Τρωκτικά

Τα τρωκτικά (Rodentia) αποτελούν τάξη των πλακουντοφόρων, αναγάλιδων θηλαστικών, η οποία περιλαμβάνει περίπου 2300 είδη. Τα περισσότερα συναντώνται στη Νότια Αμερική.

Τρωκτικά (Rodentia)
Υδρόχοιρος ο υδροχαρής (Hydrochoerus hydrochaeris). Το καπιμπάρα είναι το μεγαλύτερο τρωκτικό που υπάρχει.
Συστηματική ταξινόμηση
Βασίλειο: Ζώα (Animalia) Υπερσυνομοταξία: Δευτεροστόμια (Deuterostomia) Συνομοταξία: Χορδωτά (Chordata) Ομοταξία: Θηλαστικά (Mammalia) Υφομοταξία: Θηριόμορφα (Theriiformes) Υπερτάξη: Αναγάλιδα (Anagalida) Τάξη: Τρωκτικά (Rodentia)
Υποτάξεις
Σκιουρόμορφα (Sciuromorpha) Καστορόμορφα (Castorimorpha) Μυόμορφα (Myomorpha) Ανωμαλουρόμορφα (Anomaluromorpha) Υστριχόμορφα (Hystricomorpha)

Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά

Τα τρωκτικά, εκτός από ελάχιστα είδη (κάστορας, καπιμπάρα) έχουν μέγεθος μέτριο ως μικρό. Το οδοντικό τους σύστημα δεν έχει κυνόδοντες, αλλά διαθέτουν ένα ζεύγος κοπτήρων στο μπροστινό μέρος των σαγονιών τους. Οι κοπτήρες αυτοί αναπτύσσονται ασταμάτητα, αλλά και φθείρονται συνεχώς. Αν η φθορά σταματήσει, οι κοπτήρες θα βγουν από το στόμα, θα τρυπήσουν τον ουρανίσκο και θα τραυματίσουν το πρόσωπο του ζώου. Για να φθείρονται τα δόντια όσο πρέπει, τα τρωκτικά ροκανίζουν συνέχεια όχι μόνο την τροφή τους, αλλά και όλες τις ζωικές, φυτικές και ανόργανες ύλες.

Τα τρωκτικά έχουν σε μεγάλο βαθμό αναπτυγμένο το ένστικτο της κατοικίας. Τα περισσότερα σκάβουν το έδαφος για να κατοικήσουν και να αποθηκεύσουν την τροφή τους (π.χ. τσιντσιλά). Στην αρχή του χειμώνα, οι αποθήκες τους ξεχειλίζουν από σπόρους, καρπούς και ρίζες. Συχνά οι κατοικίες τους είναι αριστοτεχνικά φτιαγμένες (κάστορες). Έχουν απεριόριστη όρεξη και τρώνε αδιάκοπα.

Χαρακτηριστική είναι η γονιμότητα των τρωκτικών, που έχει γίνει παροιμιώδης. Τα θηλυκά εγκυμονούν πολλές φορές μέσα σ' ένα χρόνο και γεννούν πολλά μικρά. Πολλαπλασιάζονται με τόση αφθονία, που αν δεν υπήρχαν μέσα για την εξόντωσή τους θα μπορούσαν να καταστρέψουν εντελώς τις γεωργικές καλλιέργειες. Γι' αυτό κάποια είδη, όπως τα ποντίκια, θεωρούνται βλαβερά. Όμως άλλα, όπως οι κάστορες, επηρεάζουν θετικά το οικοσύστημα ποταμών και λιμνών με τα φράγματα που κατασκευάζουν.

Συστηματική

Τα Τρωκτικά είναι η μεγαλύτερη σε αριθμό ειδών τάξη των θηλαστικών. Η μεγάλη ποικιλομορφία της τάξης άρχισε να αποκαλύπτεται από τους ερευνητές μόλις στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα.

Ενδεικτικά:

• 1980 ^[1]: 1591 είδη
• 1982 ^[2]: 1719 είδη δηλαδή 41,2 % όλων των θηλαστικών
• 1986 ^[3]: 1738 είδη
• 1993 ^[4]: 2015 είδη δηλαδή 43,5 % όλων των θηλαστικών
• 2005 ^[5]: 2277 είδη σε 481 Γένη δηλαδή 42,0 % όλων των θηλαστικών.

Η παρακάτω ταξινόμηση των σύγχρονων τρωκτικών σε πέντε υποτάξεις ακολουθεί κατά βάση την ταξινόμηση των Carleton & Musser (2005).^[6]

Ο κοινός σκίουρος (Sciurus vulgaris) είναι χαρακτηριστικός εκπρόσωπος των σκιουρομόρφων τρωκτικών

Μυς ο μυώδης (Mus musculus). Το κοινό ποντίκι ανήκει στην πιο πλούσια σε είδη οικογένεια των θηλαστικών, δηλαδή στις Μυΐδες (Muridae}

Ο ευρωπαϊκός Ύστριξ (Hystrix cristata), ο οποίος ζει και στη Β.Δ. Ελλάδα, δεν είναι σκαντζόχοιρος, αλλά υστριχόμορφο τρωκτικό.

Ο μυοκάστωρ (Myocastor coypus) είναι κοινώς γνωστότερος με το όνομα Νούτρια

Τάξη "Τρωκτικά" (Rodentia)

• Υποτάξη Σκιουρόμορφα (Sciuromorpha)
  • Οικογένεια Απλοδοντίδαι (Aplodontidae): κάστορας του βουνού
  • Οικογένεια Σκιουρίδαι (Sciuridae): Σκίουροι και Σπερμόφιλοι
  • Οικογένεια Γλιρίδαι (Gliridae) (καθώς και Μυοξίδαι (Myoxidae), Μουσκαρδινίδαι (Muscardinidae): Μυωξοί
• Υποτάξη Καστορίμορφα (Castorimorpha)
  • Υπεροικογένεια Καστοροειδή (Castoroidea)
    • Οικογένεια Καστορίδαι (Castoridae): Κάστορες
  • Υπεροικογένεια Γεωμυοειδή (Geomyoidea)
    • Οικογένεια Ετερομυίδαι (Heteromyidae): Διποδόμυες και μικροδιπόδοπες
    • Οικογένεια Γεωμυίδαι (Geomyidae): Γεώμυες
• Υποτάξη Μυόμορφα (Myomorpha)
  • Υπεροικογένεια Διποδοειδή (Dipodoidea)
    • Οικογένεια Διποδίδαι (Dipodidae): Δίποδες
  • Υπεροικογένεια Μυοειδή (Muroidea)
    • Οικογένεια Πλατακανθομυίδαι (Platacanthomyidae): Πλατακανθόμυες και Τυφλόμυες
    • Οικογένεια Σπαλακίδαι (Spalacidae): Μυοσπάλακες, σπάλακες και ριζόμυες
    • Οικογένεια Καλομυσκίδαι (Calomyscidae): Καλόμυσκοι
    • Οικογένεια Νησομυίδαι (Nesomyidae): Δενδρόμυες, πετρόμυσκοι, μυστρόμυες, νησόμυες και Κρικητόμυες
    • Οικογένεια Κρικητίδαι (Cricetidae): Κρικητοί (χάμστερ), μύες ποντίκια και αρουραίοι του Νέου Κόσμου
    • Οικογένεια Μυίδαι (Muridae): μύες (ποντίκια) και αρουραίοι του Παλαιού Κόσμου, γερβίλοι και Ακανθόμυες
• Υποτάξη Ανωμαλουρόμορφα (Anomaluromorpha)
  • Οικογένεια Ανωμαλουρίδαι (Anomaluridae): Ανωμάλουροι
  • Οικογένεια Πηδητίδαι (Pedetidae): Πηδητές
• Υποτάξη Υστριχόμορφα (Hystricomorpha)
  • Οικογένεια αβέβαιης θέσεως (incertae sedis) Διατομυίδαι (Diatomyidae): Λαονάστης
  • Υπέρταξη Κτενοδακτυλόμορφοι (Ctenodactylomorphi)
    • Οικογένεια Κτενοδακτυλίδαι (Ctenodactylidae): Κτενοδάκτυλοι (Γκούντι)
  • Υπερτάξη Υστριχόγναθοι (Hystricognathi)
    • Οικογένεια Υστριχίδαι (Hystricidae): Ύστριχες Παλαιού Κόσμου
    • Οικογένεια Ερεθιζοντίδαι (Erethizontidae): Ύστριχες Νέου Κόσμου
    • Οικογένεια Θρυονομυίδαι (Thryonomyidae): Θρυονόμυες
    • Οικογένεια Πετρομυίδαι (Petromuridae): Πετρόμυς
    • Οικογένεια Βαθυεργίδαι (Bathyergidae): Βαθύεργοι, ετεροκέφαλοι
  • Υπερτάξη Καβιόμορφα (Caviomorpha)
    • • Οικογένεια Οκτοδοντίδαι (Octodontidae): Οκτόδοντες
      • Οικογένεια Εχιμυίδαι (Echimyidae): Εχινόμυες
      • Οικογένεια Καπρομυίδαι (Capromyidae): Καπρόμυς
      • Οικογένεια †Επταξοδοντίδαι (Heptaxodontidae): Γιγαντοκαπρόμυες (εξ.)
      • Οικογένεια Μυοκαστορίδαι (Myocastoridae): Μυοκάστωρ (Νούτρια)
      • Οικογένεια Δασυπρωκτίδαι (Dasyproctidae): Δασύπρωκτοι, Αγκούτι
      • Οικογένεια Δεινομυίδαι (Dinomyidae): Δεινόμυες (πακαρανά)
      • Οικογένεια Δολιχωτίδαι (Caviidae): Δολιχωτίς
      • Οικογένεια Υδροχοιρίδαι (Hydrochoeridae): Υδρόχοιρος (καπιμπάρα)
      • Οικογένεια Τσιντσιλίδαι (Chinchillidae): Τσιντσιλά και λαγόστομοι
      • Οικογένεια Αβροκομίδαι (Abrocomidae): Αβροκόμες
      • Οικογένεια Κτενομυίδαι (Ctenomyidae): Κτενόμυες

Παραπομπές

1. Gordon Barclay Corbet, John Edwards Hill: A World List of Mammalian Species. Comstock, London 1980, VIII + 226 σελίδες.
2. James H. Honacki, Kenneth E. Kinman, James W. Koeppl (Hrsg.): Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference. Allen Press, Inc. and The Association of Systematics Collections, Lawrence, Kansas 1982, IX + 694 σελίδες, ISBN 0-942924-00-2.
3. Gordon Barclay Corbet, John Edwards Hill: A World List of Mammalian Species. 2. Έκδοση. Facts on File Publications, New York 1986, 254 σελίδες, ISBN 0-565-00988-5.
4. Don E. Wilson, DeeAnn M. Reeder (Hrsg.): Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference. 2. Έκδοση. Smithsonian Institution Press, Washington, D.C. 1993, XVIII + 1207 Seiten, ISBN 1-56098-217-9.
5. Don E. Wilson, DeeAnn M. Reeder (Hrsg.): Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference. 3. Έκδοση. The Johns Hopkins University Press, Baltimore 2005, XXXV + XVII + 2142 Σελίδες, ISBN 0-8018-8221-4.
6. Michael D. Carleton, Guy G. Musser: Rodentia. In: Don E. Wilson, DeeAnn M. Reeder (Hrsg.): Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference. 3. έκδοση. The Johns Hopkins University Press, Baltimore 2005, S. 745–752, ISBN 0-8018-8221-4.

Βιβλιογραφία

• Michael D. Carleton, Guy G. Musser: Order Rodentia. In: Don E. Wilson, DeeAnn M. Reeder (Hrsg.): Mammal Species of the World. 3. Ausgabe. The Johns Hopkins University Press, Baltimore 2005, S. 745–752, ISBN 0-8018-8221-4.
• Thomas S. Kemp: The Origin & Evolution of Mammals. Oxford University Press, Oxford 2005, 331 Seiten, ISBN 0-19-850761-5.
• Wolfgang Maier: Rodentia, Nagetiere. In: Wilfried Westheide, Reinhard Rieger (Hrsg.): Spezielle Zoologie. Teil 2: Wirbel- oder Schädeltiere. Spektrum Akademischer Verlag, Heidelberg – Berlin 2004, 712 Seiten, ISBN 3-8274-0307-3.
• Grant Singleton, Christopher R. Dickman, D. Michael Stoddart: Nager. In: David W. Macdonald (Hrsg.): Die große Enzyklopädie der Säugetiere. Könemann Verlag, Königswinter 2004, S. 578–587, ISBN 3-8331-1006-6 (deutsche Übersetzung der Originalausgabe von 2001).
• Ronald M. Nowak: Walker's Mammals of the World. The Johns Hopkins University Press, Baltimore 1999, 2015 Seiten, ISBN 0-8018-5789-9.
• Malcolm C. McKenna, Susan K. Bell: Classification of Mammals: Above the Species Level. Columbia University Press, New York 1997, XII + 631 Seiten, ISBN 0-231-11013-8.
• Hans-Albrecht Freye: Die Nagetiere. In: Bernhard Grzimek et al. (Hrsg.): Grzimeks Tierleben. Bd. 11. Säugetiere 2. Kindler Verlag, Zürich 1969, S. 204–211.
• Richard Lydekker: Rodentia. In: The Encyclopædia Britannica. 11. Ausgabe. Bd. 13. University of Cambridge, New York 1911, S. 437–446 (Englischer Wikipedia-Artikel).