Πάπας Λέων Γ΄

Ο Πάπας Λέων Γ΄ (750 - 12 Ιουνίου 816) ήταν Πάπας της Ρώμης και κυβερνήτης στα Παπικά Κράτη (26 Δεκεμβρίου 795 - 12 Ιουνίου 816). Ο Λέων Γ΄ ήταν οπαδός του Καρλομάγνου όπως και ο προκάτοχος του Πάπας Αδριανός Α΄, ο ίδιος τον υποστήριξε με μεγαλύτερο φανατισμό και τον έστεψε αυτοκράτορα στην Αυτοκρατορία των Καρολιδών. Η στέψη αυτή προκάλεσε μεγάλες αντιδράσεις στην Κωνσταντινούπολη αλλά η Βυζαντινή αυτοκρατορία δεν μπορούσε να παρέμβει επειδή ήταν απασχολημένη με πολέμους.

Πάπας Άγιος Λέων Γ΄
Από	27 Δεκεμβρίου 795
Έως	12 Ιουνίου 816
Προκάτοχος	Αδριανός Α΄
Διάδοχος	Στέφανος Δ΄

Πρώτα χρόνια

Σύμφωνα με το Liber Pontificalis ο Λέων Γ΄ ήταν "Ρωμαίος στην καταγωγή, γιος του Ατζύπιου". Το "Χρονικό του Ανιάν" γράφει με μεγαλύτερη ακρίβεια ότι ήταν "γιος του Ατζύπιου και της Ελισάβετ".^[1] Η καταγωγή του θεωρείται Ελληνική αλλά το όνομα του πατέρα του υποδεικνύει σε Αραβικές ρίζες.^[2][3] Ένα παλιότερο πρόσωπο με το ίδιο όνομα Ατζύπιος ήταν Εικονομάχος αντίπαλος του Ιωάννη του Δαμασκηνού.^[4] Ο Λέων Γ΄ ήταν άριστος χρήστης της Ελληνικής γλώσσας.^[2] Ο προκάτοχος του τον διόρισε Καρδινάλιο-ιερέα της Σάντα Σουζάννα και διαχειριστή του παπικού θησαυροφυλακίου.^[5][6] Με τον θάνατο του Αδριανού Α΄ εξελέγη νέος πάπας (26 Δεκεμβρίου 795) και ορκίστηκε την επόμενη μέρα. Με την άνοδο του έστειλε επιστολή στον Καρλομάγνο μαζί με τα κλειδιά της ομολογίας του Αγίου Πέτρου και τον όρισε προστάτη στην Αγία Έδρα.^[5] Ο Καρλομάγνος σε αντάλλαγμα του έστειλε συγχαρητήρια επιστολή για την εκλογή του και ένα μέρος του θησαυρού που είχε λεηλατήσει από τους Αβάρους.^[7]

Άνοδος στον παπικό θρόνο

Το δώρο του Καρλομάγνου έδωσε την δυνατότητα στον Λέων Γ΄ να κάνει μεγάλες δωρεές στις εκκλησίες και τα φιλανθρωπικά ιδρύματα της Ρώμης. Η επιστολή παρά τον φιλικό της τόνο δεν διστάζει να τονίσει στον πάπα τις σοβαρές πολιτικές του υποχρεώσεις.^[7] Πολλοί ευγενείς συγγενείς του Αδριανού Α΄ παρακινούμενοι από ζήλεια επειδή δεν κατείχαν οι ίδιοι τον παπικό θρόνο προχώρησαν σε ακρότητες εις βάρος του Λέων Γ΄ με στόχο να τον καταστήσουν ανίκανο. Στις Μεγάλες Λιτανείες (25 Απριλίου 799) ενώ πήγαινε προς την Πόρτα ντελ Πόπολο ο Λέων Γ΄ δέχτηκε αιφνίδια επίθεση από ένοπλους άντρες που προσπάθησαν να του κόψουν την γλώσσα και να του βγάλουν τα μάτια, τον άφησαν αναίσθητο. Ο Λέων Γ΄ σώθηκε από δύο "βασιλικούς νομικούς" του Καρλομάγνου οι οποίοι ήρθαν με μεγάλες δυνάμεις.^[5] Ο δούκας Βίνιγκες του Σπολέτο προστάτευσε τον Λέων Γ΄ που τον έστειλε στο Πάντερμπορν όπου βρισκόταν το στρατόπεδο του Καρλομάγνου, έγινε δεκτός από τον αυτοκράτορα με τιμές.^[5][7] Ο Λέων Γ΄ κατηγορήθηκε από τους εχθρούς του για μοιχεία και ψευδορκία. Ο Καρλομάγνος έφτασε τον Νοέμβριο του 800 αυτοπροσώπως στην Ρώμη για να λύσει το ζήτημα, συγκάλεσε Σύνοδο (1 Δεκεμβρίου 800), συμμετείχαν και οι δύο πλευρές. Ο Λέων Γ΄ έδωσε όρκο καθαρότητας και αθωώθηκε (23 Δεκεμβρίου 800), οι αντίπαλοι του εξορίστηκαν.^[5]

Η στέψη του Καρλομάγνου

Η Η Στέψη του Καρλομάγνου, έργο του Ραφαήλ (1517)

Ο πατέρας του Καρλομάγνου Πιπίνος ο Βραχύς υποστήριξε τον πάπα απέναντι στις επιθέσεις των Λομβαρδών και του παραχώρησε την "Δωρεά του Πιπίνου" με την οποία ιδρύθηκαν τα Παπικά Κράτη. Ο Πάπας Στέφανος Β΄ είχε προσφέρει στον Πιπίνο τον Βραχύ τον τίτλο του "Ρωμανού Πατρίκιου" (754), ο τίτλος αυτός τον καθόρισε ως προστάτη της Ρωμαϊκής Εκκλησίας που εξασφάλιζε τα προνόμια της. Με τον τρόπο αυτό η Αγία Έδρα απέκτησε την υπεροχή απέναντι στο Δουκάτο της Ρώμης και το Εξαρχάτο της Ραβέννας, ήταν τους προηγούμενους αιώνες εκπρόσωποι της Βυζαντινής αυτοκρατορίας στην Ιταλική χερσόνησο.^[7] Τα Χριστούγεννα του 800 ο Λέων Γ΄ έστεψε τον Καρλομάγνο αυτοκράτορα, σύμφωνα με τον βιογράφο του Καρλομάγνου δεν γνώριζε ο ίδιος ο αυτοκράτορας τίποτα, σε αντίθετη περίπτωση δεν θα δεχόταν την στέψη.^[8] Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το θέμα της στέψης είχε συζητηθεί για πολύ καιρό τόσο στην ανατολή όσο και στην δύση. Ο θρόνος της Κωνσταντινούπολης είχε εξασθενήσει σημαντικά από την εποχή που ανέβηκε στον θρόνο μια γυναίκα η Ειρήνη η Αθηναία, με τον τρόπο αυτό η Δυναστεία των Καρολιδών βρήκε την ευκαιρία να εδραιώσει την εξουσία της σε παγκόσμιο επίπεδο.^[7] Η Βυζαντινή αυτοκρατορία δέχτηκε έντονη προσβολή αλλά στάθηκε ανίκανη να αντιδράσει επειδή η εξουσία της στην Ιταλία είχε εξασθενήσει σημαντικά μετά τον θάνατο του Μεγάλου Ιουστινιανού.

Ο Λέων Γ΄ ανέθεσε στον Καρλομάγνο την προστασία της Κορσικής από τις επιθέσεις των Μουσουλμάνων της Αλ-Άνταλους.^[9][10] Οι Μουσουλμανικές δυνάμεις κατόρθωσαν ωστόσο να καταλάβουν για κάποιο σύντομο χρονικό διάστημα τόσο την Κορσική όσο και την Σαρδηνία (809-810).^[11] Ο Λέων Γ΄ υποστήριξε με φανατισμό την άποψη που επικρατούσε εκείνη την εποχή στην δύση ότι "το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται τόσο από τον πατέρα όσο και στον Υιό" και ότι "απαγορεύεται να μην πιστεύει κάποιος χριστιανός σε αυτό το σημαντικό δόγμα της πίστης". Δεν έκανε ωστόσο καμιά αλλαγή στο Filioque όπως μερικοί το θεωρούσαν ως αποτέλεσμα «θεϊκού φωτισμού» των Πατέρων της Συνόδου, ο ίδιος είχε την γνώμη ότι το δόγμα από μόνο του δεν είναι απαραίτητο για την σωτηρία. Ο Λέων Γ΄ "τοποθέτησε δύο ασημένιες ασπίδες στην Ρώμη με το Filioque γραμμένα τόσο στα Ελληνικά όσο και στα Λατινικά".^[12] Ο Αναστάσιος ο Βιβλιοθηκάριος σύγχρονος με τον Λέων Γ΄ δήλωσε ότι οι Λατίνοι κατανοούσαν το Filioque ως "προσωρινή αποστολή" και όχι ως "αιώνια πομπή". Ο Λέων Γ΄ πέθανε (816) μετά από μια παποσύνη που διατηρήθηκε πάνω από 20 χρόνια. Η ταφή του έγινε αρχικά στο δικό του μνημείο, τα οστά το μεταφέρθηκαν αργότερα μαζί με αυτά των προκατόχων του με το όνομα "Λέων", τον 18ο αιώνα τοποθετήθηκαν σε ξεχωριστό παρεκκλήσι.^[13] Ο Πάπας Κλήμης Ι΄ τον Αγιοποίησε (1673) και το όνομα του εισήχθη στην Ρωμαϊκή Μαρτυρολογία.^[14] Ο Λέων Γ΄ Αγιοποιήθηκε επίσης από την ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία και η μνήμη του εορτάζεται την 12η Ιουλίου.^[15]

Παραπομπές

1. Philipp Winterhager, Migranten und Stadtgesellschaft im frühmittelalterlichen Rom: Griechischsprachige Einwanderer und ihre Nachkommen im diachronen Vergleich (De Gruyter, 2020), σ. 261
2. T. F. X. Noble (1985), The Declining Knowledge of Greek in Eighth- and Ninth-Century Papal Rome", Byzantinische Zeitschrift, 78(1): 59
3. Hans-Georg Beck, "Die Herkunft des Papstes Leo III", Frühmittelalterliche Studien: Jahrbuch des Instituts fur Frühmittelalterforschung der Universität Münster, 3 (1969): 131–137
4. John R. Martindale (ed.), Prosopography of the Byzantine Empire, Τομ. 1 (641–867) (Online ed., 2014)
5. Mann, Horace Kinder (1910). "Pope St. Leo III". In Herbermann, Charles (ed.). Catholic Encyclopedia. Τομ. 9. New York: Robert Appleton Company
6. Miranda, Salvador. "Leone (?–816)". The Cardinals of the Holy Roman Church – Biographical Dictionary
7. Shahan, Thomas; Macpherson, Ewan (1908). "Charlemagne". In Herbermann, Charles (ed.). Catholic Encyclopedia. Τομ. 3. New York: Robert Appleton Company
8. https://sourcebooks.fordham.edu/basis/einhard.asp#Charlemagne%20Crowned%20Emperor
9. Raymond Davis (1995). The Lives of the Ninth-century Popes (Liber Pontificalis): The Ancient Biographies of Ten Popes from A.D. 817–891 (illustrated ed.). Liverpool University Press. σ. 93
10. Noble, Thomas F. X. (2011). The Republic of St. Peter: The Birth of the Papal State, 680–825. University of Pennsylvania Press. σ. 173
11. Pirenne, Henri (2013). Mohammed and Charlemagne. Routledge. σ. 160
12. Raymond Davis (2nd rev. ed.). Liverpool: Liverpool University Press. 2007, σ. 216
13. https://books.google.gr/books?id=yvXeCQAAQBAJ&pg=PA41&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false
14. https://books.google.gr/books?id=hYZCAAAAYAAJ&pg=PA156&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false
15. https://www.stgregoryoc.org/publications/

Πηγές

• Noble, Thomas F. X. (2011). The Republic of St. Peter: The Birth of the Papal State, 680–825. University of Pennsylvania Press.
• Pirenne, Henri (2013). Mohammed and Charlemagne. Routledge.
• Raymond Davis (2nd rev. ed.). Liverpool: Liverpool University Press. 2007.

Πάπας Λέων Γ΄ Γέννηση: 750 Θάνατος: 12 Ιουνίου 816
Προκάτοχος Αδριανός Α΄	Πάπας 26 Δεκεμβρίου 795 - 12 Ιουνίου 816	Διάδοχος Στέφανος Δ΄

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Πάπας Λέων Γ΄