Συγκοινωνίες στην Αθήνα
σύστημα μέσων μαζικής μεταφοράς της Αθήνας From Wikipedia, the free encyclopedia
Remove ads
Remove ads
Αυτό το λήμμα αφορά τις αστικές συγκοινωνίες της Αθήνας. Για ευρύτερες μεταφορές στην Αθήνα και την Αττική, δείτε: Μεταφορές στην Αθήνα .
Το Σύστημα Δημόσιων Συγκοινωνιών της Αθήνας, που εξυπηρετεί τόσο το πολεοδομικό συγκρότημα όσο και τη μητροπολιτική της περιοχής, αποτελείται από ένα εκτεταμένο δίκτυο μέσων μαζικής μεταφοράς. Περιλαμβάνει το μετρό, το τραμ, τα λεωφορεία και τα τρόλεϊ, ενώ ρόλο στο συγκοινωνιακό έργο διαδραματίζει και ο προαστιακός σιδηρόδρομος. Στις υπόλοιπες και πιο απομακρυσμένες περιοχές της Περιφέρειας Αττικής, το συγκοινωνιακό έργο καλύπτεται κυρίως από τα περιφερειακά λεωφορεία (ΚΤΕΛ Αττικής) και τον Προαστιακό Σιδηρόδρομο, ενώ τα τελευταία χρόνια, το δίκτυο των αστικών λεωφορειακών γραμμών του ΟΑΣΑ, επεκτείνεται συστηματικά προς αυτές τις περιοχές.
Την εποπτεία για την Περιφέρεια Αττικής έχει ο Οργανισμός Αστικών Συγκοινωνιών Αθηνών (ΟΑΣΑ), με τις θυγατρικές αυτού, Οδικές Συγκοινωνίες (ΟΣΥ) και Σταθερές Συγκοινωνίες (ΣΤΑΣΥ) να έχουν την ευθύνη εκτέλεσης του μεγαλύτερου μέρους του συγκοινωνιακού έργου, ενώ υπάρχει συνεργασία και με την Hellenic Train (πρώην ΤΡΑΙΝΟΣΕ), λόγω της ύπαρξης τμήματος του εμπορικού δικτύου αυτής (Προαστιακός Σιδηρόδρομος), εντός του αστικού ιστού της Αθήνας. Για τις περιοχές της Αττικής που βρίσκονται εκτός της μητροπολιτικής περιοχής της Αθήνας, η εποπτεία του συγκοινωνιακού έργου είχε ανατεθεί στη Ρυθμιστική Αρχή Επιβατικών Μεταφορών και την ευθύνη εκτέλεσης είχει αναλάβει η ΚΤΕΛ Νομού Αττικής ΑΕ. Με την κατάργηση της ΡΑΕΜ, ορίστηκε ως αρμόδια αρχή η Γενική Διεύθυνση Μεταφορών του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών. Στην ως άνω Υπηρεσία μεταφέρθηκαν και οι οργανικές θέσεις της καταργηθείσας αρχής. Επίσης, οργανικές θέσεις μεταφέρθηκαν και στην Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων (Ρ.Α.Σ.).
Remove ads
Συγκοινωνίες Αθηνών (ΟΑΣΑ)
Ο Οργανισμός Αστικών Συγκοινωνιών Αθηνών (Ο.Α.Σ.Α. Α.Ε.) είναι ο μεγαλύτερος φορέας συγκοινωνιακού έργου στην Ελλάδα, υπεύθυνος για τον σχεδιασμό, την εποπτεία και την λειτουργία των δημόσιων μέσων μαζικής μεταφοράς της Αττικής.[2] Ο ΟΑΣΑ ως η Αρχή Μεταφορών στην περιοχή χωρικής αρμοδιότητας της Περιφέρειας Αττικής είναι θυγατρικός φορέας της Ελληνικής Εταιρείας Συμμετοχών και Περιουσίας Α.Ε. (πρώην Υπερταμείο).
Οι δύο θυγατρικές εταιρείες του οργανισμού ΟΑΣΑ (ΟΣΥ και ΣΤΑΣΥ) αναλαμβάνουν μεγάλο μέρος της διαχείρισης τόσο των οδικών, κυρίως εντός των ορίων του πολεοδομικού συγκροτήματος, όσο και των σιδηροδρομικών (μετρό και τραμ) μέσων που βρίσκονται υπό την εποπτεία του.
Για την εκτέλεση του συγκοινωνιακού έργου ο ΟΑΣΑ συμβάλλεται με τις Εταιρείες Παροχής Συγκοινωνιακού Έργου (ΕΠΣΕ), ενώ στις αρμοδιότητες του περιλαμβάνεται ο έλεγχος και η επίβλεψη όλων των ΕΠΣΕ είτε είναι δημόσιοι (ΟΣΥ, ΣΤΑΣΥ, συγκοινωνίες των ΟΤΑ), είτε ιδωτικοί (Συγκοινωνίες ΑΕ, ΚΤΕΛ Αττικής, Hellenic Train, κλπ.) στις οποίες έχει αναθέσει συγκεκριμένο συγκοινωνιακό έργο.[2]
Μετρό
Το Μετρό της Αθήνας είναι το δίκτυο υπόγειου και επίγειου μητροπολιτικού σιδηροδρόμου της πόλης των Αθηνών, καθώς και της μητροπολιτικής περιοχής της Αθήνας. Εξυπηρετεί το Πολεοδομικό Συγκρότημα Αθηνών - Πειραιώς, το οποίο έχει πληθυσμό άνω των τριών εκατομμυρίων κατοίκων. Προσφέρει επίσης πρόσβαση στον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών «Ελευθέριος Βενιζέλος», στον Κεντρικό Σιδηροδρομικό Σταθμό Αθηνών και στον Σταθμό Επιβατικής Ακτοπλοΐας Πειραιά.
Το σύστημα του μετρό της Αθήνας αποτελείται από τις τρεις παρακάτω γραμμές:
Ο συνολικός αριθμός των σταθμών του δικτύου ανέρχεται στους 66 (με τους σταθμούς ανταπόκρισης να υπολογίζονται μία φορά). Οι τρεις γραμμές του μετρό συνδέονται με το δίκτυο του Προαστιακού Σιδηροδρόμου και του Τραμ της Αθήνας.
- Το δίκτυο και οι συρμοί των γραμμών 2&3 ανήκουν στην Ελληνικό Μετρό, ενώ το δίκτυο και οι συρμοί της γραμμής 1 στην ΣΤΑΣΥ.
- Το δίκτυο λειτουργεί η ΣΤΑΣΥ.
Προαστιακός Σιδηρόδρομος
Ο Προαστιακός σιδηρόδρομος της Αθήνας αποτελεί μια υπηρεσία προαστιακού σιδηροδρόμου που εξυπηρετεί αστικά, προαστιακά και περιφερειακά κέντρα στην Αττική και τις όμορες περιφερειακές ενότητες. Προσφέρει επίσης πρόσβαση στον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών «Ελευθέριος Βενιζέλος», στον Κεντρικό Σιδηροδρομικό Σταθμό Αθηνών και στον Σταθμό Επιβατικής Ακτοπλοΐας Πειραιά.
Ο προαστιακός σιδηρόδρομος Αθήνας αποτελείται από τις παρακάτω τέσσερεις προαστιακές και περιφερειακές διαδρομές:
- Το δίκτυο ανήκει στους Σιδηροδρόμους Ελλάδος.
- Το δίκτυο εκμεταλλεύονται ιδιωτικές σιδηροδρομικές ΕΠΣΕ (μέχρι στιγμής μόνο η Hellenic Train).
Τραμ
Το Tράμ της Αθήνας είναι μεταφορικό μέσο σταθερής τροχιάς στην Αθήνα. Στη σύγχρονη μορφή του λειτουργεί από τις 19 Ιουλίου του 2004, ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας. Το δίκτυο διαθέτει δύο γραμμές. Η πρώτη συνδέει το κέντρο της Αθήνας (στάση Σύνταγμα) με το παραλιακό μέτωπο (στάση Πικροδάφνη) διερχόμενη από τον Νέο Κόσμο, την Νέα Σμύρνη και το Παλαίο Φάληρο. Η δεύτερη ακολουθεί το παραλιακό μέτωπο ξεκινώντας από τη Βούλα (στάση Ασκληπιείο Βούλας) και καταλήγοντας στον Πειραιά (στάση Ακτή Ποσειδώνος). Οι δύο γραμμές έχουν ανταπόκριση στις στάσεις Έδεμ και Πικροδάφνη.
Το σύστημα του τραμ της Αθήνας αποτελείται από τις δύο παρακάτω γραμμές:
* Η τερματική στάση στην Ακτή Ποσειδώνος, για άγνωστο λόγο, δεν έχει τεθεί σε λειτουργία.
ΤΡΑΜ ΑΕ
Η ΤΡΑΜ Ανώνυμη Εταιρεία ιδρύθηκε το 2001 ως θυγατρική της Αττικό Μετρό με σκοπό την ανάπτυξη και τη λειτουργία δικτύου τραμ στην Αττική, εν όψει και των Ολυμπιακών Αγώνων 2004. Το 2011 απορροφήθηκε από τις Σταθερές Συγκοινωνίες.
Αστικά Λεωφορεία και Τρόλεϊ
Κυρίως άρθρο: Κατάλογος λεωφορειακών γραμμών στην Αθήνα
Το δίκτυο των αστικών λεωφορείων και τρόλεϊ του ΟΑΣΑ καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος του συγκοινωνιακού έργου στην Περιφέρεια Αττικής. Με περισσότερες από 290 γραμμές και 9.000 στάσεις[4][5], εξυπηρετούνται, οι μετακινήσεις από και προς το κέντρο της Αθήνας και άλλων κεντρικών περιοχών όπως ο Πειραιάς, η Κηφισιά, οι Αχαρναί, η Ελευσίνα, η Γλυφάδα κλπ., οι διαδημοτικές μετακινήσεις, η μετακίνηση από και προς σταθμούς του μετρό, του τραμ, του προαστιακού σιδηροδρόμου, η σύνδεση με τον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών, τον Κεντρικό Σιδηροδρομικό Σταθμό Αθηνών, τον Σταθμό Επιβατικής Ακτοπλοΐας του Λιμένα Πειραιά, τους δύο Σταθμούς Υπεραστικών Λεωφορείων, καθώς και οι μετακινήσεις ακόμη και εκτός της μητροπολιτικής περιοχής της Αθήνας.
Το δίκτυο, δηλαδή οι γραμμές (αρίθμηση, ονομασία, προγραμματισμένα δρομολόγια) και οι στάσεις (θέσεις, ονομασίες, αρίθμηση, διερχόμενες γραμμές), ανήκουν, σχεδιάζονται, οργανώνονται, καθορίζονται, και ελέγχονται από τον ΟΑΣΑ. Αρμόδιος για το υλικό θέσης των στάσεων του ΟΑΣΑ, τις ειδικές πινακίδες οδοσήμανσης (βλ. παρακάτω), του εναερίου δικτύου των τρόλεϊ, και λοιπού "αποκεντρωμένου" εξοπλισμού, έχει οριστεί η ΟΣΥ, η οποία έχει και το ανάλογο "Τμήμα Υλικού Θέσης", ενώ για τα στέγαστρα/κουβούκλια και τα καθίσματα των στάσεων ευθύνη έχουν οι δήμοι. Το σύστημα τηλεματικής ανήκει και λειτουργεί επίσης από τον ΟΑΣΑ.
Το δίκτυο εκμεταλλεύεται/λειτουργεί τόσο η Ο.ΣΥ. Α.Ε, κυρίως στις γραμμές εντός του πολεοδομικού συγκροτήματος, όσο και ιδιωτικές ΕΠΣΕ (αρχικώς και εν μέσω πανδημίας ένα κράμα κάποιων εταιρειών ΚΤΕΛ και από την Δευτέρα 26 Αυγούστου 2024 και σταδιακά έως τις 30 Ιουλίου 2025 ανέλαβε τις περιαστικές γραμμές η ιδιωτική Κοινοπραξία Συγκοινωνιών Αττικής)[6] σε Ανατολικη και Δυτική Αττική. Οι ΕΠΣΕ (δημόσιες και ιδιωτικές) έχουν δικά τους οχήματα, οδηγούς και αμαξοστάσια και ελέγχονται - εποπτεύονται από τον ΟΑΣΑ για την σωστή εκτέλεση του συγκοινωνιακού έργου που τους έχει αναθέσει.
Σύστημα Συλλογής Κομίστρου
Από τον Νοέμβριο του 2017[7] (και δοκιμαστικά από τον Φεβρουάριο του ίδιου έτους)[8] βρίσκεται σε ισχύ το νέο, κλειστό, ενιαίο και ηλεκτρονικό σύστημα συλλογής κομίστρου με την επίσημη ονομασία ΑΣΣΚ (Αυτόματο Σύστημα Συλλογής Κομίστρου) και ευρύτερα γνωστό ως "Ηλεκτρονικό Εισιτήριο". Το νέο σύστημα αποτελείται από τρια μέσα κομίστρου: το χάρτινο επαναφορτιζόμενο εισιτήριο ATH.ENA Ticket, την πλαστική επαναφορτιζόμενη κάρτα ATH.ENA Card, η οποία διατίθεται ως ανώνυμη ή προσωποποιημένη, και από το 2025 τις Ανέπαφες Πληρωμές με Τραπεζικές Κάρτες, σύστημα γνωστό ως "Tap2Ride ή "EMV". Το ΑΣΣΚ, ως κλειστό σύστημα, είναι επίσης εφοδιασμένο με πύλες εισόδου/εξόδου, οι οποίες είναι τοποθετημένες σε όλους τους σταθμούς μέσων σταθερής τροχιάς, εκτός του τραμ, που βρίσκονται υπό την εποπτεία του ΟΑΣΑ. Οι πύλες εισόδου/εξόδου χρειάζονται ανέπαφη επικύρωση από ένα από τα διαθέσιμα μέσα κομίστρου για να ανοίξουν, εφόσον αυτά είναι φορτισμένα με κάποιο ενεργό "Προϊόν Κομίστρου" ή έχουν επαρκή "Αποθηκευμένη Χρηματική Αξία". Στο τραμ, τα λεωφορεία και τα τρόλεϊ, η ανέπαφη επικύρωση γίνεται σε επικυρωτικά μηχανήματα μπλε χρώματος εντός των οχημάτων.
Οι τιμές των προϊόντων κομίστρου παραμένουν οι ίδιες με αυτές του προηγούμενου συστήματος, με το βασικό εισιτήριο να κοστίζει 1,20€ (0,50€ για τους δικαιούχους μειωμένου κομίστρου) και να έχει διάρκεια 90 λεπτών, ενώ το μηνιαίο κόμιστρο κοστίζει 27€ (13,5€ για τους δικαιούχους μειωμένου κομίστρου) και έχει διάρκεια 30 ημερών από την πρώτη ανέπαφη επικύρωση, σε αντίθεση με το προηγούμενο σύστημα όπου το μηνιαίο κόμιστρο ίσχυε για τον τρέχοντα ημερολογιακό μήνα.[9] Τα εισιτήρια μειωμένης τιμής και προϊόντα μεγάλης χρονικής διάρκειας (30/90/180/365 ημερών) μπορούν να φορτιστούν μόνο στις προσωποποιημένες κάρτες.
Τα μέσα κομίστρου, τα προϊόντα κομίστρου, και οι τιμές τους καθορίζονται από τον ΟΑΣΑ. Εισιτήρια μπορούν να εκδοθούν και να επαναφορτιστούν, στα φυσικά εκδοτήρια της ΟΣΥ και της ΣΤΑΣΥ, στα Αυτόματα Μηχανήματα Έκδοσης Κομίστρου (ΑΜΕΚ) του ΟΑΣΑ που βρίσκονται στους σταθμούς και σε επιλεγμένα σημεία του δικτύου και στα συνεργαζόμενα καταστήματα και περίπτερα του ΟΑΣΑ. Ο έγκυρος και επικυρωμένος τίτλος επιβίβασης ελέγχεται από τους εντεταλμένους ελεγχκτές κομίστρου της ΟΣΥ και της ΣΤΑΣΥ οι οποίοι έχουν δικαίωμα επιβολής προστίμων.[10][11]
Remove ads
Περιφερειακές συγκοινωνίες
Στις περιοχές της Αττικής που δεν καλύπτονται από αστικά λεωφορεία ή ΜΣΤ, υπάρχουν περιφερειακά ιδιωτικά λεωφορεία (υπεραστικού τύπου/πούλμαν) τα οποία φτάνουν συνήθως μέχρι το κέντρο της Αθήνας ή κάποιον κεντρικό σταθμό μέσου σταθερής τροχιάς. Αρμοδιότητα έχει η ΚΤΕΛ Ν. Αττικής Α.Ε.[12]
Δημοτικές συγκοινωνίες
Από τα τέλη της δεκαετίας του 1990, ο ένας μετά τον άλλο οι δήμοι της Αττικής άρχισαν να προσφέρουν δωρεάν υπηρεσίες δημοτικής συγκοινωνίας για να συμπληρώσουν τα κενά των γραμμών του ΟΑΣΑ. Οι υπηρεσίες αυτές δέχθηκαν πλήγμα τα χρόνια της οικονομικής κρίσης, αλλά πλέον έχουν αρχίσει να κάνουν και πάλι την εμφάνισή τους στους περισσότερους δήμους του λεκανοπεδίου.[13]
Οι δημοτικές συγκοινωνίες εκτελούν ως επί το πλείστον τοπικά δρομολόγια, υπάγονται στο τμήμα/γραφείο κίνησης του δήμου τους και είναι δωρεάν -χωρίς κόμιστρο για δημότες και μη. Πλέον, μόνο μερικοί δήμοι στην Αττική παρέχουν δημοτική συγκοινωνία και αυτοί με δρομολόγια τα οποία ενδέχεται να αλλάζουν συχνά λόγω θερινής ή κάποιας εορταστικής περιόδου, βλαβών σε λεωφορεία, αδειών προσωπικού, ελλείψεων σε οδηγούς ή άλλες αιτίες.
Τουριστικές συγκοινωνίες
Υπάρχουν διάφορες εταιρείες που έχουν άδεια για τουριστική συγκοινωνία στο κέντρο της Αθήνας. Τα λεωφορεία τους είναι συνήθως διώροφα με ανοιχτή την οροφή, η συγκοινωνία είναι μόνο για τουριστικούς σκοπούς και το κόμιστρο είναι υψηλότερο από τις υπόλοιπες συγκοινωνίες.
Εσωτερικές συγκοινωνίες
Υπάρχουν διάφορα λεωφορεία που συνδέουν εσωτερίκα έναν μεγάλο ιδιωτικό χώρο, όπως το λιμάνι του Πειραιά και το αεροδρόμιο Αθηνών, οι οποίες δεν έχουν άδεια κυκλοφορίας για το δημόσιο οδικό δίκτυο.
Πινακίδες οδοσήμανσης
Δείτε επίσης: Πινακίδες οδοσήμανσης στην Ελλάδα
Στην Αττική, ο ΟΑΣΑ και η ΟΣΥ (Και παλαιότερα η ΕΘΕΛ και τα ΗΛΠΑΠ), έχουν αναλάβει την τοποθέτηση πινακίδων απαγόρευσης στάθμευσης λόγω διέλευσης λεωφορείων/τρόλεϊ, πινακίδες καθοδήγησης λεωφορειακών γραμμών και σημάνσεις στάσεων.
Αριστερό βέλος - Πινακίδα καθοδήγησης λεωφορειακής γραμμής των Αθηνών (με παλαιό διάγραμμα και αρίθμηση γραμμής). Ενδεικτικά, αριστερή στροφή της παλαιάς λεωφορειακής γραμμής 702: ΟΜΟΝΟΙΑ - ΑΓ. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ (Περιστέρι), πριν μετατραπεί στην αντίστοιχη γραμμή-κορμό Β14.
Ευθεία μπροστά βέλος - Πινακίδα καθοδήγησης λεωφορειακής γραμμής του ΟΑΣΑ (με νέο διάγραμμα, χωρίς αρίθμηση γραμμής).
Δεξιό βέλος - Πινακίδα καθοδήγησης λεωφορειακής γραμμής των Αθηνών (με νέο διάγραμμα και χωρίς αρίθμηση γραμμής).
"Μη σταθμεύετε. Διέλευση τρόλλεϊ". Παλαιά πινακίδα του ΗΛΠΑΠ, όπου τοποθετούνταν σε κλειστές στροφές ηλεκτροκίνητων λεωφορειακών γραμμών.
"Απαγορεύεται η στάθμευση. Διέλευση λεωφορείων". Πινακίδα του ΟΑΣΑ και της ΕΘΕΛ, όπου τοποθετούνταν κυρίως σε κλειστές στροφές λεωφορειακών γραμμών.
"Διέλευση λεωφορείων. Παρανόμως σταθμευμένα οχήματα θα απομακρύνονται!". Νεότερη πινακίδα του ΟΑΣΑ, όπου τοποθετείται κυρίως σε κλειστές στροφές λεωφορειακών γραμμών.
Παλιά πινακίδα στάσης ΟΑΣΑ-ΕΘΕΛ περίπου 1994-2005.
Πρόσφατη πινακίδα στάσης ΟΑΣΑ-ΕΘΕΛ περίπου 2005-2015.
Πιο πρόσφατη πινακίδα στάσης ΟΑΣΑ-ΟΣΥ από το 2015 περίπου.
Remove ads
Μέσα μεταφοράς σε εικόνες
Παλαιός Συρμός του Προαστιακού Σιδηρόδρομου Αθήνας.
Συρμός 10ης παραλαβής της Γραμμής 1 του Μετρό Αθήνας.
Τρόλεϊ στην Οδό Πατησίων.
Συρμός 2ης γενιάς του Μετρό Αθήνας.
Δύο συρμοί «Sirio» του Τραμ Αθήνας στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας.
Σταθμός Μετρό Αθήνας (Γραμμή 3) - Χαλάνδρι.
Τρόλεϊ στο κέντρο της Αθήνας.
Συρμός 3ης γενιάς του Μετρό Αθήνας.
Συρμός «Sirio» του Τραμ Αθήνας στην Πλατεία Συντάγματος.
.jpg)
Remove ads
Παραπομπές
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads