Τόσκες Αχαΐας

Οι Τόσκες ήταν χωριό της Αχαΐας που ανήκε στο τότε δημοτικό διαμέρισμα Κριθαρακίων του δήμου Φαρρών^[1]. Ο χώρος της περιφέρεια του χωριού απαλλοτριώθηκε, ερημώθηκε και εγκαταλείφθηκε υποχρεωτικά από τους κατοίκους του το 2009 επειδή εκεί προγραμματίστηκε να δημιουργηθεί ο κυρίως ταμιευτήρας του Φράγματος Πείρου - Παραπείρου^[2]. Ο χώρος του ταμιευτήρα κατακλύστηκε το 2020 δημιουργώντας την Τεχνητή Λίμνη Αστερίου βυθίζοντας έτσι το χώρο που βρισκόταν άλλοτε το χωριό.

Τόσκες
Τόσκες Τόσκες
Διοίκηση
Χώρα	Ελλάδα
Περιφέρεια	Δυτικής Ελλάδας
Δήμος	Ερυμάνθου
Δημοτική Ενότητα	Φαρρών
Γεωγραφία
Γεωγραφικό διαμέρισμα	Πελοποννήσου
Νομός	Αχαΐας
Υψόμετρο	180
Πληθυσμός
Μόνιμος	64
Έτος απογραφής	2001
Πληροφορίες
Παλαιά ονομασία	Τόσκεσι, Τόσκαι
δεδομένα

Η Ε.Ο. 111 στην είσοδο του χωριού από Τριταία προς Πάτρα όπως ήταν πριν τα έργα διαμόρφωσης του πυθμένα της τεχνητής λίμνης Αστερίου.

Η τεχνητή λίμνη Αστερίου του ομώνυμου φράγματος (ή φράγματος Παραπείρου). Στο κέντρο η βυθιζόμενη νησίδα με το ξωκλήσι των Αγίων Θεοδώρων Μιτοπόλεως στο σημείο συνάντησης των διοικητικών ορίων των δημοτικών ενοτήτων Φαρρών και Ωλενίας.

Γεωγραφία

Ο οικισμός βρισκόταν χτισμένος σε υψόμετρο 180 μ. περίπου, στις ανατολικές απολήξεις του Κομποβουνίου και στις νότιες παρυφές της πεδιάδας των Φαρρών, ενώ πολύ κοντά στο χωριό περνά ο ποταμός Παραπείρος. Τις Τόσκες διέσχιζε η Εθνική Οδός Πατρών-Τριπόλεως (Ε.Ο. "111") .

Ιστορικά στοιχεία

Η παλιά ονομασία του οικισμού ήταν Τόσκεσι και πιθανόν να συνδέεται με την αντίστοιχη ονομασία της Τοσκικής διαλέκτου^[3] της αλβανικής γλώσσας^[4]. Πρώτοι οικιστές του χωριού φέρεται, σύμφωνα με προφορικές μαρτυρίες, ότι υπήρξαν κάτοικοι των Νεζερών από το παλιό χωριό του Κομπηγαδίου^[5]. Στις Τόσκες είχε χάνι και μύλο ο Ανδρέας Χριστοδούλου Λόντος^[3][5][6]. Το 1901 αναφέρεται ως θέση χωρίς πληθυσμό και ότι απείχε 6 ώρες από την Πάτρα και 2 από την Προστοβίτσα, την έδρα του τότε Δήμου Τριταίας στην περιφέρεια του οποίου βρισκόταν^[7]. Το 1903 το χωριό συνδέθηκε για πρώτη φορά με δρόμο^[8].

Διοικητικές μεταβολές

Το 1828 αναφέρεται με 7 οικογένειες και ότι ανήκε διοικητικά στη Βουντούχλα^[3]. Στις 20/04/1835 προσαρτήθηκε στον τότε Δήμο Φαρρών ενώ στις 08/12/1845 (ΦΕΚ 32Α) αποτέλεσε τμήμα του τότε Δήμου Τριταίας^[1]. Με το ΦΕΚ 50Α της 25/07/1879 καταργήθηκε ως οικισμός και αναγνωρίστηκε εκ νέου με το ΦΕΚ 173Α της 25/08/1928 με το οποιο αποσπάστηκε από την τότε Κοινότητα Χιόνας, στην οποια ανήκε γεωγραφικά^[9], και υπήχθη στην τότε Κοινότητα Σταροχωρίου^[1][10][11]. Στις 26 Σεπτεμβρίου 1946 (με το ΦΕΚ 290Α) αποσπάται από την Κοινότητα Σταροχωρίου και γίνεται οικισμός της τότε νεοπαγούς Κοινότητας Κριθαρακίων^[1][12]. Στις 07/04/1951 η παλιά ονομασία "Τόσκεσι" διορθώθηκε σε "Τόσκαι"^[1]. Από το 1997 με το "Σχέδιο Καποδίστριας" γίνεται οικισμός του δημοτικού διαμερίσματος Κριθαρακίων του Δήμο Φαρρών^[1]. Στις 09/05/2011 καταργήθηκε επίσημα ως οικισμός^[1].

Δημογραφική εξέλιξη

Συγκεντρωτικά, η δημογραφική εξέλιξη του οικισμού σύμφωνα με τις εθνικές απογραφές^[13][14] είναι η εξής:

1830	1835	1844	1848-1851	1861	1879	1889	1896	1907	1920	1928	1940	1951	1961	1971	1981	1991	2001
7 οικογ.[3][15]	7 οικογ. - 35 κατ.[15][16]	52[15]	10 οικογ. - 42 κατ.[3][15]	12 κατ.[15]	- [17]	- [17]	- [17][18]	- [17]	Δ/Α[17][19]	Δ/Α[17][19]	Δ/Α[19]	54[15]	52[15][20]	49[3][15]	55[15]	52[15]	63[15][21]

Παραπομπές και υποσημειώσεις

1. Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Τοσκών Αχαΐας. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 15/11/2017.
2. Το ert.gr στο φράγμα Πείρου – Παραπείρου στην Αχαΐα. ert.gr. 28 Ιουνίου 2015. Ανακτήθηκε: 24/11/2017.
3. Τριανταφύλλου 1995, λήμμα Τόσκεσι.
4. Λουλούδης 2010, σελ. 274-275.
5. Γκουρβέλος 2007, σελ. 218.
6. Κορύλλου 1891, σελ. 8-9.
7. Νουχάκης 1901, σελ. 532.
8. Κορύλλου 1903.
9. Δεν υπάρχει διοικητική πράξη/απόφαση ένταξης του οικισμού στην Κοινότητα Χιόνας. Λουλούδης 2010, σελ. 274.
10. Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Κοινότητας Σταροχωρίου Αχαΐας. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 12/11/2017.
11. Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Κοινότητας Χιόνας Αχαΐας. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 08/11/2017.
12. Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Κοινότητας Κριθαρακίων Αχαΐας. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 15/11/2017.
13. Ψηφιακή βιβλιοθήκη της Ε.Σ.Υ.Ε./ΕΛ.ΣΤΑΤ.. dlib.statistics.gr. Ανακτήθηκε: 24/10/2017.
14. Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές στην Τ.Α. - Δημοσιεύματα απογραφών. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 24/10/2017.
15. Λουλούδης 2010, σελ. 274.
16. Αναφέρεται ως Toskessi. Βλ. Λουλούδης 2010, σελ. 287 [υποσημείωση 3].
17. Δεν απογράφεται καθότι δεν είχε το καθεστώς αναγνωρισμένου οικισμού μεταξύ 1879-1928. Βλ. Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Τοσκών Αχαΐας. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 15/11/2017.
18. Δεν απογράφεται, ωστόσο αναφέρεται ότι υπάρχει ως οικισμός. Νουχάκης 1901, σελ. 532· Λουλούδης 2010, σελ. 287· Λουλούδης 2010, σελ. 287 [υποσημείωση 7].
19. Δεν απογράφεται αυτόνομα αλλά ο πληθυσμός του οικισμού απογράφεται ως τμήμα της Κοινότητας Σταροχωρίου στην οποια ανήκε μεταξύ 1928-1946. Βλ. Λουλούδης 2010, σελ. 287 [υποσημείωση 12].
20. Ο ιστορικός Κώστας Τριανταφύλλου αναφέρει λανθασμένα ως πληθυσμό 115 κατοίκους. Τριανταφύλλου 1995, λήμμα Τόσκεσι.
21. Μόνιμος πληθυσμός: 64 κάτοικοι. Βλ. Ε.Σ.Υ.Ε. - Μόνιμος Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001

Πηγές

• Ε.Σ.Υ.Ε. - Μόνιμος Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001, Αθήνα 2004. ISBN 960-86704-8-9.
• Σπυρίδων Ν. Γκουρβέλος, «Εν ταις των Νεζερών κώμαις». Ιστορία των Νεζερών, εκδ. Γραφικές Τέχνες Πέτρος Κούλης, Πάτρα 2007. ISBN 978-960-930162-6.
• Ελληνική χωρογραφία: Γεωγραφία, Ιστορία, Στατιστική πληθυσμού και αποστάσεων συνταχθείσα και εκδοθείσα υπό Ιωάννου Εμμ. Νουχάκη, Έκδοσις Τρίτη, Εκδότης Σπυρίδων Κουσουλίνος, Εν Αθήναις 1901.
• Χ.Π. Κορύλλου-Στ. Θεοχάρη, Πεζοπορία από Πατρών είς Καλάμας, Τυπογραφείον «Ο Κάδμος», Εν Πάτραις 1891.
• Χρήστου Π. Κορύλλου, Χωρογραφία της Ελλάδος. Α'. Νομός Αχαΐας, Εκ του Τυπογραφείου των Καταστημάτων "Ανέστη Κωνσταντινίδου", Εν Αθήναις 1903.

Βιβλιογραφία

• Λουλούδης, Θεόδωρος Η. (2010). Αχαΐα. Οικισμοί, οικιστές, αυτοδιοίκηση. Πάτρα: Νομαρχιακή Επιχείρηση Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ν.Α. Αχαΐας.
• Κώστας Ν. Τριανταφύλλου, Ιστορικόν Λεξικόν των Πατρών, Τόμος Β', Τυπογραφείο Πέτρου Χρ. Κούλη, Πάτρα 1995, Τρίτη Έκδοση, λήμμα Τόσκεσι.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• «Αυτό είναι το χωριό που θυσιάστηκε για να ξεδιψάσει η Πάτρα! ΒΙΝΤΕΟ ». thebest.gr, 25/3/2019. Ανακτήθηκε: 4/2/2021.
• Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Τοσκών Αχαΐας. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 15/11/2017.
• Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Κοινότητας Κριθαρακίων Αχαΐας. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 15/11/2017.
• Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Κοινότητας Σταροχωρίου Αχαΐας. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 12/11/2017.
• Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Κοινότητας Χιόνας Αχαΐας. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 08/11/2017.
• Ελευθερία Μακρυγένη, «Έφτασε η ώρα να βυθιστεί το χωριό Τόσκες της Αχαΐας λόγω Πείρου Παραπείρου - ΔΕΙΤΕ ΦΩΤΟ». thebest.gr, 7/5/2019. Ανακτήθηκε: 4/2/2021.
• «Η «Ατλαντίδα της Πελοποννήσου»: Το βυθισμένο χωριό -φάντασμα που «θυσιάστηκε»… Βυθίζεται μέρα με την ημέρα και το τελευταίο εκκλησάκι!». gargalianoionline.gr, 31/1/2021. Ανακτήθηκε: 4/2/2021.
• «Λίγο πριν το τέλος - Στο χωριό Τόσκες Αχαΐας ο χρόνος έχει σταματήσει (pics)». patrasevents.gr, 18/2/2020. Ανακτήθηκε: 4/2/2021.