Παγκόσμια πόλη

Παγκόσμια πόλη (global city) είναι μια πόλη που έχει άμεση επίδραση σε παγκόσμια γεγονότα κοινωνικών, οικονομικών και πολιτικών διαστάσεων. Τα τελευταία χρόνια ο όρος έχει γίνει αρκετά διάσημος λόγω του φαινομένου της παγκοσμιοποίησης. Ο όρος παγκόσμια πόλη προτάθηκε για πρώτη φορά από την Σάσκια Σάσσεν στο ομώνυμο βιβλίο της^[1].

Νέα Υόρκη

Γενικά χαρακτηριστικά

Μια πόλη χαρακτηρίζεται παγκόσμια όταν έχει τα περισσότερα από τα παρακάτω χαρακτηριστικά:

• Διεθνής προτεραιότητα στην αναφορά του ονόματος. Για παράδειγμα, κάποιος θα έλεγε «Παρίσι», όχι «Παρίσι, Γαλλία». Αν και υπάρχουν πολυάριθμες πόλεις και άλλες πολιτικές οντότητες με το όνομα Παρίσι ή παραλλαγές του, όταν λέμε «Παρίσι» χωρίς να προσδιορίζουμε χώρα ή πολιτική υποδιαίρεση, αυτό εννοείται ότι είναι το Παρίσι της Γαλλίας.

• Ενεργή επιρροή και συμμετοχή στα διεθνή γεγονότα και τις παγκόσμιες υποθέσεις, παραδείγματος χάριν, η πόλη της Νέας Υόρκης είναι η έδρα των Ηνωμένων Εθνών και περιέχει συνεπώς μια μεγάλη πλειοψηφία των μόνιμων αποστολών στα Η.Ε..

• Ένας αρκετά μεγάλος πληθυσμός (το κέντρο μιας μητροπολιτικής περιοχής με πληθυσμό τουλάχιστον ενός εκατομμυρίου, συνήθως αρκετά εκατομμύρια).

• Ένας σημαντικός διεθνής αερολιμένας που χρησιμοποιείται από πολλές διεθνείς αεροπορικές εταιρίες για ανταποκρίσεις πτήσεων (παραδείγματος χάριν διεθνές αεροδρόμιο Χίθροου του Λονδίνου).

• Ένα προηγμένο σύστημα μεταφορών που περιλαμβάνει διάφορους αυτοκινητόδρομους ή/και ένα μεγάλο δίκτυο μέσων μαζικής μεταφοράς που προσφέρει πολλαπλούς τρόπους μεταφοράς (μετρό, ελαφρύς σιδηρόδρομος, προαστιακός σιδηρόδρομος, φέρυ μπόουτ, ή λεωφορείο).

• Σε πόλεις της Δύσης, διεθνείς κοινότητες με ευδιάκριτη παρουσία (όπως μία Chinatown ή άλλες ανάλογες κοινότητες μεταναστών) μεταναστευτικών κοινοτήτων. Σε άλλα μέρη του κόσμου, πόλεις που προσελκύουν τις μεγάλες ξένες επιχειρήσεις και τις σχετικές εκπατριζόμενες κοινότητες παραδείγματος χάριν, Σιγκαπούρη, Σαγκάη, Χονγκ Κονγκ, Τόκιο, και Μόσχα.

• Διεθνείς οικονομικοί οργανισμοί, κεντρικά πολυεθνικών εταιριών και χρηματιστήρια (παραδείγματος χάριν το Χρηματιστήριο Αξιών του Λονδίνου, το Χρηματιστήριο Αξιών της Νέας Υόρκης ή το Χρηματιστήριο Αξιών του Τόκιο) που έχουν επιρροή στην παγκόσμια οικονομία.

• Προηγμένη υποδομή επικοινωνίας στην οποία στηρίζονται οι σύγχρονες πολυεθνικές εταιρίες, όπως δίκτυο WI-FI, κινητή τηλεφωνία, ευρυζωνικό ίντερνετ και άλλης μορφής σύγχρονες επικοινωνίες.

• Παγκόσμιας επιρροής πολιτιστικοί οργανισμοί, όπως μουσεία και πανεπιστήμια.

• Μια ζωηρή πολιτιστική σκηνή, που μπορεί να περιλαμβάνει φεστιβάλ ταινιών (όπως το διεθνές φεστιβάλ ταινιών του Τορόντο), πρεμιέρες, αναπτυγμένη μουσική σκηνή, θεατρική σκηνή (όπως το Ουέστ Εντ στο Λονδίνο και το Μπρόντγουεϊ στη Νέα Υόρκη), ορχήστρες και όπερα, πινακοθήκες, καθώς και ερμηνευτές δρόμου.

• Διάφορα ισχυρά και επιδραστικά ΜΜΕ παγκόσμιας εμβέλειας, όπως το BBC, Reuters, New York Times, The Times και το Agence France-Presse.

• Μια ισχυρή αθλητική κοινότητα, συμπεριλαμβανομένων σημαντικών αθλητικών εγκαταστάσεων, ομάδων που αγωνίζονται στο ανώτερο εθνικό επίπεδο, και της δυνατότητας να φιλοξενήσει διεθνή αθλητικά γεγονότα όπως οι Ολυμπιακοί αγώνες, το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου. (Ειρωνικά, η ενσάρκωση της παγκόσμιας πόλης, η Νέα Υόρκη, δεν έχει φιλοξενήσει ποτέ τους Ολυμπιακούς Αγώνες).

Το Λονδίνο, η Νέα Υόρκη, το Παρίσι και το Τόκιο παραδοσιακά αναφέρονται ως οι «μεγάλες τέσσερις» παγκόσμιες πόλεις. Εν τούτοις, δεν υπάρχει αυστηρά καθορισμένο σύνολο κριτηρίων για το χαρακτηρισμό μιας πόλης και οι αξιολογήσεις είναι πολύ πιθανό να διαφέρουν ανάλογα με το πολιτιστικό υπόβαθρο και τις προσωπικές απόψεις.

Σε ορισμένες αναπτυγμένες χώρες, η δημιουργία προαστίων και η τρέχουσα μετανάστευση των εργασιών κατασκευής στις αναπτυσσόμενες χώρες έχουν οδηγήσει σε σημαντική αστική αποσύνθεση. Επομένως, για να ωθηθεί η αστική αναγέννηση, ο τουρισμός και το εισόδημα, ο στόχος μιας «παγκόσμιας ποιοτικής» πόλης έχει γίνει πρόσφατα μια ιδεοληψία με τις κυβερνήσεις μερικών πόλεων μέσου μεγέθους και τα συστατικά τους.

Το φαινόμενο του "κτηρίου παγκόσμιας πόλης" έχει παρατηρηθεί επίσης στο Μπουένος Άιρες, το Σαντιάγο, τη Φρανκφούρτη, το Μόντρεαλ, το Σίδνεϋ, την Πόλη του Μεξικού και το Τορόντο: κάθε μια από αυτές τις πόλεις έχει προκύψει ως μεγάλη και επιδρούσα στην παγκόσμια κοινότητα.

Κατάλογος GaWC των παγκόσμιων πόλεων (έκδοση του 1999)

Μια προσπάθεια να καθοριστούν και να ταξινομηθούν οι παγκόσμιες πόλεις έγινε το 1999 από την GaWC (Globalization and World Cities Study Group and Network), που εδρεύει στο πανεπιστήμιο Λάφμπορο του Λέστερσαϊρ της Αγγλίας. Ο κατάλογος περιγράφηκε στο Ερευνητικό Δελτίο 5 του GaWC (GaWC Research Bulletin 5) και ταξινόμηθηκαν οι πόλεις που έδρευσαν στην παροχή «προηγμένων υπηρεσιών» όπως η λογιστική, η διαφήμιση, η χρηματοδότηση κτλπ, από τις διεθνείς εταιρίες. Ο κατάλογος GaWC προσδιορίζει τρία επίπεδα παγκόσμιων πόλεων και διάφορων υπο-τάξεων.

Σημειώστε ότι αυτός ο κατάλογος δείχνει γενικά τις πόλεις στις οποίες υπάρχουν γραφεία ορισμένων πολυεθνικών επιχειρήσεων που παρέχουν οικονομικές και συμβουλευτικές υπηρεσίες παρά άλλα πολιτιστικά, πολιτικά, και οικονομικά κέντρα. Υπάρχει ένας σχηματικός χάρτης των πόλεων GaWC στον ιστοχώρο τους.

Παγκόσμιες πόλεις κλάσης Α (πλήρεις παγκόσμιες πόλεις υπηρεσιών)

• 12 πόντοι: Λονδίνο, Νέα Υόρκη, Παρίσι, Τόκιο
• 10 πόντοι: Χονγκ Κονγκ, Φρανκφούρτη, Σικάγο, Λος Άντζελες, Μιλάνο, Σιγκαπούρη

Παγκόσμιες πόλεις κλάσης Β (μεγάλες παγκόσμιες πόλεις)

• 9 πόντοι: Σαν Φρανσίσκο, Σίδνεϋ, Τορόντο, Ζυρίχη
• 8 πόντοι: Βρυξέλλες, Μαδρίτη, Πόλη του Μεξικού, Σάο Πάολο
• 7 πόντοι: Μόσχα, Σεούλ

Παγκόσμιες πόλεις κλάσης Γ (δευτερεύουσες παγκόσμιες πόλεις)

• 6 πόντοι: Άμστερνταμ, Βοστώνη, Καράκας, Ντάλλας, Ντύσελντορφ, Γενεύη, Χιούστον, Τζακάρτα, Γιοχάνεσμπουργκ, Μελβούρνη, Οσάκα, Πράγα, Σαντιάγο, Ταϊπέι, Ουάσιγκτον
• 5 πόντοι: Μπανγκόκ, Πεκίνο, Μόντρεαλ, Ρώμη, Στοκχόλμη, Βαρσοβία
• 4 πόντοι: Ατλάντα, Βαρκελώνη, Βερολίνο, Βουδαπέστη, Μπουένος Άιρες, Κοπεγχάγη, Αμβούργο, Κωνσταντινούπολη, Κουάλα Λουμπούρ, Μανίλα, Μαϊάμι, Μινεάπολη, Μόναχο, Σαγκάη

Πόλεις που διαθέτουν χαρακτηριστικά παγκόσμιων πόλεων

• Ισχυρά στοιχεία:
  • 3 πόντοι: Αθήνα, Ώκλαντ, Δουβλίνο, Ελσίνκι, Λουξεμβούργο, Λυών, Μουμπάι, Νέο Δελχί, Φιλαδέλφεια, Ρίο ντε Τζανέιρο, Τελ Αβίβ, Βιέννη

• Κάποια στοιχεία:
  • 2 πόντοι: Άμπου Ντάμπι, Αλμάτι, Μπέρμιγχαμ, Μπογκοτά, Μπρατισλάβα, Μπρισμπέιν, Βουκουρέστι, Κάιρο, Κλίβελαντ, Κολωνία, Ντιτρόιτ, Ντουμπάι, Χο Τσι Μιν, Κίεβο, Λίμα, Λισαβόνα, Μάντσεστερ, Μοντεβιδέο, Όσλο, Ριάντ, Ρότερνταμ, Σιάτλ, Στουτγκάρδη, Χάγη, Βανκούβερ

• Ελάχιστα στοιχεία:
  • 1 σημείο: Αδελαΐδα, Αμβέρσα, Ώρχους, Βαλτιμόρη, Μπανγκαλόρ, Μπολόνια, Μπραζίλια, Κάλγκαρι, Κέιπ Τάουν, Κολόμπο, Κολόμπους, Δρέσδη, Εδιμβούργο, Γένοβα, Γλασκώβη, Γκέτεμποργκ, Καντώνα (Κουάνγκ Τσόου), Ανόι, Κάνσας, Ληντς, Λιλ, Μασσαλία, Ρίτσμοντ, Αγία Πετρούπολη, Τασκένδη, Τεχεράνη, Τιχουάνα, Τορίνο, Ουτρέχτη, Ουέλλινγκτον

Κορυφαίες παγκόσμιες πόλεις GaWC (έκδοση του 2004)

Μια προσπάθεια να επαναπροσδιοριστούν και να επανακατηγοριοποιηθούν οι κορυφαίες παγκόσμιες πόλεις έγινε από τον PJ Taylor στο GaWC το 2004. Αυτός ο νέος κατάλογος αναφέρεται ως επίσημος "κατάλογος GaWC".

Σφαιρικές πόλεις

Σφαιρικά παγκόσμιες πόλεις:

1. Πολύ μεγάλη συμβολή: Λονδίνο και Νέα Υόρκη.

Μικρότερη συμβολή αλλά δυνατός πολιτιστικός βίος: Λος Άντζελες, Παρίσι και Σαν Φρανσίσκο.

2. Αρχικές σφαιρικές πόλεις: Άμστερνταμ, Βοστώνη, Σικάγο, Μαδρίτη, Μιλάνο, Μόσχα, Τορόντο.

Πόλεις στρατηγικών θέσεων - εξειδικευμένες συνεισφορές:

1. Οικονομικές: Χονγκ Κονγκ, Σιγκαπούρη, και Τόκιο.

2. Πολιτικές και κοινωνικές: Βρυξέλλες, Γενεύη, και Ουάσιγκτον.

Παγκόσμιες πόλεις

Πόλεις παγκόσμιας δικτύωσης:

1. Πολιτιστικές: Βερολίνο, Κοπεγχάγη, Μελβούρνη, Μόναχο, Όσλο, Ρώμη, Στοκχόλμη.

Πολιτικές: Μπανγκόκ, Πεκίνο, Βιέννη.

2. Κοινωνικές: Μανίλα, Ναϊρόμπι, Οττάβα.

Παγκόσμιες κορυφαίες πόλεις:

1. Πρώτιστα οικονομικής σφαιρικής συνεισφοράς: Φρανκφούρτη, Μαϊάμι, Μόναχο, Οσάκα, Σιγκαπούρη, Σίδνεϋ, Ζυρίχη

2. Πρώτιστα μη-οικονομικης σφαιρικής συνεισφοράς: Αμπιτζάν, Αντίς Αμπέμπα, Ατλάντα, Βασιλεία, Βαρκελώνη, Κάιρο, Ντένβερ, Χαράρε, Λυών, Μανίλα, Πόλη του Μεξικού, Μουμπάι, Νέο Δελχί, Σαγκάη

Εικόνες

• 
  Τόκιο
• 
  Σικάγο
• 
  Φρανκφούρτη
• 
  Χονγκ Κονγκ
• 
  Μιλάνο
• 
  Λος Άντζελες
• 
  Σαν Φρανσίσκο
• 
  Σίδνεϋ
• 
  Τορόντο
• 
  Ζυρίχη
• 
  Μαδρίτη
• 
  Σεούλ

Δείτε επίσης

• Οικουμενόπολη

Παραπομπές

1. Sassen, Saskia (2001). The Global City: New York, London, Tokyo. ISBN 0-691-07063-6. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Σεπτεμβρίου 2006. Ανακτήθηκε στις 25 Οκτωβρίου 2019.

Προτεινόμενη βιβλιογραφία

• Global City Review (αμερικάνικο περιοδικό, 2 τέυχη το χρόνο)
• The Global City: New York, London, Tokyo. (Saskia Sassen) ISBN 0691070636
• Global Networks, Linked Cities (Saskia Sassen) ISBN 0415931630
• Cities in a World Economy (Sociology for a New Century Series) (Saskia Sassen) ISBN 0761986669
• Global City-Regions: Trends, Theory, Policy (Allen J. Scott) ISBN 0199252300
• Global Cities (Mark Abrahamson) ISBN 0195142047
• Relocating Global Cities: From the Center to the Margins (M. Amen) ISBN 0742541223

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Παγκόσμια πόλη

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Leading World Cities: Empirical Evaluations of Urban Nodes in Multiple Networks (Αγγλικά)
• 2006 Global Cities Conference (29th to 30th June 2006) (Αγγλικά)
• The Global City 2007 Conference (Αγγλικά)
• Global City Forum (Αγγλικά)
• Συνέντευξη: Saskia Sassen - Άτυπες πολιτικές στην παγκόσμια πόλη. Αρχειοθετήθηκε 2007-09-27 στο Wayback Machine. (Ελληνικά)