[1]Το αγγείο είναι το σκεύος ή δοχείο το οποίο είναι προορισμένο για τη φύλαξη υγρών, καρπών και διαφόρων δημητριακών.
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Τα αγγεία χρησιμοποιούνταν από τους αρχαίους για ποικίλες χρήσεις, όπως σε θρησκευτικές τελετές, στις καθημερινές ανάγκες του νοικοκυριού, για αποθήκευση τροφίμων. Ήταν τα πιο διαδεδομένα είδη του αρχαίου κόσμου και σήμερα βρίσκονται παντού κατά τις ανασκαφές.
Η τέχνη κατασκευής των αγγείων εμφανίστηκε κατά τη εποχή της νεολιθικής εποχής ανάμεσα (5η-3η Χιλιετηρίδα) ενώ το πλάσιμο τους γινόταν χειρωνακτικά. Ύστερα τα αγγεία ξεραίνονταν στον ήλιο και ψήνονταν στη φωτιά για ν’ αποκτήσουν στερεότητα. Κατασκευαζόταν αρχικά από πέτρα ή μάρμαρο ή αλάβαστρο, αλλά γρήγορα εγκαταλείφθηκαν αυτά τα υλικά, εξαιτίας της δυσκολίας κατασκευής των αγγείων απ' αυτά, όπως μαρτυρεί και ο περιορισμένος αριθμός ευρημάτων.Από μαρτυρίες ευρημάτων σε διάφορες αγροτικές περιοχές, διαπιστώνεται και η χρήση του ξύλου. Το υλικό κατασκευής τις περισσότερες φορές είναι πήλινο αλλά υπάρχουν και διαφορετικά άλλα είδη, όπως μέταλλο(χρυσό,άργυρο,χάλκινο), ηλέκτρου,γυαλί και πορσελάνη.Από την νεολιθική όμως και μετέπειτα περίοδο, αρχίζει η χρήση του πηλού. Η κατασκευή αγγείων από πηλό επικράτησε σε όλους τους προϊστορικούς λαούς,λόγου της ευκολίας που πλάθεται ο πηλός, και με αυτό τον τρόπο επέτρεπε να κατασκευάζονται τα αγγεία με αρκετά σύνθετη μορφή, όπως o αμφορέας. Ο σταθμός της αγγειοπλαστικής προκλήθηκε από την εφεύρεση του αγγειοπλαστικού τροχού, στην Ανατολική Μεσόγειο, στα 2800-2500 π.Χ. η εφαρμογή του όμως θα αρχίσει να συστηματοποιείτε από το 2500-1500 π.Χ.
Με την ανακάλυψη του κεραμικού τροχού και του κλίβανου η αγγειοπλαστική θα γνωρίσει πολύ μεγάλη πρόοδο και να κατασκευασθούν αγγεία εντυπωσιακά σε μέγεθος και αισθητική εμφάνιση, Αρχικά διακοσμούνται με γεωμετρικά σχήματα (Γεωμετρικά Χρόνια) και αργότερα με παραστάσεις από την καθημερινή ζωή, πολεμικά γεγονότα, κυνηγιού άγριων ζώων κ.λ.π.Από τον χρωματισμό τους διακρινότανε σε δυο κατηγορίες σε ερυθρόμορφα και μελανόμορφα.Και σήμερα κατασκευάζονται αγγεία από πηλό, συνήθως ως απομιμήσεις των αρχαίων με χαρακτήρα διακοσμητικό, χωρίς όμως να θεωρούνται και ως έργα τέχνης.
Στην Ευρώπη, τα αγγεία η διακόσμησή τους γινόταν με αποτυπώματα, όσο ακόμα ήταν μαλακά, τα επόμενα που διαδέχονται στην ιστορία είναι με εγχάρακτη διακόσμηση, η οποία χρησιμοποιεί συχνά ως διακοσμητικό στοιχείο τον μαίανδρο ή τη σπείρα –όπως στα σφαιροειδή αγγεία των δουνάβιων πολιτισμών στην περίοδο της ταινιωτής κεραμικής, και τα ζωγραφιστά αγγεία που διακρίνονται σε αρκετούς ρυθμούς.
Τα πήλινα σκεύη του πολιτισμού των λιμναίων οικισμών ξεχωρίζουν με την πλαστική τους διακόσμηση, που χρησιμοποιεί αυλακώσεις, ραβδώσεις και εξογκώματα, ενώ τα αγγεία του απενινικού πολιτισμού χαρακτηρίζονται από πολύπλοκα μοτίβα με χαράγματα ή σκαλίσματα γεμισμένα με λευκή ύλη.
Στον ελληνικό χώρο η παρουσία των λίθινων και πήλινων αγγείων από τους πρωιμότερους χρόνους είναι μεγάλη. Στην Κρήτη έχουν βρεθεί πολυάριθμα λίθινα αγγεία. Στη Θεσσαλία, τα πήλινα αγγεία του νεολιθικού πολιτισμού αποτελούν έξοχα δείγματα ζωγραφιστής κεραμικής (Διμήνι, Σέσκλο). Είναι απλούστερα στη διακόσμηση, αλλά εξαίρετα στην κατασκευή και στο σχήμα, είναι της πρώτης εποχής του χαλκού στην Ελλάδα (πρωτοελλαδικά). Πολύ χαρακτηριστικά είναι επίσης τα μινύεια και αμαυρόχρωμα αγγεία της επόμενης (μεσοελλαδικής) περιόδου.
Στον κρητομυκηναϊκό πολιτισμό τα αγγεία διακρίνονται για την κομψότητα και την πλούσια διακόσμησή τους, η οποία χρησιμοποιεί άφθονα το χρώμα (καμαραϊκά) και έξοχες παραστάσεις με άνθη (κυρίως λευκό κρίνο με μακρύ βλαστό), θαλάσσια φυτά, αστερίες, όστρακα και κυρίως χταπόδια (θαλάσσιος ρυθμός). Στη μυκηναϊκή τέχνη ξεχωριστή θέση κατέχουν τα περίφημα αγγεία από μέταλλο, κυρίως χρυσό, με διακόσμηση όπου για πρώτη φορά εμφανίζονται ανθρώπινες μορφές.
Τυπικό του πολιτισμού της Βιλανόβα είναι η δικωνική κάλπη με εγχάρακτους μαιάνδρους του πολιτισμού του Έστε ο κάδος, διακοσμημένος με εναλλασσόμενες κόκκινες και μαύρες ταινίες του Χάλστατ οι κάλπες και η κοτύλη, του λατένιου πολιτισμού (από την πόλη Λα Τεν) τα αγγεία σε σχήμα σβούρας ή μπουκάλας. Χαρακτηριστικό ετρουσκικό αγγείο είναι το μπούκερο.
Τα αγγεία έχουν διάφορα σχήματα, που προσδιορίζονταν από τις δυνατότητες διαμόρφωσης του πηλού και από τη χρήση για την οποία τα προόριζαν.
Αρχαία Ελλάδα
Σύμφωνα με την ονοματολογία των αρχαίων Ελλήνων διακρίνουμε τη «φιάλη», αβαθή κούπα για προσφορά σπονδών, την «κύλικα», που είναι και αυτή μια φιάλη με βάση και λαβές, τον «κύαθο» σε σχήμα ποτηριού με μια λαβή, το «λέβητα» με στενό στόμιο και ογκώδες σχήμα.
Μια κατηγορία αγγείων με βάση και λαβές είναι ο «σκύφος», η «κοτύλη», η «πυξίς» που φέρει και πώμα, ο «κρατήρας», η «κελέβη» με δυο λαβές στα χείλη, ο «στάμνος» με δυο λαβές στο άνω μέρος της κοιλιάς, ο «πίθος» με δυο ή τέσσερις λαβές και, τέλος, ο «κάνθαρος», ο «κύαθος», η «λεκάνη» και το «καρχήσιον».
Αγγεία με λαιμό σαφώς διαμορφωμένο είναι μεταγενέστερα από όσα προαναφέραμε. Τέτοια είναι το «αλάβαστρον», ο «βομβυλιός», η «υδρία», η «πελίκη», η «λάγηνος», η «κάλπις», η «όλπη», η «οινοχόη», η «πρόχους», ο «κώθων», ο «αμφορέας», η «Λουτροφόρος (αγγείο)|λουτροφόρος», η «λήκυθος».
Στην Ελλάδα αγγεία βρίσκονται σε όλους τους τόπους όπου υπήρχαν αρχαίοι οικισμοί. Ονομαστά και πολύτιμα αγγεία είναι το «αγγείο του Φρανσουά» (Μουσείο Φλωρεντίας), το «αγγείο του Πόρτλαντ» (Βρετανικό Μουσείο), ο «ορειχάλκινος κρατήρας του Δερβενίου» (Μουσείο Θεσσαλονίκης).
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
