Πήληκες

Οι Πήληκες (αρχαία ελληνικά: Πήληκες‎‎), (ο δήμος: Πηλήκων) ήταν αρχαίος οικισμός - πόλη και δήμος της Λεοντίδας (περιοχή της Αρχαίας Αττικής και φυλή της αρχαίας Αθήνας). Με το ίδιο όνομα (Πήληκες) ονομάζονταν οι δημότες του δήμου αυτού.

Πήληκες

Γενικά στοιχεία
Ονομασία	Πήληκες
Κύριος οικισμός	Πήληκες
Διοικητικά στοιχεία
Ταυτότητα	δήμος της αρχαίας Αττικής
Ονομασία δήμου	Δήμος Πηλήκων
Ονομασία δημότη	Πήληξ
Φυλή	Λεοντίδα
Τριττύς	Μεσογείων
Σύστημα εξουσίας	Πόλη–κράτος
Πολιτικό σύστημα	Αθηναϊκή Δημοκρατία
Τίτλος ηγέτη	δήμαρχος
Λήψη αποφάσεων	Αρχαία Βουλή & Δήμος
Αριθμός βουλευτών
1η περίοδος 508 – 307/306 π.Χ.	2
2η περίοδος 307/306–224/223 π.Χ.	2
3η περίοδος 224/223–201/200 π.Χ.	2
4η περίοδος 201/200 π.Χ.– 126/127	άγνωστος
5η περίοδος 126/127–3ος αιώνας	άγνωστος
Ιστορική εξέλιξη
Ίδρυση	508 ΠΚΕ
Λήξη	3ος αιώνας
Αντικαταστάθηκε από	Δήμος Φυλής
Λατρευτικές παραδόσεις
Αρχαιολογία
Περιοχή
Αρχαία Αττική Σήμερα: θέση κοντά στη Χασιά Αττικής
Οι δήμοι της αρχαίας Αττικής
π σ ε

Τοποθεσία του αρχαίου δήμου

Ο δήμος των Πηλήκων, ήταν δήμος των Μεσογείων.^[1] Η ακριβής τοποθεσία του δήμου αυτού δεν έχει προσδιορισθεί, παραμένει άγνωστη και δεν έχει ακόμα ταυτιστεί επακριβώς με κάποια σημερινή περιοχή, αλλά πιστεύεται ότι ήταν βόρεια της Αθήνας, κοντά στους δήμους των Κρωπιδών και των Ευπυριδών, οι οποίοι μαζί με τους Πήληκες, ευρισκόμενοι και οι τρεις στην ίδια πεδιάδα, ^[2] συναποτελούσαν τους Τρικώμους,^[3] όπως αναφέρει ο Στέφανος Βυζάντιος.^[4] Σύμφωνα με τον John S. Traill, το κέντρο του δήμου βρίσκεται σε θέση κοντά στη Χασιά,^[5] η οποία υπάγεται στον Δήμο Φυλής.

Από τους σύγχρονους ερευνητές, άλλοι πιστεύουν ότι βρίσκεται στα βόρεια ή τα δυτικά του Αιγάλεω, ίσως κοντά στη σύγχρονη Χασιά, άλλοι εκτιμούν ότι βρισκόταν στο Άνω Μαρούσι, καθώς σύμφωνα με τον Διονύσιο Σουρμελή ο γειτονικός δήμος των Αθμονείων, ο οποίος ήταν κοντά στους Πήληκες, συνενώθηκε με αυτόν και οι δυο δήμοι ονομάστηκαν έκτοτε «Αμαρύσιοι».^[6] Σύμφωνα με άλλους ερευνητές ο δήμος βρισκόταν κοντά στο Καματερό ή στο χωριό Πέληκας,^[7] όπως πίστευαν, τον 19ο αιώνα, οι παλαιότεροι ερευνητές, ή/και τον λόφο Πέλικα, ενώ άλλοι ερευνητές θεωρούν ότι δεν είναι κοντά σε αυτήν τη θέση.

Η συμμετοχή του δήμου στην αρχαία Βουλή

Ο δήμος, η ύπαρξη του οποίου επιβεβαιώνεται και από διάφορες επιγραφές,^[8] ως μέλος της Λεοντίδας φυλής, συμμετείχε με 2 βουλευτές στην αρχαία Βουλή των 500, κατά την πρώτη περίοδο (508 – 307/306 π.Χ.). Κατά τη δεύτερη (307/306 – 224/223 π.Χ.) και την τρίτη περίοδο (224/223 – 201/200 π.Χ.) ο δήμος αντιπροσωπευόταν επίσης με 2 βουλευτές στη Βουλή των 600. Κατά την τέταρτη (201/200 π.Χ. – 126/127) και την πέμπτη περίοδο (126/127 – 3ος αιώνας) είναι άγνωστος ο αριθμός βουλευτών–αντιπροσώπων του δήμου.

Οι κάτοικοι των Πηλήκων

Ο δημότης των αρχαίων Πηλήκων ονομαζόταν Πήληξ.^[9] Οι Πήληκες ήταν μέρος θρησκευτικής ένωσης, μαζί με τους γείτονες τους από τους δήμους των Κρωπιδών και των Ευπυριδών, αλλά δεν είναι γνωστές άλλες λεπτομέρειες για την λατρεία αυτής της ένωσης.

Προσωπικότητες από τους Πήληκες

Υπήρξαν διάφοροι γνωστοί πολίτες από τον δήμο των Πηλήκων, όπως ο βουλευτής Δεξίθεος ο Πήληξ γιος του Ιεροκλείδου, ο Δημομέλης ο Πήληξ κ.α.^[10] Από τους πλέον γνωστούς, οι οποίοι είχαν κάποιου είδους σχέση με το δήμο ή την περιοχή του ήταν επίσης οι:

• Αρχέδημος, γεννήθηκε στα μέσα του πέμπτου αιώνα π.Χ., (είχε ενταχθεί στον δήμο).

Δείτε επίσης

• Αρχαία Αθήνα
• Λεοντίδα φυλή

Παραπομπές - σημειώσεις

1. [...] "Peleces: (Πήληκες; Pḗlēkes). Attic deme in the mesogaia of the phyle Leontis, with two bouleutaí. Along with Cropidae and Eupyridae P. constituted a cultural trikōmía ("three village union"; Steph. Byz. s.v. Εὐπυρίδαι/Eurypídai; [2. 185 with n. 46]) and was thus probably situated north of the Aegaleos (near modern Chassia? [1. 47])". [...], Lohmann, Hans (Bochum), Peleces
2. Διονύσιος Σουρμελής, "Αττικά: ή περί δήμων Αττικής εν οις και περί τινων μερών του Άστεως". Υπό Διονύσιου Σουρμελή. Έκδοσις πρώτη. Τύποις Αλεξάνδρου Κ. Γκαρπολά, Εν Αθήναις 1854 και "Attika hē peri dēmōn Attikēs en hois kai peri tinōn merōn asteōs", Dionysios Surmelēs, Gkarpola, 1854, σελ. 99-100: [...] "Ευπυρίδαι, Κεκροπίδαι, Πήληκες• οι τρείς ούτοι δήμοι κείνται εις εν και το αυτό πεδίον και κατά τον Στέφανον εκαλούντο Τρίκωμοι, αποτελούντες μίαν Κοινότητα, Εκ της διασωθείσης ονομασίας του δημου Πήληκες, καλουμένου νυν Πέληκας κατά διάλεκτον, έχομεν πρόχειρον και των άλλων δύο την ευρεσιν• «Τρικώμους δε τούτους εκάλουν Ευπυρίδας, Κεκροπίδας, Πήληκας.»". [...]
3. Ιάκωβος Ρίζος Ραγκαβής, "Τα Ελληνικά, ήτοι περιγραφή γεωγραφική, ιστορική, αρχαιολογική και στατιστική της αρχαίας και νέας Ελλάδος. Συνταχθείσα υπό Ιακώβου Ρ. Ραγκαβή, εις τρεις τόμους. Ων ο Α' διαλαμβάνει την Στερεάν, Ανατολικήν και Δυτικήν Ελλάδα, ο Β' την Πελοπόννησον και ο Γ' τας νήσους τας τε ελευθέρας και μη, και τον πίνακα, και εκδοθείσα υπό Κωνσταντίνου Αντωνιάδου."... τόμοι 1-3, Εκ του τυπογραφείου Κ. Αντωνιάδου. Εν Αθήναις 1853-1854, Ta Hellenkika: etoi perigraphe, geographike, historike, archaiologike, kai statistike tes archaias kai neas Hellados, Iakobos R. Rankabes, Ek tou typ. K. Antoniadou, 1853, Τόμος 1, σελ. 217-218: [...] "Ευπυρίδαι, Πήληκες, Κεκροπίδαι, τρεις δήμοι, πάντες φυλής Λεοντίδος, κείμενοι κατά το νοτ-δυτικόν της Κηφισσίας και του Άθμονος, και καλούμενοι πάντες ομού Τρίκωμοι ως συνεχόμενοι και καθιστώντες μίαν κοινότητα. Ο Ησύχιος, ο Στέφανος και το μέγα Ετυμολογικόν αναφέρουσι τους τρεις τούτους δήμους ως εφεξής = «Ευπυρίδαι, δήμος και τόπος Αθήνησιν (1 = Ησυχ.)• Ευπυρίδαι δήμος της Λεοντίδος φυλής. Ο δημότης Ευπυρίδης. Τρικώμους δε τούτους εκάλουν Ευπυρίδας, Κεκροπίδας, Πήληκας (2 = Στεφ. Βυζ.). Ευπυρίδαι, δήμος Αθηναίων, ότι εν Αθήναις πρώτον το πυρ ευρήσθαί φασι κατά τον δημον τούτον της εκλάμψεως αυτού γενομένης» (3 = Ετυμολ. μέγα.)". [...]
4. Στέφανος Βυζάντιος, "Εθνικά", ("Stephani Byzantii Ἐθνικων quæ supersunt." Gr. Edidit Anton Westermann, Λειψία 1839), [...] "Ευπυρίδαι, δήμος [της] Λεοντίδος φυλής. ο δημότης Ευπυρίδης. Τρικώμους δε τούτους εκάλουν, Ευπυρίδας, Κεκροπίδας, Πήλικας. τα τοπικά εξ Ευπυριδών, εις Ευπυριδών και εν Ευπυριδών". [...], σελ. 126.
5. John S. Traill: Demos and trittys. Epigraphical and topographical studies in the organization of Attica. Athenians Victoria College, Toronto 1986, p. 131.
6. Διονύσιος Σουρμελής, "Αττικά: ή περί δήμων Αττικής εν οις και περί τινων μερών του Άστεως". Υπό Διονύσιου Σουρμελή. Έκδοσις πρώτη. Τύποις Αλεξάνδρου Κ. Γκαρπολά, Εν Αθήναις 1854 και "Attika hē peri dēmōn Attikēs en hois kai peri tinōn merōn asteōs", Dionysios Surmelēs, Gkarpola, 1854, σελ. 101: [...] "Οι Αθμονείς όντες πλησιόχωροι των Πηλήκων συνήνωσαν τους δήμους, ώστε οι δύο δήμοι συνάμα ωνομάσθησαν Αμαρύσιοι• δια τούτο και μέχρι σημερον καλείται επάνω Μαρούσιον και κάτω Μαρούσιον. Τό κάτω λοιπόν είνε το Άθμονον διακρινόμενον δια την ευαμπελοφορίαν του•" [...]
7. [...] "Πήληκες: Δήμος της αρχαίας Αττικής, που ανήκε στη Λεοντίδα φυλή. Οι γνώμες διχάζονται για την ακριβή του θέση. Άλλοι τον τοποθετούν κοντά στο Καματερό, άλλοι στο σημερινό χωριό Πέληκας. Πιθανόν να βρισκόταν στα βόρεια των Αθηνών, δυτικά του Αιγάλεω". [...], Πήληκες
8. Πηλ Attica (IG I-III), στην ιστοσελίδα: epigraphy.packhum.org
9. Στέφανος Βυζάντιος, "Εθνικά", ("Stephani Byzantii Ἐθνικων quæ supersunt." Gr. Edidit Anton Westermann, Λειψία 1839), [...] "Πήληκες, δήμος [της] Λεοντίδος φυλής. ο δημότης Πήληξ. τα τοπικά εν Πήληκι, εις Πήληκα, εκ Πηλήκων. και θαυμαστόν τούτο, ότι ο δήμος πληθυντικώς λέγεται, ενικώς δε τα τοπικά". [...], σελ. 231.
10. Δημότες των Πηλήκων Αρχειοθετήθηκε 2019-04-04 στο Wayback Machine.. Αναζήτηση με τη λέξη-κλειδί στον τόπο (Place): PHLHC (στα κεφαλαία αγγλικά), στις ιστοσελίδες: empressattica.com και atheniansproject.com του Προγράμματος «Αθηναίοι» = Athenians Project

Πηγές – βιβλιογραφία

Πρωτογενείς πηγές

• Ελληνικές επιγραφές - IG Πηλ Attica (IG I-III).

Δευτερογενείς πηγές

• Peleces, στην ιστοσελίδα: referenceworks.brillonline.com,
• Ουίλλιαμ Σμιθ,  Το συγκεκριμένο λήμμα περιλαμβάνει περιεχόμενο από πηγή, η οποία αποτελεί, πλέον, κοινό κτήμα: 
  (Αγγλικά) Smith, William, επιμ. (1854–1857). «Attica – 24 (Peleces)». Dictionary of Greek and Roman Geography. Λονδίνο: John Murray. Attica – 24 (Peleces)
• John S. Traill: The political organization of Attica: a study of the demes, trittyes, and phylai, and their representation in the Athenian Council,“Attica”. (47, 62, 69, 111 no. 104, Tab. 4.). Princeton: American School of Classical Studies at Athens (ASCSA), 1975, ISBN 978-0-87661-514-0
• John S. Traill: Demos and trittys. Epigraphical and topographical studies in the organization of Attica. Athenians Victoria College, Toronto 1986, p. 131.
• Peter Siewert, "Die Trittyen Attikas und die Heeresreform des Kleisthenes", C.H. Beck, München 1982, ISBN 3406080634, ISBN 9783406080630

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• «Pelekes». www.ancientworlds.net (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 19 Αυγούστου 2014.^{[νεκρός σύνδεσμος]}
• "Σύντομη Ανασκόπηση Της Αρχαίας Ιστορίας Των Άνω Λιοσίων Αρχειοθετήθηκε 2016-10-20 στο Wayback Machine.", από την ιστοσελίδα: www.dikep.gr του Δημοτικού Κέντρου Πνεύματος Άνω Λιοσίων (ΔΗΚΕΠ Άνω Λιοσίων).
• Δήμος Φυλής, στην ιστοσελίδα:www.fyli.gr του Δήμου Φυλής.
• Traill, J. «Places: 580063 (Pelekes?)». Pleiades. Ανακτήθηκε στις 28 Φεβρουαρίου 2017.
• Pelekes?, near Chasia, στις ιστοσελίδες: http://imperium.ahlfeldt.se & https://web.archive.org/web/20170808012018/http://dare.ht.lu.se/, Ψηφιακός Άτλας της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ("Digital Atlas of the Roman Empire", Johan Ahlfeldt, Department of Archaeology and Ancient History, Lund University, Sweden), Πανεπιστήμιο Λουντ, Λουντ, Σουηδία, πρόγραμμα: Pelagios.