Ροδιά Ηρακλείου

Η Ροδιά είναι χωριό και έδρα ομώνυμης κοινότητος του Δήμου Μαλεβιζίου στην Περιφερειακή Ενότητα Ηρακλείου της Κρήτης.^[1][2]

Για άλλες χρήσεις, δείτε: Ροδιά (αποσαφήνιση).

Ροδιά
Ο ναός του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου (Chiesa Rodea), από την οποία πήρε το όνομά του το χωριό
Ροδιά Ροδιά
Διοίκηση
Χώρα	Ελλάδα
Περιφέρεια	Κρήτης
Περιφερειακή Ενότητα	Ηρακλείου
Δήμος	Μαλεβιζίου
Δημοτική Ενότητα	Γαζίου
Δημοτική Κοινότητα	Ροδιάς
Γεωγραφία
Γεωγραφικό διαμέρισμα	Κρήτη
Νομός	Ηρακλείου
Υψόμετρο	300
Έκταση	21,6 km²
Πληθυσμός
Μόνιμος	617
Έτος απογραφής	2021
Πληροφορίες
Παλαιά ονομασία	Ρογδιά
Ταχ. κώδικας	71500
Τηλ. κωδικός	+30 2810
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Γεωγραφικά στοιχεία

Η Ροδιά απέχει από το Ηράκλειο περί τα 16 χλμ. και βρίσκεται στις ανατολικές πλαγιές υψώματος με θέα ανατολικά προς την πόλη και τον κόλπο του Ηρακλείου. Οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία (αμπελοκαλλιέργειες, ελαιοκομία, κηπευτικά, εσπεριδοειδή). Το 1998 εγκρίθηκε η δημιουργία αλιευτικού καταφυγίου στη Ροδιά. Η ποδοσφαιρική ομάδα του χωριού ^[3], ιδρυθείσα το 1985, αγωνίζεται στη Γ΄ κατηγορία του Τοπικού Πρωταθλήματος. Το Παλαιόκαστρο αποτελεί το επιβλητικότερο ίσως μνημείο κοντά στο χωριό^[4]. Στον οικισμό λειτουργούν περιφερειακό ιατρείο, νηπιαγωγείο και Δημοτικό Σχολείο.

Ιστορικά στοιχεία

Η ενετική έπαυλη των Μοδινών

Η Ροδιά (παλαιότερα γνωστή ως Ρογδιά) αναφέρεται για πρώτη φορά το 1248 ως Rodea, όπου είχε βοσκοτόπι Μονής Σφάκας (η οποία βρίσκεται κοντά στο Μύρτο). Επίσης αναφέρεται ως Chera Rodea σε έγγραφο του Δουκικού Αρχείο του Χάνδακα που χρονολογείται από το 1395.^[5] Ο οικισμός δεν αναφέρεται στις βενετικές απογραφές. Αναφέρεται στην τουρκική απογραφη του 1671 με το όνομα Rodya στην επαρχία Μαλεβιζίου με 9 χαράτσα. Σημειώνεται επίσης Chiera Rodea σε σχεδιάγραμμα του Φραντσέσκο Μπαζιλικάτα του 1618^[6]. Την ύπαρξη του οικισμού κατά τη βενετοκρατία πιστοποιεί και ο σωζόμενος τώρα πύργος, ο οποίος ήταν το μέγαρο του Φεουδάρχη και Λόγιου Αντωνίου Καλλέργη αδελφού του Ματθαίου Καλλεργη και γιος του Βίκτωρα .Η Έπαυλη και ο ναός δίπλα φέρουν τα Οικόσημα της οικογένειάς των Καλλεργων .Ο Αντώνιος και ο Ματθαίος έφυγαν για την Βενετία και επενοικιασαν τα κτήματα τους και την έπαυλή τους στους αδελφους Γεωργίου και Φραγκίσκου Μοδινούς, οι οποίοι αναφέρονται φεουδάρχες του τμήματος αυτού της επαρχίας Μαλεβιζίου από το 1565. Το μέγαρο αυτό κηρύχθηκε μνημείο διατηρητέο και περιήλθε στην κυριότητα του Κράτους.

Δίπλα στο μέγαρο σώζεται ο παλαιός ναός του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, η Chiera Rodea, η αναφερόμενη από το Βασιλικάτα, από τον οποίο πήρε το όνομά του το χωριό^[5]. Στο υπέρθυρο σώζεται η χρονολογία 1553 και στέμμα, το οποίο υποθέτει ο Gerola ότι ανήκει στον οίκο των Καλεργών.

Κάτω από το χωριό και λίγο βορειότερα βρίσκεται ο όρμος Φρασκιά, ο οποίος χρησιμοποιούνταν από τους Βενετούς όταν δεν μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν το λιμάνι του Χάνδακα. Στον όρμο αυτό αποβιβάστηκαν το 1364 τα βενετικά στρατεύματα υπό τον condotiero Dal Verme για την καταστολή της επανάστασης της Δημοκρατίας του Αγίου Τίτου.

Ο Ιωάννης Χατζηδάκης αναφέρει στην Περιήγηση της Κρήτης (1881) ότι στη Ροδιά σώζεται έπαυλη του Μεχμέτ Αλή Πασά της Αιγύπτου. Από τη Ροδιά καταγόταν η Άννα Καλλέργη, κόρη του Κωνσταντίνου Καλλέργη, τον οποίο ακολούθησε σε όλες τις μάχες το 1866. Παντρεύτηκε τον Ιωάννη Κοντογιάννη από το Σέλινο και με το όνομα Κοντογιάννενα ή Καπετάν Γιάννενα ή Σπανονικόλης ανέπτυξε δράση ώστε ο αρχηγός Κριάρης την έκαμε οπλαρχηγό.

Πορεία πληθυσμού σύμφωνα με τις απογραφές:^[5]

Απογραφή	1900	1920	1928	1940	1951	1961	1971	1981	1991	2001	2011
Πληθυσμός	606	685	703	790	784	891	777	765		801	797

Διοικητική ιστορία

Δείτε Κοινότητα Ροδιάς

Ως οικισμός αναφέρεται επίσημα το 1925, γραμμένη ως Ρογδιά, με το ΦΕΚ 27Α - 31/01/1925 να ορίζεται έδρα της ομώνυμης νεοϊδρυθείσας κοινότητας. Το 1940 το όνομα της διορθώθηκε σε Ροδιά.^[2] Σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης και την τροποποίησή του Κλεισθένης Ι μαζί με τους οικισμούς: Άγιος Δημήτριος, Καπετανάκι Μετόχι, Λινοπεράματα, Παλαιόκαστρο, Παντάνασσα και Πλαΐτης, καθώς και την Μονή Σαββαθιανών, αποτελούν την κοινότητα Ροδιά που υπάγεται στη δημοτική ενότητα Γαζίου του Δήμου Μαλεβιζίου και σύμφωνα την απογραφή του 2011 έχει πληθυσμό 797 κατοίκους^[7].

Μεταπολιτευτικά, πρόεδροι της Κοινότητας Ροδιάς ήταν^[8] οι:

• 1979-82: Βασίλειος Σταματάκης
• 1983-98: Τίτος Παπαδάκης (1948-2021) Μεταξύ άλλων υπηρέτησε ως Αντιδήμαρχος Γαζίου. Απεβίωσε στις 30 Ιουλίου 2021.^[9]

Βιβλιογραφία

• Το Ηράκλειον και ο νομός του. Ηράκλειο: Νομαρχία Ηρακλείου. 1971.

Παραπομπές

1. Εγκυκλοπαίδεια Νέα Δομή. 30. Αθήνα: Τεγόπουλος - Μανιατέας. 1996. σελ. 25.
2. «ΕΕΤΑΑ-Διοικητικές Μεταβολές των Οικισμών». www.eetaa.gr. Ανακτήθηκε στις 10 Απριλίου 2022.
3. «ΕΠΣ Ηρακλείου». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Οκτωβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 29 Νοεμβρίου 2007.
4. «kairatos.com.gr». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Ιανουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 29 Νοεμβρίου 2007.
5. Στέργιος Σπανάκης (1993). Πόλεις και χωριά της Κρήτης στο πέρασμα των αιώνων, τόμος Β. Ηράκλειο: Γραφικές Τέχνες Γ. Δετοράκης. σελ. 683.
6. Στ. Σπανάκη, Μνημεία Κρητ. Ιστορίας, V, πιν. 18
7. «ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού», σελ. 10865 (σελ. 391 του pdf)
8. ΕΕΤΑΑ, αποτελέσματα εκλογών, ανακτήθηκε την 1η Αυγούστου 2021.
9. Πέθανε ο Τίτος Παπαδάκης – Υπήρξε σχεδόν 20 χρόνια πρόεδρος της κοινότητας Ροδιάς^{[νεκρός σύνδεσμος]}, aftodioikisi.gr, 30 Ιουλίου 2021.