Φίλυρο

Το Φίλυρο είναι προάστιο, που βρίσκεται βόρεια της Θεσσαλονίκης^[1] και απέχει από το κέντρο της 10 χιλιόμετρα. Το μέσο σταθμικό υψόμετρο είναι στα 400 μέτρα^[2] ενώ η ψηλότερη κορυφή φτάνει τα 550 μέτρα.

Φίλυρο
Φίλυρο Φίλυρο
Διοίκηση
Χώρα	Ελλάδα
Αποκεντρωμένη Διοίκηση	Μακεδονίας-Θράκης
Περιφέρεια	Κεντρικής Μακεδονίας
Περιφερειακή Ενότητα	Θεσσαλονίκης
Δήμος	Πυλαίας-Χορτιάτη
Δημοτική Ενότητα	Χορτιάτη
Γεωγραφία
Γεωγραφικό διαμέρισμα	Μακεδονία
Νομός	Θεσσαλονίκης
Υψόμετρο	400 μέτρα
Πληθυσμός
Μόνιμος	5.531
Έτος απογραφής	2021
Πληροφορίες
Ταχ. κώδικας	570 10
Τηλ. κωδικός	231
δεδομένα

Ιστορία

Το Φίλυρο κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας ήταν ένα μικρό τουρκοχώρι με το όνομα Γιαλιτζίκ ή Γιαλιτζήκ. Ήταν κυρίως παραθεριστικό μέρος Τούρκων από την Θεσσαλονίκη και τις γύρω περιοχές. Κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, Βλάχοι από τους οικισμούς Μεγάλα και Μικρά Λιβάδια του Πάικου, λόγω της κτηνοτροφικής τους ασχολίας, άρχισαν να χρησιμοποιούν την περιοχή ως τόπο χειμερινής εγκατάστασης για τους ίδιους και τα κοπάδια τους. Μετά τους Βαλκανικούς πολέμους και την απελευθέρωση της περιοχής από την Ελλάδα (1912-1913), οι Τούρκοι εγκατέλειψαν το χωριό. Το 1914 φτάνουν και εγκαθίστανται στο Γιαλιτζίκ τρεις μεγάλες οικογένειες από διάφορα μέρη του Πόντου και του Καυκάσου, αλλά κυρίως από την επαρχία του Καρς. Οι οικογένειες αυτές είναι πρόγονοι των σημερινών Φιλυριωτών. Προτίμησαν την περιοχή λόγω της επικοινωνίας της με τη Θεσσαλονίκη και τα γύρω χωριά. Ως το 1926 στο χωριό είχαν εγκατασταθεί περεταίρω πρόσφυγες, λόγω της Μικρασιατικής Καταστροφής και της ανταλλαγής πληθυσμών. Το ίδιο έτος, το χωριό μετονομάστηκε σε "Φίληρος", ενώ το 1940 η ονομασία διορθώθηκε στη σημερινή της μορφή. Τη δεκαετία του 1940 εγκαταστάθηκαν μόνιμα στο Φίλυρο Βλάχοι από τα Μεγάλα και Μικρά Λιβάδια, λόγω της καταστροφής του τόπου τους από τους Ναζί (1944) και τα γεγονότα του εμφυλίου πολέμου (1946).

Οργάνωση

Οι πρώτοι δρόμοι κατασκευάζονται γύρω στα 1917-1918 με τη βοήθεια των Άγγλων, για την κάλυψη των αναγκών του στρατού. Οι δρόμοι παρέμειναν χωματόδρομοι ως το 1950 οπότε έγινε χαλικόστρωση. Το 1967-1968 κατασκευάζεται άσφαλτος και το χωριό ηλεκτροδοτείται. Όσον αφορά την ύδρευση, η τροφοδότηση με νερό γίνονταν από το τουρκικό δίκτυο. Επίσης, υπήρχαν πολλά πηγάδια, ρεματιές και πηγές που ανάβλυζαν πόσιμο νερό. Λόγω των γεωτρήσεων τα νερά εξαντλήθηκαν. Οι αποδόσεις των χωραφιών ήταν πολύ μικρές αφού ο τόπος δε διέθετε γόνιμες εκτάσεις. Παράλληλα αναπτύχθηκε αξιόλογη κτηνοτροφία. Σταδιακά οι συνθήκες διαβίωσης βελτιώθηκαν. Ωστόσο πρόβλημα αποτελούσε για πολλά χρόνια η έλλειψη ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Παρά τις δυσκολίες εκείνων των εποχών, τη θερινή εποχή κάθε Κυριακή και γιορτή στήνονταν χοροί στην πλατεία και στο δάσος του χωριού που κρατούσαν ως το βράδυ.

Σήμερα

Το Φίλυρο μαζί με το Ασβεστοχώρι, την Εξοχή, τον Χορτιάτη, το Πανόραμα και την Πυλαία αποτελούν τον Δήμο Πυλαίας-Χορτιάτη.^[3] Ο πληθυσμός του Φιλύρου ανέρχεται στα 5.531 (απογραφή 2021).^[4] Ελάχιστοι σήμερα ασχολούνται με τη γεωργία και την κτηνοτροφία και οι περισσότεροι είναι εργαζόμενοι στο δευτερογενή και τριτογενή τομέα. Έχει τρία νηπιαγωγεία, δύο δημοτικά σχολεία , γυμνάσιο και λύκειο. Το κοσμεί μία μεγαλοπρεπής εκκλησία, ο Ιερός Ναός του Αγίου Γεωργίου και μικρά εκκλησάκια όπως ο Προφήτης Ηλίας και ο Όσιος Νικάνορας. Το χωριό έχει τακτική αστική συγκοινωνία με τη γραμμή 64 (και τις υπογραμμές 64Α, 64Β, 64Ε και 64Κ) του ΟΑΣΘ που ξεκινάει από το Νέο Σταθμό Θεσσαλονίκης και φτάνει μέσω Νεάπολης στο Φίλυρο. Στην πλατεία και το δάσος του χωριού υπάρχουν πολλές ταβέρνες με εκλεκτές γεύσεις. Στο Φίλυρο προγραμματίζεται από δωρεά του ιδρύματος Σταύρου Νιάρχου παιδιατρικό νοσοκομείο και υπολογίζεται ότι θα είναι έτοιμο τον Οκτώβριο του 2024.^[5]