Βυζαντινή Αυτοκρατορία
Αυτοκρατορία κατά την Ύστερη Αρχαιότητα και τον Μεσαίωνα / From Wikipedia, the free encyclopedia
Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία, αναφερόμενη και ως Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, Ρωμανία ή απλά Βυζάντιο, αλλά και ως Αυτοκρατορία των Ελλήνων όπως χαρακτηρίστηκε το 1791 στο έργο "Γεωγραφία Νεωτερική"[1] , ήταν αυτοκρατορία με πρωτεύουσα την Κωνσταντινούπολη, συνέχεια της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Τα χρονικά όρια της Βυζαντινής αυτοκρατορίας ξεκινούν από τα εγκαίνια της Κωνσταντινούπολης στις 11 Μαΐου 330 και φτάνουν ως την τελική της πτώση, την Άλωση από τους Οθωμανούς, στις 29 Μαΐου 1453.[2] Τα όριά της μέσα στα εκτεταμένα χρονικά όρια ζωής άλλαξαν πολλές φορές αλλά στη μεγαλύτερή της έκταση διοικούσε εδάφη που περιελάμβαναν τα Βαλκάνια, την Ιταλική χερσόνησο, τη Μικρά Ασία, τη Συρία και Παλαιστίνη, την Αίγυπτο, τη σημερινή Τυνησία καθώς και μικρό τμήμα της Λιβύης, τής Αλγερίας, τού Μαρόκο καθώς και νότιες περιοχές τής Ιβηρικής χερσονήσου και της Κριμαίας.
Ανατολική Ρωμαϊκη Αυτοκρατορία Βασιλεία Ρωμαίων Imperium Romanum | ||||||
Αυτοκρατορία | ||||||
| ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||
Η αυτοκρατορία το 555, κατά τη διάρκεια της περιόδου βασιλείας του Ιουστινιανού, κατά την περίοδο της μεγαλύτερης εκτάσεώς της μετά την πτώση της Δυτική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορίας (οι υποτελείς της εμφανίζονται με ροζ χρώμα) | ||||||
Πρωτεύουσα | Κωνσταντινούποληα, β (395–1204, 1261–1453) | |||||
Γλώσσες |
| |||||
Θρησκεία | Χριστιανισμός Ανατολικός Χριστιανισμός (αποδεκτός κατόπιν του Διατάγματος των Μεδιολάνων το 313, Επίσημη θρησκεία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας μετά το 380), Ανατολικό Ορθόδοξο δόγμα μετά το Σχίσμα του 1054 | |||||
Πολιτική δομή | Αυτοκρατορία | |||||
Σημαντικοί αυτοκράτορες | ||||||
- | 306-337 | Μέγας Κωνσταντίνος | ||||
- | 527-565 | Ιουστινιανός Α΄ | ||||
- | 610-641 | Ηράκλειος | ||||
- | 717-741 | Λέων Γ΄ | ||||
- | 976-1025 | Βασίλειος Β΄ | ||||
- | 1081-1118 | Αλέξιος Α΄ Κομνηνός | ||||
- | 1259-1282 | Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγος | ||||
- | 1449-1453 | Κωνσταντίνος ΙΑ΄ | ||||
Ιστορική εποχή | Ύστερη Αρχαιότητα έως Ύστερος Μεσαίωνας | |||||
- | Μεταφορά της πρωτεύουσας από τη Ρώμη στην Κωνσταντινούπολη | 1 Απριλίου 286 | ||||
- | Ίδρυση της Κωνσταντινούπολης | 11 Μαΐου 330 | ||||
- | Τελική διαίρεση Ανατολής-Δύσης έπειτα από τον θάνατο του Θεοδοσίου Α΄ | 17 Ιανουαρίου 395 | ||||
- | Επίσημο τέλος της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας | 25 Απριλίου 480 | ||||
- | Δ΄ Σταυροφορία και ίδρυση της Λατινικής Αυτοκρατορίας | 12 Απριλίου 1204 | ||||
- | Ανακατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Παλαιολόγους | 25 Ιουλίου 1261 | ||||
- | Άλωση της Κωνσταντινούπολης | 29 Μαΐου 1453 | ||||
Πληθυσμός | ||||||
- | 457 εκτ. | 16,000,000γ | ||||
- | 565 εκτ. | 19,000,000 | ||||
- | 775 εκτ. | 7,000,000 | ||||
- | εκτ. | 12,000,000 | ||||
- | 1320 εκτ. | 2,000,000 | ||||
Νόμισμα | Σόλιδος, Ιστάμενον και Υπέρπυρον | |||||
α. | ^ Η Κωνσταντινούπολη κατέστη πρωτεύουσα της (ενωμένης) αυτοκρατορίας το 330. Ο Θεοδόσιος Α΄ ήταν ο τελευταίος αυτοκράτορας ο οποίος βασίλευσε τόσο επί της Ανατολικής όσο και της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Απεβίωσε το 395 μ.Χ., με άμεση συνέπεια τη διαίρεση της αυτοκρατορίας σε δυτικό και ανατολικό τμήμα. | |||||
β. | ^ Από το 1204 έως το 1261 υπήρξε περίοδος μεσοβασιλείας κατά τη διάρκεια της οποίας η αυτοκρατορία ήταν διαιρεμένη μεταξύ Αυτοκρατορίας της Νίκαιας, της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας και του Δεσποτάτου της Ηπείρου, τα οποία συναγωνίζονταν μεταξύ τους για την κατάληψη της εξουσίας της αυτοκρατορίας. Η Αυτοκρατορία της Νίκαιας θεωρείται ως το νόμιμο διάδοχο κράτος της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, καθώς πέτυχε να ανακαταλάβει την Κωνσταντινούπολη. | |||||
γ. | ^ Δείτε το λήμμα Πληθυσμός της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας για περισσότερες αναλυτικές πληροφορίες προερχόμενες από το McEvedy and Jones, Atlas of World Population History, 1978, καθώς και το Angeliki E. Laiou, The Economic History of Byzantium, 2002. | |||||
Από τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία γεννήθηκε το «εκχριστιανισμένο ρωμαϊκό κράτος της Ανατολής» με κύριο μέλημα την ανασύσταση της αυτοκρατορίας. Επί της δυναστείας του Ηρακλείου μεταμορφώθηκε στην «εξελληνισμένη αυτοκρατορία της χριστιανικής Ανατολής» όπως την αποκάλεσε μερίδα Ελλήνων ιστορικών κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα[1], και τέλος, κυρίως από το 1204 και μετά, με την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τον βενετσιάνικο στόλο και τους Λατίνους Σταυροφόρους, γεννήθηκε η «ελληνική βυζαντινή-ρωμαϊκή αυτοκρατορία» [3]. Ωστόσο, με τον όρο Έλληνες εννοείτο το Βυζάντιο από τα χρόνια του βασιλιά Όθωνα Α΄ της Γερμανίας, τον 10ο αιώνα.
Πρόκειται για μία νέα φάση της ρωμαϊκής ιστορίας που διαμορφώθηκε κάτω από την κυρίαρχη επιρροή του θρησκευτικού δόγματος του Χριστιανισμού[4], της ελληνικής γλώσσας[5], με κάποιους ιστορικούς να τονίζουν πως ο ελληνικός πολιτισμός έπαιξε πολύ μικρό ρόλο στη διαμόρφωση του Βυζαντίου[6], με κάποιους παλαιότερους ιστορικούς να διαφωνούν[7]. Άλλοι παράγοντες που επηρέασαν τη διαμόρφωση του Βυζαντίου ήταν η ελληνική γλώσσα,[8] η μετάθεση του πολιτικού κέντρου στην Ανατολή, και η ρωμαϊκή πολιτική θεωρία. Οι διαφορές δημιουργούνταν μόνο με βάση το μερίδιο που διατηρούσαν αυτοί οι παράγοντες στη συσπείρωση της αυτοκρατορίας, κατά τη διάρκεια της ακατάπαυτης και αγωνιώδους προσπάθειας επιβίωσής της.[9]