Στέφανος Α΄ της Βοσνίας

Ο Στέφανος Α΄ σερβοκροατικά: Стефан I / Stjepan I‎‎ Kotromanić, (1242 – 1314) από τον Οίκο των Κοτρομάνιτς ήταν μπαν της Βοσνίας από το 1287 έως το 1290 από κοινού με τον μπαν Πριγιέζντα Β΄ και το 1290–1314 μόνο ως υποτελής του βασιλείου της Ουγγαρίας. Είναι ο επώνυμος ιδρυτής της Βοσνιακής δυναστείας των Κοτρομάνιτς. ^[3]

Στέφανος Α΄ της Βοσνίας
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	1242[1] Γιάιτσε
Θάνατος	1314[1] ή 1316[1]
Θρησκεία	Καθολικισμός
Πληροφορίες ασχολίας
Οικογένεια
Σύζυγος	Ελισάβετ της Σερβίας
Τέκνα	Στέφανος Β΄ της Βοσνίας Βλαντίσλαβ της Βοσνίας Ninoslav Kotroman Catherine of Bosnia
Γονείς	Πριγιέζντα Α΄ της Βοσνίας[2] και Elizabeth
δεδομένα

Προέλευση

Η καταγωγή του δεν είναι γνωστή με ακρίβεια. Πιστεύεται ότι ήταν γιος ενός Γερμανού ευγενή Γκότφριντ, ιδρυτή της οικογένειας που ανήκε στον Κέλαντ, ο οποίος πήγε να ενισχύσει την ουγγρική κατοχή στη Βοσνία το 1162 ή το 1163. Αυτός ο Γερμανός ευγενής συνυπέγραψε τα διατάγματα για τη Βοσνία στην εκκλησία του Σπλιτ το 1163 με τον Στέφανο Δ΄ βασιλιά της Ουγγαρίας. Προφανώς, ο Στέφανος Γ΄ βασιλιάς της Ουγγαρίας τον κάλεσε και τον τοποθέτησε ως περιφερειακό άρχοντα στο όνομα της Ουγγαρίας, λόγω των επιτυχιών του προγόνου του. Ο Κοτρομάν κυβέρνησε ως υποτελής αυτού του βασιλιά. Ο Mάουρο Ορμπίνι υποστήριξε στο έργο του Το βασίλειο των Σλάβων ότι το έγγραφο της Ραγούζας τον αναφέρει ως «Cotrumano Goto», δηλ. Kοτρομάν ο Γότθος/Γερμανός, αλλά δεν είναι σαφές, από πού έκανε αυτή την αναφορά ο Oρμπίνι. Έχει επίσης υποτεθεί, ότι ο Κοτρομάν μπορεί να ήταν γιος του Πριγιέζντα Α΄ μπαν της Βοσνίας.

Βιογραφία

Πριν το Μπανάτο

Από το 1287, όταν ο πατέρας του μπαν Πριγιέζντα Α΄ αποσύρθηκε από την εξουσία, ο Kοτρομάν κυβέρνησε από κοινού ως μπαν της Βοσνίας με έναν άλλο γιο του Πριγιέζντα Α΄, τον Πριγιέζντα Β΄. Ο Kοτρομάν χώρισε τη χώρα με την Πριγιέζντα Β΄ και κατέλαβε την ανατολική Βοσνία. Μετά το τέλος του Πριγιέζντα Β΄, ο Koτρομάν έγινε ο μοναδικός μπαν της Βοσνίας το 1290.

Γάμος

Το 1284 νυμφεύτηκε την Ελισάβετ της Σερβίας, κόρη του βασιλιά της Συρμίας, του Στέφανου Ντραγκούτιν του Οίκου του Νεμάνιτς και της Αικατερίνης των Άρπαντ, κόρης του Στεφάνου Ε΄ βασιλιά της Ουγγαρίας και της Ελισάβετ της Κουμάνας. Ο Ντραγκούτιν είχε ήδη ελέγξει δύο μπανάτα στη Βοσνία: της Ουσόρα και του Σόλι και ο Κοτρομάν περιέπεσε αμέσως υπό την επιρροή του: πολλές από τις πράξεις του ήταν υπό την εντολή του Ντραγκούτιν. Ο γάμος ήταν πολιτικός και κανονίστηκε από τον μπαν Πριγιέζντα Β΄, που είχε προσπαθήσει να σφυρηλατήσει μία συμμαχία με τον Στέφαν Ντραγκούτιν.

Ουγγρικός πόλεμος διαδοχής

Το 1290 ο Λαδίσλαος Δ΄ βασιλιάς της Ουγγαρίας απεβίωσε χωρίς διάδοχο του θρόνου. Ο εξάδελφος του Λαδίσλαου Δ΄, ο Ανδρέας Γ΄, στέφθηκε βασιλιάς, παρά την επιθυμία της αδελφής του πρώην βασιλιά Λαδίσλαου Δ΄, Μαρίας της Ουγγαρίας, βασίλισσας της Νάπολης, η οποία ήθελε τον γιο της Κάρολο-Μαρτέλο, ως νέο βασιλιά στην Ουγγαρία. Η τελευταία μερίδα είχε πολύ μεγαλύτερη υποστήριξη, έτσι ο πάπας Νικόλαος Δ'΄ έστεψε τον Κάρολο-Μαρτέλο ως βασιλιά της Ουγγαρίας. Αυτό το κίνημα υποστηρίχθηκε από την πιο ισχυρή Κροατική αριστοκρατία, τους Σούμπιτς, πρίγκιπες του Μπριμπίρ. Ο τότε αρχηγός της οικογένειας Πάουλ Σούμπιτς ήταν επίσης γαμπρός του βασιλιά Στεφάνου Ντραγκούτιν, και οι οικογενειακές σχέσεις έκαναν τον Koτρομάν να υποστηρίξει τη στέψη του Καρόλου-Μαρτέλου. Για να αυξήσει την επιρροή του στο βασίλειο του Κοτρομάνν, ο Κάρολος-Μαρτέλος εξέδωσε πολυάριθμα διατάγματα, για να χωρίσει γη μεταξύ των κατώτερων ευγενών, ώστε να κερδίσει υποστήριξη για τη βασιλεία του. Φαίνεται ότι έδωσε τη βασιλεία στη Βοσνία στους Σούμπιτς. Ο Κάρολος-Μαρτέλος απεβίωσε απροσδόκητα το 1295, πριν ολοκληρωθεί η εκστρατεία για την κατάληψη της εξουσίας στην Ουγγαρία. Τότε η βασίλισσα της Νάπολης και αδελφή του πρώην βασιλιά Λαδίσλαου Δ΄, Μαρία, αποφάσισε να βάλει τον εγγονό της, γιο του Καρόλου-Μαρτέλου, Κάρολο ως μελλοντικό βασιλιά της Ουγγαρίας. Ο πάπας Βονιφάτιος Η΄ ανακήρυξε το 12χρονο αγόρι ως βασιλιά Κάρολο Α΄ της Ουγγαρίας το 1297. Ο Πάουλ Σούμπιτς της Κροατίας αυτοανακηρύχτηκε ως "κύριος της Bοσνίας" το 1299 και έδωσε τον τίτλο του μπάνου της Βοσνίας στον αδελφό του, Mλάντεν Α΄ Σούμπιτς. Όλη τη γη του Κοτρομάν εκτός από τις Κάτω Άκρες, τις οποίες κυβερνούσε ο πρίγκιπας Χρβάτιν Στιέπανιτς ως υποτελής των Σούμπιτς, την κατείχε ο Οίκος των Σούμπιτς όπως επιβεβαίωσε ο Κάρολος Α΄. Ο Πάουλ Σούμπιτς ήθελε να φέρει τον βασιλιά Κάρολο Α΄ στο Σπλιτ κατά μήκος της Κροατίας στο Ζάγκρεμπ, το οποίο θα γινόταν ο κύριος σταθμός της εκστρατείας του εναντίον τού βασιλιά Ανδρέα Γ΄ της Ουγγαρίας. Κατά τη διάρκεια των προετοιμασιών για τον πόλεμο, ο Aνδρέας Γ΄ απεβίωσε απροσδόκητα. Ο Κάρολος Α΄ ανέλαβε τον ουγγρικό θρόνο, αλλά έπρεπε να πολεμήσει πολλούς αντιπάλους τού καθεστώτος του μέχρι το 1309.

Εσωτερικοί πόλεμοι

Ο Στέφανος Α΄ είχε αντισταθεί στην ανάπτυξη της δύναμης των Σούμπιτς στη Βοσνία, αλλά είχε χάσει μέχρι το 1302 τον περισσότερο έλεγχο της γης από τον Μλάντεν Α΄ Σούμπιτς. Πάντως ο Στέφανος Α΄ δεν ηττήθηκε, καθώς είχε ακόμη κάποια επιρροή και δύναμη στη Βοσνία. Ο πεθερός του, ο βασιλιάς Στέφανος Ντραγκούτιν, δεν μπορούσε να του στείλει βοήθεια, αφού είχε ξεκινήσει διαδοχικός πόλεμος στο Σερβικό Βασίλειο μεταξύ του ίδιου και του αδελφού του, του ισχυρού βασιλιά Στεφάνου-Ούρος Β΄ Μιλούτιν. ^[4] Επιπλέον, κατά τη διάρκεια των προβλημάτων σχετικά με το ουγγρικό στέμμα, ο Ντραγκούτιν είχε προσπαθήσει να εισαγάγει τον γιο του Βλάντισλαβ ως νέο βασιλιά της Ουγγαρίας. ^[5]

Παρά τις πολλές δυσκολίες, ο Στέφανος Α΄ είχε αντέξει. Ο πόλεμος μετατράπηκε σε θρησκευτική σύγκρουση, καθώς ο Μλάντεν α΄ Σούμπιτς είχε ξεκινήσει μία εκστρατεία για την εξόντωση των οπαδών της Βοσνιακής Εκκλησίας, τους kristjani. Αυτό εξισορρόπησε τη σύγκρουση προς όφελος του Στεφάνου Α΄, καθώς πολλοί κριστιάνι είχαν προσχωρήσει στο πλευρό του εξαιτίας αυτού. Μετά το τέλος του, ο Πάουλ Σούμπιτς το 1305 αυτοανακηρύχτηκε «κύριος όλης της Βοσνίας».

Τέλος βασιλείας

Η βασιλεία του Παύλου δεν κράτησε πολύ, καθώς απεβίωσνε το 1312. Ο απογοητευμένος μπαν Στέφανος Α΄ απεβίωσε το 1314, πριν προλάβει να δράσει.

Οικογένεια

Ο Στέφανος και η Eλισάβετ είχαν έξι παιδιά:

• Στέφανος Β΄ 1292-1353, μπαν της Βοσνίας.
• Βλαδισλάος 1295-1354, συγκυβερνήτης. Ο γιος του Τβρτκο Α΄ έγινε ο πρώτος βασιλιάς της Βοσνίας.
• Νινοσλάος.
• ένας άλλος γιος.
• Αικατερίνη 1294-1355, παντρεύτηκε τον Νικόλαο πρίγκιπα της Zαχουμλία το 1338.
• Μαρία.

Ο Στέφανος Β΄ επρόκειτο να διαδεχθεί τον Κοτρομάν ως μπαν της Βοσνίας, αλλά έπρεπε να καταφύγει στη Δημοκρατία της Ραγούζας, για να κρυφτεί από τους Σούμπιτς με τα αδέλφια του και τη μητέρα τους, Ελισάβετ.

Βιβλιογραφικές αναφορές

1. genealogy.euweb.cz/balkan/balkan2.html.
2. www.biolex.ios-regensburg.de/BioLexViewview.php?ID=1685.
3. Fine 1994, σελ. 275-276.
4. Ćirković 2004, σελ. 52.
5. Krstić 2016, σελ. 33–51.

Πηγές

• Bataković, Dušan T., ed. (2005). Histoire du peuple serbe [History of the Serbian People] (in French). Lausanne: L’Age d’Homme. ISBN 9782825119587.
• Ćirković, Sima (2004). The Serbs. Malden: Blackwell Publishing. ISBN 9781405142915.
• Engel, Pál (2001). The Realm of St. Stephen: A History of Medieval Hungary, 895-1526. London & New York: I.B.Tauris. ISBN 9781850439776.
• Fine, John Van Antwerp Jr. (1994) [1987]. The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest. Ann Arbor, Michigan: University of Michigan Press. ISBN 0472082604.
• Jireček, Constantin (1911). Geschichte der Serben. Vol. 1. Gotha: Perthes.
• Krstić, Aleksandar R. (2016). "The Rival and the Vassal of Charles Robert of Anjou: King Vladislav II Nemanjić". Banatica. 26 (2): 33–51.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Stjepan I Kotroman Ban of Bosnia 1242 - 1316 - The Douglas Archives (στα αγγλικά )