Ο Ρίτσαρντ Φίλιπς Φάινμαν (αγγλ. Richard Phillips Feynman, Νέα Υόρκη, 11 Μαΐου 1918 – Λος Άντζελες, 15 Φεβρουαρίου 1988) ήταν Αμερικανός φυσικός, ένας από τους σημαντικότερους θεωρητικούς φυσικούς, ο οποίος τιμήθηκε και με το Βραβείο Νόμπελ Φυσικής για τη δουλειά του στην Κβαντική Μηχανική, ειδικά για τη συμβολή του στην ανάπτυξη της κβαντικής ηλεκτροδυναμικής. Άλλες σημαντικές συνεισφορές του, μεταξύ άλλων, είναι η πρόβλεψη της ύπαρξης των κουάρκς και η εξήγηση της υπερρευστότητας του υγρού ηλίου.
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Βιογραφία
Γεννήθηκε στις 11 Μαΐου 1918 στο Φαρ Ρόκαγουεϊ, ένα προάστιο της Νέας Υόρκης, από γονείς μικρής σχετικά μόρφωσης, και μεγαλωμένος μέσα σε μια περίοδο οικονομικού κραχ, ο Φάινμαν καλλιέργησε από πολύ νωρίς τα επιστημονικά του ενδιαφέροντα. Σε ηλικία μόλις 13 ετών δούλευε επισκευάζοντας ραδιόφωνα και στα 16 του είχε ήδη ανακαλύψει τον διαφορικό και τον ολοκληρωτικό λογισμό. Στον τελευταίο του χρόνο στο σχολείο κέρδισε και το πρωτάθλημα μαθηματικών «Putnam Competition» της Νέας Υόρκης με μεγάλη διαφορά.
Παρ' ότι δεν τον δέχτηκαν στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια, φοίτησε στο MIT από όπου και πήρε το πρώτο του πτυχίο στη φυσική και τα μαθηματικά. Τη διδακτορική διατριβή του την έκανε στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον. Λίγο πριν το πέρας των σπουδών του, προτάθηκε να συμμετάσχει στο Σχέδιο Μανχάταν — την προσπάθεια κατασκευής, δηλαδή, της πρώτης ατομικής βόμβας — που διεξαγόταν στο Λος Άλαμος. Εκεί συνεργάστηκε με εξέχοντες φυσικούς της εποχής, όπως ο Οπενχάιμερ, ο Τέλλερ και ο Χανς Μπέτε. Μετά το τέλος του πολέμου και την ολοκλήρωση των σπουδών του, δέχθηκε πρόταση να εργαστεί στο Πρίνστον, την οποία όμως απέρριψε, καθώς προτίμησε να ακολουθήσει τον Χανς Μπέτε στο Πανεπιστήμιο Κορνέλ. Ύστερα συνέχισε στο Καλτέκ (California Institute of Technology), όπου και παρέμεινε μέχρι το τέλος της σταδιοδρομίας του.
Βραβείο Νόμπελ
Το 1965 έλαβε το βραβείο Νόμπελ για την εργασία του στην κβαντική ηλεκτροδυναμική. Η κβαντική ηλεκτροδυναμική (QED) είναι μια κβαντική θεωρία που περιγράφει όλα τα φαινόμενα, πλην της βαρύτητας και της ραδιενέργειας. Αφορά τον τρόπο αλληλεπίδρασης της ύλης με το φως και πιο συγκεκριμένα μεταξύ ηλεκτρονίων, ποζιτρονίων και φωτονίων. Σε τεχνικούς όρους, η QED μπορεί να χαρακτηριστεί ως η θεωρία διαταραχών του κβαντικού ηλεκτρομαγνητικού κενού. Μια καθαρά διαισθητική προσέγγιση της QED ήταν η επινόηση απλών διαγραμμάτων, που περιέγραφαν τις αλληλεπιδράσεις ανάμεσα στα στοιχειώδη σωματίδια, τα οποία μας διευκολύνουν σημαντικά στην απλοποίηση διάφορων υπολογισμών. Τα διαγράμματα αυτά είναι γνωστά ως «διαγράμματα Φάινμαν».
Ερμηνεία υπερρευστότητας
Ένα άλλο επίτευγμα για το οποίο έγινε γνωστός στη διεθνή κοινότητα της φυσικής ήταν η ερμηνεία της υπερρευστότητας του υγρού ηλίου, όπου το υγρό δεν αντιμετωπίζει καμία αντίσταση λόγω τριβής ενώ ρέει. Με την εφαρμογή της εξίσωσης του Σρέντινγκερ έδειξε ότι η εμφανιζόμενη υπερρευστότητα, σύμφωνα με την κβαντομηχανική συμπεριφορά, παρουσιαζόταν σε μακροσκοπικές κλίμακες. Επίσης, συνεργαζόμενος με άλλους πειραματικούς φυσικούς, στο γραμμικό επιταχυντή του Στάνφορντ, πάνω στη σκέδαση ηλεκτρονίων υψηλών ενεργειών από πρωτόνια, επινόησε τη θεωρία των παρτονίων, υποθετικών σωματιδίων μέσα στον πυρήνα του ατόμου, που συνέβαλε στην κατανόηση της σύγχρονης θεωρίας των κουάρκ.
Συμμετείχε ως ο μόνος επιστήμονας στην επιτροπή διερεύνησης του ατυχήματος του Τσάλεντζερ και οι έρευνές του έδωσαν τις πληροφορίες που χρειάζονταν ώστε να διαλευκανθούν τα αίτια της τραγωδίας.
Ως προσωπικότητα
Παρ’ ότι ο Φάινμαν προερχόταν από εβραϊκή οικογένεια, η θρησκεία ποτέ δεν τον συγκίνησε. Η θρησκεία, όπως έλεγε, βασιζόταν στην πίστη, ενώ η επιστήμη στην αμφιβολία και η αμφιβολία ήταν πολύ πιο θελκτική για αυτόν. Όσον αφορά την επιστήμη και ιδιαίτερα τη φυσική, την αντιμετώπιζε σαν χόμπι. Μάλιστα, είχε πει σχετικά: «Η φυσική είναι σαν το σεξ. Σίγουρα υπάρχουν κάποια πρακτικά αποτελέσματα, αλλά δεν είναι αυτός ο λόγος για τον οποίο το κάνουμε». Λάτρης της τέχνης — μια άλλη πτυχή της προσωπικότητας του — ασχολήθηκε με τη ζωγραφική, παρακολουθώντας μαθήματα για περισσότερο από 8 χρόνια. Επίσης έπαιζε τύμπανα (bongos) παίρνοντας μέρος και σε εκδηλώσεις, ένα ενδιαφέρον που αποκόμισε κατά τις επισκέψεις του στη Βραζιλία, την οποία και λάτρευε. Ο Φάινμαν νυμφεύθηκε τρεις φορές και από τον τελευταίο γάμο του απέκτησε ένα γιο και υιοθέτησε μια κόρη.
Πέθανε στις 15 Φεβρουαρίου 1988, αφήνοντας, πέραν της επιστημονικής συμβολής του, και ένα μεγάλο βιβλιογραφικό κληροδότημα για τους ανά τον κόσμο φίλους της φυσικής και όχι μόνο.
Δημοσίευσε 37 εργασίες κατά τη διάρκεια της σταδιοδρομίας του. Από τα πιο γνωστά επιστημονικά του έργα είναι το Εύλογες παρεκκλίσεις από την πεπατημένη, το QED: Η παράξενη θεωρία του φωτός και της ύλης και οι Διαλέξεις Φάινμαν για τη Φυσική (The Feynman Lectures on Physics), όπου πολλές φορές με εκλαϊκευμένο τρόπο δίνονται προχωρημένες έννοιες της φυσικής. Επίσης, είναι πολύ γνωστός για το αυτοβιογραφικό βιβλίο του με τίτλο Σίγουρα θα αστειεύεστε κ. Φάινμαν, όπου περιγράφει ιστορίες από την προσωπική και επαγγελματική ζωή του.
Περαιτέρω ανάγνωση
Βιβλιογραφία
- Απόστολος Δ.Τούρνας: «Richard P.Feynman: Διδασκαλία Φυσικής εστί πράξις σπουδαία και τελεία...», Περισκόπιο της Επιστήμης, Φεβρουάριος 1997, σελ. 69
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
- Richard P. Feynman - Διάλεξη στην απονομή του Βραβείου Νόμπελ
- Feynman Online! Αρχειοθετήθηκε 2016-03-01 στο Wayback Machine.
- Οπτικοακουστικό υλικό
- Ιστοσελίδα στο Εθνικό Εργαστήριο του Λος `Αλαμος Αρχειοθετήθηκε 2005-02-17 στο Wayback Machine.
- Οι βραβευθέντες με Nobel Φυσικής το 1965
- Σχετικά με τον Richard Feynman
- Feynman's classic 1959 talk:There's Plenty of Room at the Bottom
- Richard Feynman and The Connection Machine
- BBC Horizon: Η ηδονή της ανακάλυψης — with Richard Feynman. Ντοκιμαντέρ 50 λεπτών, συνέντευξη με τον Φάινμαν το 1981
- Richard Feynman, Winner of the 1965 Nobel Prize in Physics
- Επιστημονικές δημοσιεύσεις
- Οι επιστολές του Online
- Richard Feynman: Η ζωή, το Σύμπαν και τα πάντα
Ελληνικά άρθρα
- Παπαϊωάννου Κωστίδης, Δημήτρης (Ιούλιος 2020). «Ας μιλήσουμε για την τεχνική Feynman». Ευκλείδης Α΄ (117): 37-41. http://www.hms.gr/sites/default/files/subsites/problems/material/EYKLEIDHS_A_117_EYKLEIDHS_2020.pdf.
Παραπομπές
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
