Συγκοινωνίες στην Αθήνα

Το σύστημα μέσων μαζικής μεταφοράς του πολεοδομικού συγκροτήματος και της μητροπολιτικής περιοχής της Αθήνας, αποτελείται από σύστημα μητροπολιτικού σιδηρόδρομου (μετρό), τραμ, λεωφορεία και τρόλεϊ, ενώ ένα τμήμα του συγκοινωνιακού έργου καλύπτεται και από τον προαστιακό σιδηρόδρομο Αθήνας. Στις υπόλοιπες περιοχές της Περιφέρειας Αττικής, το μεγαλύτερο μέρος του συγκοινωνιακού έργου καλύπτεται από υπεραστικά λεωφορεία (ΚΤΕΛ), ενώ το υπόλοιπο εξυπηρετείται από τον Προαστιακό Σιδηρόδρομο.

Αυτό το λήμμα αφορά τις αστικές συγκοινωνίες στο πολεοδομικό συγκρότημα της Αθήνας. Για ευρύτερες μεταφορές στην Αθήνα, δείτε: Μεταφορές στην Αθήνα.

Το λεκανοπέδιο της Αττικής, το πολεοδομικό συγκρότημα της Αθήνας από ψηλά (φωτογραφία δορυφόρου).

Την εποπτεία για την μητροπολιτική περιοχή της Αθήνας έχει ο Οργανισμός Αστικών Συγκοινωνιών Αθηνών (ΟΑΣΑ), με τις θυγατρικές αυτού, Οδικές Συγκοινωνίες (ΟΣΥ) ΑΕ και Σταθερές Συγκοινωνίες (ΣΤΑΣΥ) ΑΕ να έχουν την ευθύνη εκτέλεσης του συγκοινωνιακού έργου, ενώ υπάρχει συνεργασία και με την Hellenic Train (πρώην ΤΡΑΙΝΟΣΕ) ΑΕ, λόγω της ύπαρξης τμήματος του δικτύου αυτής (Προαστιακός Σιδηρόδρομος), εντός του αστικού ιστού της Αθήνας. Για το υπόλοιπο τμήμα της Περιφέρειας Αττικής, η εποπτεία του συγκοινωνιακού έργου είχε ανατεθεί στη Ρυθμιστική Αρχή Επιβατικών Μεταφορών και την ευθύνη εκτέλεσης είχει αναλάβει η ΚΤΕΛ Νομού Αττικής ΑΕ. Με την κατάργηση της ΡΑΕΜ, ορίζεται πλέον ως αρμόδια αρχή η Γενική Διεύθυνση Μεταφορών του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών. Στην ως άνω Υπηρεσία μεταφέρονται και οργανικές θέσεις της καταργηθείσας αρχής. Επίσης, οργανικές θέσεις μεταφέρονται και στην Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων (Ρ.Α.Σ.).

Συγκοινωνίες Αθηνών (ΟΑΣΑ)

Οργανισμός Αστικών Συγκοινωνιών Αθηνών

Εμπορική επ.	ΟΑΣΑ
Κλάδος	δημόσια συγκοινωνία
Ίδρυση	22 Δεκεμβρίου 1993[1]
Έδρα	Μετσοβίου 15, Αθήνα, Ελλάδα
Σημαντικά πρόσωπα	Αθανασόπουλος Νικόλαος (Διευθύνων Σύμβουλος)
Κύκλος εργασιών	177.670.406 ευρώ (2019)
Ιδιοκτήτης	Ελληνικό Δημόσιο
Υπάλληλοι	7.900 (2018)
Σλόγκαν	Μια πόλη. Ένα δίκτυο. και One city. One network.
Ιστότοπος	Επίσημος ιστότοπος
Πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Το Επαναφορτιζόμενο Χάρτινο Εισιτήριο ATH.ENA TICKET

Ο Οργανισμός Αστικών Συγκοινωνιών Αθηνών είναι ο μεγαλύτερος φορέας συγκοινωνιακού έργου στην Ελλάδα, υπεύθυνος για τον σχεδιασμό, τον έλεγχο και την λειτουργία των μέσων μαζικής μεταφοράς της Περιφέρειας Αττικής.^[2]

Οι δύο θυγατρικές εταιρείες του οργανισμού (ΟΣΥ και ΣΤΑΣΥ) αναλαμβάνουν μεγάλο μέρος της διαχείρισης των οδικών και σιδηροδρομικών μέσων που βρίσκονται υπό την εποπτεία του.

Για την εκτέλεση του συγκοινωνιακού έργου ο ΟΑΣΑ συμβάλλεται με τις Εταιρείες Παροχής Συγκοινωνιακού Έργου (ΕΠΣΕ), ενώ στις αρμοδιότητες του περιλαμβάνεται ο έλεγχος και η επίβλεψη όλων των ΕΠΣΕ είτε είναι δημόσιοι (ΟΣΥ, ΣΤΑΣΥ, συγκοινωνίες των ΟΤΑ), είτε ιδωτικοί (Συγκοινωνίες ΑΕ, ΚΤΕΛ Αττικής, Hellenic Train, κλπ.).^[2]

*ΕΠΣΕ = Εταιρείες Παροχής Συγκοινωνιακού Έργου

Μετρό

Το μετρό της Αθήνας είναι το δίκτυο υπόγειου και επίγειου μητροπολιτικού σιδηροδρόμου της πόλης των Αθηνών, καθώς και της μητροπολιτικής περιοχής της Αθήνας. Το μετρό της Αθήνας είναι -προς το παρόν- το μοναδικό δίκτυο μετρό στην Ελλάδα. Εξυπηρετεί το Πολεοδομικό Συγκρότημα Αθηνών - Πειραιώς, το οποίο έχει πληθυσμό άνω των τριών εκατομμυρίων κατοίκων. Προσφέρει επίσης πρόσβαση στο Διεθνές Αεροδρόμιο Αθηνών «Ελευθέριος Βενιζέλος» που βρίσκεται στην ανατολική Αττική.

Η Επαναφορτιζόμενη Πλαστική Κάρτα ΑΤΗ.ΕΝΑ CARD

Το σύστημα του μετρό της Αθήνας αποτελείται από τις τρεις παρακάτω γραμμές:

Γραμμή	Διαδρομή	Αριθμός σταθμών	Διάρκεια διαδρομής	Πρώτο τμήμα	Εγκαίνια	Τελευταία επέκταση / σταθμός	Παράδοση τελευταίας επέκτασης / σταθμού
	Πειραιάς – Κηφισιά	24	51 λεπτά	Πειραιάς – Θησείο	1869	Νερατζιώτισσα	2004
	Ανθούπολη – Ελληνικό	20	29 λεπτά	Σεπόλια – Σύνταγμα	2000	Άγιος Δημήτριος – Ελληνικό	2013
	Δημοτικό Θέατρο – Αεροδρόμιο	27	59 λεπτά	Σύνταγμα – Εθνική Άμυνα		Νίκαια – Δημοτικό Θέατρο	2022

Το δίκτυο ανήκει στη ΣΤΑΣΥ.

Το δίκτυο εκμεταλλεύεται η ΣΤΑΣΥ.

Προαστιακός Σιδηρόδρομος

Ο Προαστιακός σιδηρόδρομος της Αθήνας αποτελεί μια υπηρεσία προαστιακού σιδηροδρόμου που εξυπηρετεί αστικά, προαστιακά και περιφερειακά κέντρα στην Αττική και τις όμορες περιφέρειες.

Ο προαστιακός σιδηρόδρομος Αθήνας αποτελείται από τις παρακάτω προαστιακές και περιφερειακές διαδρομές:

Γραμμή	Εγκαίνια	Διαδρομή	Μήκος (km)[3]	Σταθμοί	Συχνότητα συρμών	Διάρκεια
Α1	2004	Πειραιάς–Αθήνα–Αεροδρόμιο	48,2	19	18 ανά ημέρα	1 ώρα και 3 λεπτά
Α2	2005	Πειραιάς–Αθήνα–Κιάτο	123,23	20	18 ανά ημέρα	1 ώρα και 41 λεπτά
Α3	2017	Αθήνα–Οινόη–Χαλκίδα	82,8	19	13 ανά ημέρα	1 ώρα και 19 λεπτά
Α4	2017	Άνω Λιόσια–Μεταμόρφωση–Κορωπί–Αεροδρόμιο	33,18	12	24 ανά ημέρα	34 λεπτά
Π5	2020	Αίγιο–Κιάτο	77,1	10	6 ανά ημέρα	53 λεπτά

Το δίκτυο ανήκει στον ΟΣΕ.

Το δίκτυο εκμεταλλεύονται ιδιωτικές ΕΠΣΕ, δηλαδή μέχρι στιγμής μόνο η Hellenic Train.

Τραμ

Το τραμ συνδέει αφενός το κέντρο της Αθήνας (Σύνταγμα, Ζάππειο) με το παραλιακό μέτωπο, αφετέρου το κέντρο του Πειραιά με τα νοτιότερα προάστια (Γλυφάδα, Βούλα), μέσω της παραλιακής οδού. Η λειτουργία του ξεκίνησε στις 19 Ιουλίου του 2004, ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας έναν μήνα μετά.

Το σύστημα του τραμ της Αθήνας αποτελείται από τις δύο παρακάτω γραμμές:

Γραμμή	Διαδρομή	Αριθμός Στάσεων	Διάρκεια διαδρομής
Τ6	Σύνταγμα - Πικροδάφνη	19	~ 34 λεπτά
Τ7	Αγία Τριάδα* - Ασκληπιείο Βούλας	42	~ 54 λεπτά

* Η τερματική στάση στην Ακτή Ποσειδώνος δεν έχει λειτουργήσει ακόμα.

Το δίκτυο ανήκει στη ΣΤΑΣΥ.

Το δίκτυο εκμεταλλεύεται η ΣΤΑΣΥ.

Αστικά λεωφορεία / Τρόλεϊ

Κυρίως άρθρο: Κατάλογος λεωφορειακών γραμμών στην Αθήνα

Το δίκτυο των αστικών λεωφορείων και τρόλεϊ καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος του συγκοινωνιακού έργου στην Περιφέρεια Αττικής. Με περισσότερες από 288 γραμμές και 7.500 στάσεις^[4], εξυπηρετούνται, οι μετακινήσεις από τα προάστια προς το κέντρο της εκάστοτε ευρύτερης περιοχής και αντίστροφα, με κυριότερα το κέντρο της Αθήνας, τον Πειραιά, την Κηφισιά, τις Αχαρναί και την Ελευσίνα, οι διαδημοτικές μετακινήσεις, η μετακίνηση από και προς σταθμούς του μετρό, του προαστιακού, του περιφερειακού και του εθνικού σιδηροδρόμου, η σύνδεση με τον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών και το λιμάνι του Πειραιά καθώς και οι μετακινήσεις εντός μητροπολιτικής περιοχής αλλά και εκτός του πολεοδομικού συγκροτήματος.

Το δίκτυο, δηλαδή οι γραμμές (αρίθμηση, ονομασία, προγραμματισμένα δρομολόγια) και οι στάσεις (θέσεις, ονομασίες, διερχόμενες γραμμές), ανήκουν, σχεδιάζονται, οργανώνονται, καθορίζονται, και ελέγχονται από τον ΟΑΣΑ. Αρμόδιος για τους στύλους, τις ειδικές πινακίδες οδοσήμανσης (βλ. παρακάτω), τις προεκτάσεις πεζοδρομίων των στάσεων του ΟΑΣΑ, και λοιπού "αποκεντρωμένου" εξοπλισμού έχει οριστεί η ΟΣΥ, η οποία έχει και το ανάλογο "Τμήμα Υλικού Θέσης", ενώ για τα στέγαστρα/κουβούκλια και τα καθίσματα ευθύνη έχουν οι δήμοι. Το σύστημα τηλεματικής ανήκει επίσης στον ΟΑΣΑ. Το δίκτυο εκμεταλλεύεται τόσο η Ο.ΣΥ. Α.Ε όσο και ιδιωτικές ΕΠΣΕ (αρχικώς και εν μέσω πανδημίας ένα κράμα κάποιων εταιρειών ΚΤΕΛ της χώρας και από την Δευτέρα 26 Αυγούστου 2024 η Κοινοπραξία Συγκοινωνιών Αττικής με διακριτικό τίτλο «ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΕΣ Α.Ε.» που κέρδισε τον διαγωνισμό παραχώρισης γραμμών του ΟΑΣΑ σε Ανατολικη και Δυτική Αττική για 8 έτη)^[5] μέσω συγκεκριμένων αναθέσεων που τους γίνονται από τον ΟΑΣΑ. Οι ΕΠΣΕ (δημόσιες και ιδιωτικές) έχουν δικά τους οχήματα, οδηγούς και αμαξοστάσια και ελέγχονται - εποπτεύονται από τον ΟΑΣΑ.

Το δίκτυο ανήκει στον όμιλο ΟΑΣΑ .

Το δίκτυο εκμεταλλεύεται η ΟΣΥ και ιδιωτικές ΕΠΣΕ.

Σύστημα Συλλογής Κομίστρου

Από τον Νοέμβριο του 2017^[6] (και δοκιμαστικά από τον Φεβρουάριο του ίδιου έτους)^[7] βρίσκεται σε ισχύ το νέο κλειστό σύστημα συλλογής κομίστρου με την επίσημη ονομασία ΑΣΣΚ (Αυτόματο Σύστημα Συλλογής Κομίστρου) και ευρύτερα γνωστό ως "Ηλεκτρονικό Εισιτήριο". Το νέο σύστημα αποτελείται από δύο μέσα κομίστρου: το χάρτινο επαναφορτιζόμενο εισιτήριο ATH.ENA Ticket και την πλαστική επαναφορτιζόμενη κάρτα ATH.ENA Card, η οποία διατίθεται ως ανώνυμη ή προσωποποιημένη. Το ΑΣΣΚ, ως κλειστό σύστημα, είναι επίσης εφοδιασμένο με πύλες εισόδου/εξόδου, οι οποίες είναι τοποθετημένες σε όλους τους σταθμούς μέσων σταθερής τροχιάς, εκτός του τραμ, που βρίσκονται στην εποπτεία του ΟΑΣΑ. Οι πύλες εισόδου/εξόδου χρειάζονται ανέπαφη επικύρωση από ένα από τα διαθέσιμα μέσα κομίστρου για να ανοίξουν, εφόσον αυτά είναι φορτισμένα με κάποιο ενεργό "προϊόν κομίστρου". Στο τραμ, τα λεωφορεία και τα τρόλεϊ, η ανέπαφη επικύρωση γίνεται σε επικυρωτικά μηχανήματα μπλε χρώματος εντός των οχημάτων.

Οι τιμές των προϊόντων κομίστρου παραμένουν οι ίδιες με αυτές του προηγούμενου συστήματος, με το βασικό εισιτήριο να κοστίζει 1,20€ (0,50€ για τους δικαιούχους μειωμένου κομίστρου) και να έχει διάρκεια 90 λεπτών, ενώ το μηνιαίο κόμιστρο κοστίζει 27€ (13,5€ για τους δικαιούχους μειωμένου κομίστρου) και έχει διάρκεια 30 ημερών από την πρώτη ανέπαφη επικύρωση, σε αντίθεση με το προηγούμενο σύστημα όπου το μηνιαίο κόμιστρο ίσχυε για τον τρέχοντα ημερολογιακό μήνα.^[8]

Τα προϊόντα κομίστρου και οι τιμές τους καθορίζονται από τον ΟΑΣΑ. Εισιτήρια μπορούν να εκδοθούν και να επαναφορτιστούν, στα φυσικά εκδοτήρια της ΟΣΥ και της ΣΤΑΣΥ, στα Αυτόματα Μηχανήματα Έκδοσης Κομίστρου (ΑΜΕΚ) του ΟΑΣΑ και στα συνεργαζόμενα καταστήματα και περίπτερα του ΟΑΣΑ. Ο έγκυρος και επικυρωμένος τίτλος επιβίβασης ελέγχεται από τους ελεγχκτές κομίστρου της ΟΣΥ και της ΣΤΑΣΥ οι οποίοι έχουν δικαίωμα επιβολής προστίμων.

Υπεραστικές συγκοινωνίες

Στις περιοχές της Αττικής που δεν καλύπτονται από αστικά λεωφορεία, υπάρχουν υπεραστικά ιδιωτικά λεωφορεία τα οποία φτάνουν μέχρι το κέντρο της Αθήνας. Αρμοδιότητα έχουν τα Κοινά Ταμεία Εισπράξεων Λεωφορείων Νομού Αττικής (ΚΤΕΛ Αττικής).

Δημοτικές συγκοινωνίες

• Η συγκοινωνία Αμαρουσίου κάνει δρομολόγια με λεωφορεία και συνδέει διάφορες περιοχές του Αμαρουσίου με το σταθμό Αμαρουσίου, καλύπτει κυρίων περιοχές που δεν καλύπτονται από τα υπόλοιπα αστικά λεωφορεία. Αρμοδιότητα έχει η επιχείρηση συγκοινωνίας του Δήμου.
• Στους υπόλοιπους δήμους, οι δημοτικές συγκοινωνίες υπάγονται στο τμήμα κίνησης του δήμου τους και είναι δωρεάν, χωρίς κόμιστρο. Mόνο μερικοί δήμοι στην Αττική παρέχουν δημοτική συγκοινωνία με τοπικά δρομολόγια.

Τουριστικές συγκοινωνίες

Υπάρχουν διάφορες εταιρείες που έχουν άδεια για τουριστική συγκοινωνία στο κέντρο της Αθήνας. Τα λεωφορεία τους είναι διώροφα με ανοιχτή την οροφή, η συγκοινωνία είναι μόνο για τουριστικούς σκοπούς και το κόμιστρο είναι υψηλότερο από τις υπόλοιπες συγκοινωνίες.

Εσωτερικές συγκοινωνίες

Υπάρχουν διάφορα εσωτερικά λεωφορεία που συνδέουν διάφορες περιοχές μέσα σε έναν μεγάλο ιδιωτικό χώρο, όπως το λιμάνι του Πειραιά και το αεροδρόμιο Αθηνών, οι οποίες συνήθως δεν έχουν άδεια κυκλοφορίας για το δημόσιο οδικό δίκτυο.

Πινακίδες οδοσήμανσης

Δείτε επίσης: Πινακίδες οδοσήμανσης στην Ελλάδα

Στην Αττική, ο ΟΑΣΑ και η ΟΣΥ (Και παλαιότερα η ΕΘΕΛ και τα ΗΛΠΑΠ), έχουν αναλάβει την τοποθέτηση πινακίδων απαγόρευσης στάθμευσης λόγω διέλευσης λεωφορείων/τρόλεϊ, πινακίδες καθοδήγησης λεωφορειακών γραμμών και σημάνσεις στάσεων.

• 
  Αριστερό βέλος - Πινακίδα καθοδήγησης λεωφορειακής γραμμής των Αθηνών (με παλαιό διάγραμμα και αρίθμηση γραμμής). Ενδεικτικά, αριστερή στροφή της παλαιάς λεωφορειακής γραμμής 702: ΟΜΟΝΟΙΑ - ΑΓ. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ (Περιστέρι), πριν μετατραπεί στην αντίστοιχη γραμμή-κορμό Β14.
• 
  Ευθεία μπροστά βέλος - Πινακίδα καθοδήγησης λεωφορειακής γραμμής του ΟΑΣΑ (με νέο διάγραμμα, χωρίς αρίθμηση γραμμής).
• 
  Δεξιό βέλος - Πινακίδα καθοδήγησης λεωφορειακής γραμμής των Αθηνών (με νέο διάγραμμα και χωρίς αρίθμηση γραμμής).
• 
  "Μη σταθμεύετε. Διέλευση τρόλλεϊ". Παλαιά πινακίδα του ΗΛΠΑΠ, όπου τοποθετούνταν σε κλειστές στροφές ηλεκτροκίνητων λεωφορειακών γραμμών.
• 
  "Απαγορεύεται η στάθμευση. Διέλευση λεωφορείων". Πινακίδα του ΟΑΣΑ και της ΕΘΕΛ, όπου τοποθετούνταν κυρίως σε κλειστές στροφές λεωφορειακών γραμμών.
• 
  "Διέλευση λεωφορείων. Παρανόμως σταθμευμένα οχήματα θα απομακρύνονται!". Νεότερη πινακίδα του ΟΑΣΑ, όπου τοποθετείται κυρίως σε κλειστές στροφές λεωφορειακών γραμμών.
• 
  Παλιά πινακίδα στάσης ΟΑΣΑ-ΕΘΕΛ περίπου 1994-2005.
• 
  Πρόσφατη πινακίδα στάσης ΟΑΣΑ-ΕΘΕΛ περίπου 2005-2015.
• 
  Πιο πρόσφατη πινακίδα στάσης ΟΑΣΑ-ΟΣΥ από το 2015 περίπου.

Μέσα μεταφοράς σε εικόνες

• 
  Παλιός Συρμός του Προαστιακού Σιδηρόδρομου Αθήνας.
• 
  Συρμός 10ης παραλαβής του Μετρό Αθήνας.
• 
  Τρόλεϊ στην Οδό Πατησίων.
• 
  Λεωφορείο στη Βούλα.
• 
  Συρμός 2ης γενιάς του Μετρό Αθήνας.
• 
  Δύο συρμοί «Sirio» του Τραμ Αθήνας στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας.
• 
  Σταθμός Μετρό Αθήνας (Γραμμή 3) - Χαλάνδρι.
• 
  Τρόλεϊ στο κέντρο της Αθήνας.
• 
  Συρμός 3ης γενιάς του Μετρό Αθήνας.
• 
  Συρμός «Sirio» του Τραμ Αθήνας στην Πλατεία Συντάγματος.

Παραπομπές

1. ν. 2175/1993
2. «Καταστατικό ΟΑΣΑ» (PDF).
3. «ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ: Δήλωση Δικτύου, Έκδοση: 2.1» (PDF). ΟΣΕ. 2021. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 20 Ιανουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 6 Σεπτεμβρίου 2020.
4. Εισιτήριο στην «ιστορία»: Από τη Βενετία... στην Αριζόνα με λεωφορείο
5. «athenstransport.com».
6. «Δελτία Τύπου». www.oasa.gr (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Μαΐου 2018. Ανακτήθηκε στις 27 Μαΐου 2018.
7. «Δελτία Τύπου». www.oasa.gr (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Μαΐου 2018. Ανακτήθηκε στις 27 Μαΐου 2018.
8. «Κόμιστρα». ATH.ENA Card. ΟΑΣΑ. Ανακτήθηκε στις 27 Μαΐου 2018.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Οργανισμός Αστικών Συγκοινωνιών Αθηνών (Ο.Α.Σ.Α)
• Οδικές Συγκοινωνίες Α.Ε. (Ο.Σ.Υ.)
• Σταθερές Συγκοινωνίες Α.Ε. (ΣΤΑ.ΣΥ.)
• Υπουργείο Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων
• Συγκοινωνίες Αθηνών (νέα ιστοσελίδα - υπό κατασκευή)
• Αττικό μετρό Α.Ε.
• Εύρεση διαδρομής με συνδυασμό των μέσων μαζικής μεταφοράς Αρχειοθετήθηκε 2012-01-12 στο Wayback Machine.
• Αρχείο Ιστορίας Αστικών Συγκοινωνιών Αθήνας Αρχειοθετήθηκε 2022-02-03 στο Wayback Machine.