Ίσεμ (ποταμός)

Ο Ίσεμ (αλβανικά: Ishëm‎‎ ή Ishmi) είναι ποταμός στη δυτική Αλβανία, ο οποίος υδροδοτεί την περιοχή βόρεια των Τιράνων. Αποτελεί μέρος ενός υδάτινου συστήματος (Τίρανα-Γκιόλε-Ίσεμ), αλλά μόνο το χαμηλότερο τρίτο του συστήματος είναι γνωστό ως Ίσεμ. Το κύριο τμήμα του Ίσεμ σχηματίζεται στη συμβολή των ποταμών Γκιόλε και Ζέζα, λίγα χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Φούσα-Κρούγια. Εκβάλει στην Αδριατική Θάλασσα κοντά στην πόλη Ίσεμ. Το μήκος του ποταμού αναφέρεται σε διάφορες πηγές μεταξύ 74 και 79 χλμ.^[1][2][3]

Ίσεμ
Άποψη των εκβολών του Ίσεμ με το ακρωτήρι Ροντόν
Εκβολές	Αδριατική θάλασσα
Χώρα	Αλβανία
Μήκος	79 χλμ
Παραπόταμοι	Ζέζα και Γκιόλε
wikidata (π • σ • ε )

Ο Ίσεμ σχηματίζεται από διάφορους ποταμούς που πηγάζουν στα βορειοανατολικά των Τιράνων στην οροσειρά Σκεντέρμπεη πέρα από την οροσειρά Κρούγια. Οι πιο σημαντικοί από αυτούς είναι:

• Ο Τίρανα (Lumi i Tiranës), ο οποίος πηγάζει στα βορειοανατολικά του Όρους Ντάιτι, είναι ο κύριος παραπόταμος του Ίσεμ.^[2] Περνάει την οροσειρά στα βόρεια του Όρους Ντάιτι, μέσα από ένα στενό φαράγγι το οποίο ονομάζεται Σκάλα Τουγιάνιτ. Έπειτα ρέει δυτικά σε ολόκληρη την πεδιάδα των Τιράνων. Η πόλη των Τιράνων εκτείνεται κατά μήκος του νότιου άκρου της ευρείας κοιλάδας. Στη δυτική άκρη της πεδιάδας, ο ποταμός συναντά τον πιο σημαντικό παραπόταμό του, τον Λάνα, ο οποίος πηγάζει στις δυτικές πλαγιές του Όρους Ντάιτι και ρέει από το κέντρο της πόλης των Τιράνων στα νότια του ποταμού Τίρανα με δυτική κατεύθυνση μέχρι να συναντηθούν. Μετά από αυτό, ο ποταμός συνεχίζει βόρεια.
• Ο Τερκούζα (αλβανικά: Tërkuza‎‎) συναντά τον ποταμό Τίρανα λίγο βορειότερα. Έχει επίσης την πηγή του προς τα ανατολικά της οροσειράς και τη διασχίζει μέσω ενός φαραγγιού, που ονομάζεται Σκάλε ε Μποβίλες. Στο σημείο αυτό υπάρχει φράγμα που σχηματίζει τον ταμιευτήρα Μποβίλα με επιφάνεια περίπου 8.000.000 μ³ ο οποίος υδροδοτεί την πόλη των Τιράνων από τον Δεκέμβριο του 1998. Ο Τερκούζα διασχίζει την πεδιάδα των Τιράνων προς βορειοδυτική κατεύθυνση, περνώντας από το αεροδρόμιο των Τιράνων, πριν συμβάλει με τον ποταμό Τίρανα. Μόλις ενωθούν αυτά τα δύο ποτάμια, ο ποταμός ονομάζεται Γκιόλε.
• Ο Ζέζε (αλβανικά: Zeze‎‎, Μαύρος ποταμός) πηγάζει ανατολικά της Κρούγια. Διέρχεται επίσης από ένα φαράγγι, το οποίο ονομάζεται Σκάλα ε Κρυεμάντες, και στη συνέχεια διασχίζει την πεδιάδα με βορειοδυτική κατεύθυνση, περνώντας από τη Φούσα-Κρούγια. Συναντά τον Γκιόλε λίγα χιλιόμετρα μετά τον Τερκούζα.

Από το σημείο όπου ο Ζέζε συμβάλει με τον Γκιόλε, ο ποταμός είναι γνωστός ως Ίσεμ. Κυλά δυτικά μέχρι να φτάσει στην άκρη της πεδιάδας των Τιράνων, στη συνέχεια στρέφεται βορειοδυτικά και κατευθύνεται προς την Αδριατική. Σε αυτό το τμήμα της διαδρομής του περνά μέσα από πόλη με το ίδιο όνομα. Λίγο πριν την εκβολή του ποταμού, ενώνεται με τον ποταμό Ντρόγια, ένα ρυάκι που πηγάζει στα βουνά βορειοανατολικά της Κρούγια. Ο Ίσεμ εκβάλει στην Αδριατική νοτιοδυτικά του Λατς στον κόλπο Ροντόν, ο οποίος οριοθετείται στο δυτικό άκρο από το ακρωτήριο Ροντόν και αποτελεί μέρος του κόλπου του Δρίνου.

Η λεκάνη απορροής του Ίσεμ καλύπτει συνολική έκταση 673 χλμ². Η μέση εκροή στην εκβολή του ποταμού είναι 20,9 μ³/δ. Η υψηλότερη ετήσια εκροή είναι πάνω από έξι φορές μεγαλύτερη από την ετήσια ελάχιστη.^[2]

Ο Ίσεμ και οι παραπόταμοι του, ο Λάνα και ο Τίρανα, αντιμετωπίζουν τη ρύπανση των υδάτων τους. Τα απόβλητα από τις βιομηχανίες και την πόλη των Τιράνων απορρίπτονται στους ποταμούς χωρίς να υπόκεινται σε επεξεργασία. Οι ποσότητες αμμωνίας, διοξειδίου του αζώτου και αιωρούμενων σωματιδίων υπερβαίνουν τα όρια της Ευρωπαϊκής Ένωσης.^[1] Στις εκβολές του, ο ποταμός και ο κόλπος είναι μολυσμένοι από τα λύματα, τα πλαστικά και τα άλλα απόβλητα από τα Τίρανα, τα οποία απειλούν τον σημαντικό χώρο αναπαραγωγής της θαλάσσιας χελώνας.^[4]

Είναι πιθανό ότι οι ποταμοί Τίρανα και Ζέζα δεν ήταν πάντα παραπόταμοι του Ίσεμ, αλλά του Ερζέν. Έχει αναφερθεί ότι παλαιότερα διέσχιζαν την πεδιάδα των Τιράνων προς νοτιοδυτική κατεύθυνση, διασχίζοντας τη σειρά λόφων στο δυτικό άκρο της πεδιάδας όπου υπάρχουν τώρα δύο κοιλάδες (στη Βόρα και στο Υζμπερίστ) και εισερχόταν στην Κοιλάδα του ποταμού Ερζέν. Οι ποταμοί απέκτησαν τον σημερινό ρου τους, ως αποτέλεσμα καθίζησης στην πεδιάδα των Τιράνων.^[5]

Παραπομπές

1. Alqiviadh Cullaj, Agim Hasko, Aleko Miho, Ferdinand Schanz, Helmut Brandl, Reinhard Bachofen: The quality of Albanian natural waters and the human impact, στο: Environment International 31 (2005)
2. Niko Pano (2008), Pasuritë ujore të Shqipërisë, Tirana: Akademia e Shkencave e Shqipërisë, ISBN 978-99956-10-23-4
3. Malnor Kolaneci: Flood Risk in Albania, Worldbank 2000
4. Mediterranean Association to Save the Sea Turtles (MEDASSET) (Δεκέμβριος 2009). «Monitoring and Conservation of Important Sea Turtle Feeding Grounds in the Patok Area of Albania: Annual Report 2009» (PDF). Seaturtle.org. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουλίου 2019.
5. Herbert Louis, Albanien. Eine Landeskunde vornehmlich auf Grund eigener Reisen, Stuttgart 1927