%CE%BB%CE%B7_Benefaction_in_Katsanochoria_in_the_second_half_of_the_19th_century._The_case_of_I._Z._Loulis_.
6. «Εφημερίδα Νεολόγος, φ.523 [σελ. 19 στην ιστοσελίδα]». srv-web1.parliament.gr. 1869. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Σεπτεμβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2019.
7. «Ξενόπουλος, Δοκίμιον». anemi.lib.uoc.gr. Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2019.
8. «Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Τα πέτρινα γεφύρια της Ηπείρου. Το γεφύρι της Πλάκας».
9. Computational Mechanics for Heritage Structures. Southampton: WIT Press. 2006. σελ. 148.
10. Interactive, Pegasus. «Ο Αραχθος «κατάπιε» το γεφύρι των θρύλων». ethnos.gr. Ανακτήθηκε στις 26 Απριλίου 2016.
11. Zikakou, Ioanna. «Historic Bridge in Arta to Be Rebuilt After Collapse | GreekReporter.com». Ανακτήθηκε στις 26 Απριλίου 2016.
12. «Pledge to restore historic Plaka Bridge, destroyed in flash floods | Kathimerini». www.ekathimerini.com. Ανακτήθηκε στις 26 Απριλίου 2016.
13. «ARCHAEOLOGY - Floods bring down Ottoman bridge in Balkans». Ανακτήθηκε στις 26 Απριλίου 2016.
14. «Το γκρεμισμένο γεφύρι που μας ενώνει». Εφημερίδα των Συντακτών. 5 Αυγούστου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2015-08-07. https://web.archive.org/web/20150807195150/http://www.efsyn.gr/arthro/gkremismeno-gefyri-poy-mas-enonei. Ανακτήθηκε στις 6 Αυγούστου 2015.
15. «Το «αίνιγμα» του γεφυριού, ΑΓΓΕΛΟΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ | Kathimerini». www.kathimerini.gr. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουνίου 2016.
16. Το φθινόπωρο του 2019 το ιστορικό πέτρινο γεφύρι της Πλάκας θα σταθεί ξανά όρθιο
17. «Στήθηκε ξανά το ιστορικό γεφύρι της Πλάκας στα Τζουμέρκα Πηγή: www.lifo.gr». Lifo. Lifo. 6 Δεκεμβρίου 2019. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Δεκεμβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 9 Δεκεμβρίου 2019.
18. «Γεφύρι της Πλάκας: Η Europa Nostra βράβευσε το έργο αποκατάστασης». www.naftemporiki.gr. 10 Φεβρουαρίου 2021. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Οκτωβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2021.
19. «Plaka Bridge». European Heritage Awards / Europa Nostra Awards (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2021.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Σαν Παραμύθι.. Γεφύρια της Ηπείρου - Περιμένοντας τον Θάνατο. (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
• «Γεφύρι Πλάκας». Ιστοσελίδα Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου για την αναστήλωση του γεφυριού. Ανακτήθηκε στις 6 Αυγούστου 2015.