Παλαιόκαστρο Ηρακλείου

Το Παλαιόκαστρο (επίσημο: Παλαιόκαστρον) είναι παραθαλάσσιος οικισμός της Κοινότητας Ροδιάς του Δήμου Μαλεβιζίου στην Περιφεριακή Ενότητα Ηρακλείου της Κρήτης. Η απόστασή του από το Ηράκλειο είναι περίπου 8 χλμ. και βρίσκεται δυτικά από την πόλη του Ηρακλείου. Η μικρή παραλία του συνδυάζει τα βότσαλα στην δεξιά πλευρά και την αμμουδιά στην αριστερή επίσης μένει ανεπηρέαστη από τους ισχυρούς βόρειους ανέμους της περιοχής.

Παλαιόκαστρο
Ο οικισμός όπως φαίνεται από τη Ροδιά
Παλαιόκαστρο Παλαιόκαστρο
Χάρτης
Διοίκηση
Χώρα	Ελλάδα
Περιφέρεια	Κρήτης
Περιφερειακή Ενότητα	Ηρακλείου
Δήμος	Μαλεβιζίου
Δημοτική Ενότητα	Γαζίου
Δημοτική Κοινότητα	Ροδιάς
Γεωγραφία
Γεωγραφικό διαμέρισμα	Κρήτη
Νομός	Ηρακλείου
Υψόμετρο	10 μέτρα
Έκταση	10 km²
Πληθυσμός
Μόνιμος	266
Έτος απογραφής	2021
Πληροφορίες
Ταχ. κώδικας	715 00
Τηλ. κωδικός	281
δεδομένα

Φρούριο Παλαιοκάστρου

Άποψη του βράχου και του βορειοανατολικού τείχους του κάστρου

Το φρούριο του Παλαιόκαστρου αποτελείται από τρία ανισόπεδα επίπεδα λόγο του επικλινούς του λόφου που είναι κτισμένο. Η είσοδος γίνεται από την κεντρική πύλη που βρίσκεται νότια και είναι η μοναδική πύλη σε κάστρο της Κρήτης που είναι σκαλισμένη κατά το ήμισυ πάνω στον βράχο. Βορειοανατολικά και για να φαίνεται από μακριά είναι ενσωματωμένος πάνω στην κεντρική τοιχοποιία ο φτερωτός λέοντας του Αγίου Μάρκου, αντίστοιχο έμβλημα βρίσκουμε στο Κάστρο του Κούλε.

Τα τρία επίπεδα αποτελούταν από το χαμηλότερο επίπεδο που ήταν οι πυριτιδαποθήκες ενσωματωμένες κατά το ήμισυ επί του επικλινούς προκειμένου να προστατεύονται φυσικά από τις εισβολές, ακριβώς δίπλα τους υπήρχε δεξαμενή Νερού που μάζευε το βρόχινο νερό του επικλινούς αλλά μπορούσε να χρησιμοποιηθεί άμεσα σε περίπτωση φωτιάς στις πυριτιδαποθήκες.

Στο δεύτερο επίπεδο και πάνω από τις πυριτιδαποθήκες βρίσκονταν οι στρατώνες. Τέλος στο τρίτο και ανώτερο επίπεδο υπήρχε η εκκλησία του κάστρου.

Με γύρω ερείπια του κάστρου έχει κτιστεί μια μικρή εκκλησία αφιερωμένη στον Άγιο Μάρκο, που λειτουργείται από την ενορία της Ρόδιας κάθε τρίτη του Πάσχα.

Ενετικά χρόνια

Αναπαράσταση του οχυρού και της ευρύτερης περιοχής, Φραντσέσκο Μπαζιλικάτα, 1618

Το φρούριο του Παλαιοκάστρου χτισμένο για να προστατεύει μαζί με τον Φρούριο του Κουλέ τον κόλπο της αμουδάρας. Ξεκίνησε να χτίζεται το 1573, ολοκληρώθηκε το 1595 και βασίστηκε σε σχέδιο του αρχιστράτηγου Latino Orsini.

Οθωμανικά χρόνια

Η άλωση του Παλαιοκάστρου από τους Οθωμανούς αναφέρεται από τον Μ. Τζάνε - Μπουνιαλή, Ο Κρητικός Πόλεμος (1645 - 1669), επιμ. Σ. Αλεξίου, Μ. Αποσκίτη, 1995 και ποιο συγκεκριμένα στο παρακάτω απόσπασμα:

Δαμάκια εξεχωρίσανε και προς την χώρα μπαίνου,

εις τ' Αγιου Πέτρου το τειχιό λουμπάρδες αμολέρνου

και τ' άλλα στο Παλιόκαστρο επήγα και βαστούσι

σκάλες, για να τσι βάλουσι και απάνω ν' ανεβούσι.

Εκάμασι πολλές χαρές εις τα παβιόνια πάνω

πως είναι το Παλιόκαστρο τούρκικο, στου Οτομάνο

τα χέρια, δεν έχουσι φόβο από κει να πηαίνου,

οι Φράγκοι να τους πιάνουσι, στο Κάστρο να τους φέρνου.

Το φρούριο έχει χαρτογραφηθεί και μελετηθεί από τον G. Gerola, ο οποίος το φωτογράφησε και το αποτύπωσε στις αρχές του 20ου αιώνα.

Νεότερα χρόνια

Ο Δήμος Μαλεβιζίου σε συνεργασία με την 13η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων και τον Πολιτιστικό σύλλογο Παλαιοκάστρου έχουν ξεκινήσει τις διαδικασίες να ενταχθεί σε πρόγραμμα χρηματοδότησης και να ξεκινήσουν άμεσα οι εργασίες συντήρησης, ανάδειξης και αποκατάστασής του. 

Άλλα Αξιοθέατα

Το Φαράγγι Παλαιοκάστρου

Σε απόστασή 500 μέτρων από την παραλία Ξεκινάει το φαράγγι Παλαιοκάστρου. Το φαράγγι είναι αρκετά βατό στο να το περπατήσεις ή να κάνεις ποδηλασία λόγο του αγροτικού δρόμου που υπάρχει στην μέση του. Στο φαράγγι υπάρχουν παρά πολλά τυπικά φυτά της κρητικής βιοποικιλίας όπως ρίγανη, άγριο-Θυμάρι, Δάφνες και αλλά, επίσης υπάρχει μεγάλος αριθμός από σπηλιές και πήγες.

Ενετική Ασβεστοκάμινος Παλαιοκάστρου

Δεξιά της παραλίας Παλαιοκάστρου διατηρείται μέχρι και σήμερα ενετική ασβεστοκάμινος που καταγράφεται σε πινάκα του Φ. Μπαζιλικάτα γύρω στο 1630. Το μνημείο έχει αναστηλωθεί στην αρχική του μορφή.

Ενετική εκκλησιά Κερά Σπηλιώτισσα

Ο ναός βρίσκεται μέσα στο φαράγγι του παλαιοκάστρου και είναι κτισμένος σε μια σπηλιά στο βράχο, είναι αφιερωμένος στην Ζωοδόχο Πηγή και εορτάζει την Παρασκευή της Διακαινησίμου εβδομάδος. Το εκκλησάκι είχε ακριβώς διπλά ένα κελί που τώρα πλέον είναι εγκαταλελειμμένο.

Σπηλιές Παλαιοκάστρου

Λίγο πιο πάνω από την ενετική εκκλησιά της Κεράς σπηλιώτισσας υπάρχουν δυο σπηλαία όπου στη πρώτη αίθουσα, διαστάσεων 6*3,5*3 μέτρα υπήρχαν πολλά θραύσματα αγγείων, καθώς και οστά ζώων. Από τα λείψανα αυτά καταλαβαίνουμε ότι το σπήλαιο αυτό το χρησιμοποίησαν άνθρωποι όλων των εποχών, από την νεολιθική και μινωική, μέχρι τη γεωμετρική εποχή. Το σπηλαίο παραμένει ανεξερεύνητο

Παραπομπές