Ξενοφών

Ο Ξενοφών (Ερχία, 430 π.Χ. - Κόρινθος, 355 π.Χ.) ήταν Αθηναίος ιστορικός συγγραφέας και σωκρατικός φιλόσοφος. Γιος του Γρύλλου από τον αρχαίο δήμο της Ερχίας (σήμερα τα Σπάτα), ανήκε κοινωνικά στην τάξη των ιππέων, και έδρασε πολιτικά ως ολιγαρχικός και φιλολάκων. Μετά το 410 π.Χ. γνωρίστηκε με τον Σωκράτη, και μπήκε στον κύκλο των μαθητών του.^[7] Έζησε τις περιπέτειες της Αθήνας στα ταραγμένα χρόνια του πελοποννησιακού πολέμου έως την ήττα του 404 π.Χ., την άνοδο των τριάκοντα τυράννων στην εξουσία και την αποκατάσταση της δημοκρατίας το 403 π.Χ. Απόκτησε δύο γιούς, τον Γρύλλο και τον Διόδωρο.

Ξενοφών
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Ξενοφών (Ελληνικά)
Γέννηση	430 π.Χ. (περίπου) ή Δεκαετία του 430 π.Χ. Ερχία
Θάνατος	354 π.Χ. (περίπου) Κόρινθος
Παρατσούκλι	Attic Muse και Musa ática
Χώρα πολιτογράφησης	Αρχαία Αθήνα
Δημότης (αρχ. Αττική)	Ερχία[1]
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Αρχαία ελληνικά[2]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	ιστορικός[3] μισθοφόρος φιλόσοφος στρατιωτικός συγγραφέας[4]
Αξιοσημείωτο έργο	Ιέρων ή τυραννικός Κύρου Παιδεία
Οικογένεια
Τέκνα	Γρύλλος[5] Diodorus[6]
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	στρατηγός
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Για άλλες χρήσεις, δείτε: Ξενοφών (αποσαφήνιση).

Παιδικά χρόνια

Ο Διογένης ο Λαέρτιος μας εξιστορεί ότι κάποτε, όταν ήταν ακόμη νέος, ο Ξενοφών συνάντησε σε ένα στενό δρόμο τον Σωκράτη, ο οποίος, με τη ράβδο του, τον εμπόδισε να προχωρήσει και τον ρώτησε μεταξύ άλλων: «Πού οι άνθρωποι γίνονται καλοί και αγαθοί;». Ο Ξενοφών βρέθηκε σε αμηχανία και ο Σωκράτης του απάντησε «Έπου και μάνθανε!». Από τότε ο Ξενοφών έγινε μαθητής του Σωκράτη και τον θεωρούσε πρότυπο.

Ο Σωκράτης και ο νεαρός Ξενοφών (λεπτομέρεια τοιχογραφίας του Ραφαήλ της Σχολής των Αθηνών) στο Βατικανό

Ο Ξενοφών ανδρώθηκε συναναστρεφόμενος ευγενείς νέους της Αθήνας που είχαν ως κύρια ασχολία τον αθλητισμό και παρέμεινε σε όλη τη ζωή του λάτρης της πάλης και των ελευθέρων αγώνων - από δε τα έργα του διαφαίνεται ότι υπήρξε άριστος ιππέας. Επίσης, μέσα από τα έργα του φαίνεται και η μεγάλη αγάπη του για τα άλογα. Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στον φιλολακωνισμό του. Αγαπούσε τον τρόπο ζωής των Σπαρτιατών και συνδέθηκε με τον βασιλιά της Σπάρτης Αγησίλαο, στο πλευρό του οποίου πολέμησε το 394 π.Χ. στη μάχη της Κορωνείας εναντίον του αντισπαρτιατικού συνασπισμού, μέλος του οποίου ήταν και η ίδια η πατρίδα του, η Αθήνα. Όπως ήταν φυσικό, για την πράξη του αυτή τιμωρήθηκε με εξορία από την Αθήνα.

Εκστρατεία

Το 401 π.Χ. ο Ξενοφών καλείται από τον φίλο του Πρόξενο τον Βοιώτιο, που διέτριβε στις Σάρδεις, να συμμετάσχει στην εκστρατεία του Πέρση, γιου του βασιλιά Δαρείου Β' και διεκδικητή του θρόνου, Κύρου εναντίον του αδελφού αυτού Βασιλέως Αρταξέρξη Β'. Ο ενθουσιασμός του Ξενοφώντα για την πρόσκληση φαίνεται από το γεγονός ότι σε προτροπή του Σωκράτη να πάρει χρησμό από το Μαντείο των Δελφών καταφέρνει να αποσπάσει θετική απάντηση κάνοντας πλάγια ερώτηση (αντί της ορθής ερώτησης, δηλαδή να πάει ή όχι) που ήταν η εξής: «Σε ποιόν Θεό θα πρέπει να κάνω θυσία ώστε να πετύχει το ταξίδι μου και να επιστρέψω σώος;». Και βέβαια η σοφία του Μαντείου του Απόλλωνα, που αντιλήφθηκε τον σκοπό, του απάντησε να θυσιάσει σε μια σειρά από θεούς «επ΄ αγαθώ και μη» (ακριβώς αυτό που μέχρι σήμερα λέμε «για καλό και για κακό»).

Η πορεία του Ξενοφώντα και των μυρίων

Έτσι ο Ξενοφών βρέθηκε στην Ασία στο πλευρό του Κύρου, τον οποίο και άρχισε να θαυμάζει λόγω του θαυμασμού που έτρεφε ο τελευταίος για τους Έλληνες. Συγκεκριμένα έλεγε ο Κύρος ότι «θέλει τους Έλληνες συμμάχους του, όχι γιατί δεν είχε στρατό αλλά γιατί τους θεωρούσε ανώτερους από όλους τους άλλους λαούς» (Κύρ. Αναβ. Ι 7,3). Ακόμη μακάριζε τους Έλληνες για τη μόνιμα κυριαρχούσα ελευθερία τους, που εκείνος θα προτιμούσε αντί πάντων (την ελευθερίαν ελοίμην αν αντί ων έχω πάντων και άλλων πολλαπλασίων, Ανάβασις, βιβλίο 1.7.4), και θεωρούσε ως προϊόν αυτής της ελευθερίας την πολεμική και ηθική υπεροχή των Ελλήνων. Αυτός ήταν και ο λόγος που ουδέποτε οι Πέρσες έκαναν πόλεμο, είτε μεταξύ τους είτε ακόμη και με τους Έλληνες, χωρίς τη βοήθεια Ελλήνων (Κυρ. Παιδ VIII 8,26). Δεν είναι γνωστό με τι βαθμό ή αξίωμα ο Ξενοφών συμμετείχε στον Περσικό στρατό και στην αυλή του Κύρου, το σίγουρο πάντως είναι ότι ήταν συνδαιτυμόνας του και εκ των στενότερων συνομιλητών του.

Οπωσδήποτε, όμως, μετά τον θάνατο του φίλου του Κύρου στη μάχη στα Κούναξα και τη δόλια εξόντωση των Ελλήνων στρατηγών από τον Τισσαφέρνη, και αφού εκλέχθηκε στρατηγός (5ος κατά σειρά) από τους «μυρίους» (=10.000) Έλληνες μισθοφόρους, οδήγησε αυτούς επιτυχώς, αντιμετωπίζοντας πολλούς κινδύνους, από τα υψώματα της Αρμενίας προς την Τραπεζούντα στις ακτές του Ευξείνου Πόντου και μετά διά θαλάσσης προς τα δυτικά πίσω στην Ελλάδα. Στη Θράκη, με την υποστήριξη των Ελλήνων αυτών, ο Σεύθης Β' μπόρεσε να γίνει βασιλιάς. Η καταγραφή της εκστρατείας και του ταξιδιού της επιστροφής από τον Ξενοφώντα, ονομάστηκε Κύρου Ανάβασις.

Κρίσεις

Η ιστορική καταγραφή του Ξενοφώντα στην Ανάβαση είναι ένα από τα πρώτα γραπτά κείμενα όπου αναλύεται ο χαρακτήρας ενός ηγέτη και αποτελεί παράδειγμα ανάλυσης τέτοιου τύπου, κάτι που σήμερα καλείται θεωρία «Μεγάλων Ανδρών». Στο έργο αυτό, ο Ξενοφών περιέγραψε τον χαρακτήρα του Κύρου του νεότερου, λέγοντας ότι «από όλους τους Πέρσες που έζησαν μετά τον Κύρο τον Μέγα, ήταν ο πιο κατάλληλος για βασιλιάς και για διοικητής μιας αυτοκρατορίας» (σελ. 91). Το κεφάλαιο 6 συνιστάται για ανάγνωση, διότι περιγράφει τους χαρακτήρες πέντε ηττημένων στρατηγών που παραδόθηκαν στον εχθρό. Ο Κλέαρχος, όπως αναφέρεται, πίστευε πως «ένας στρατιώτης θα πρέπει να φοβάται περισσότερο τον ίδιο τον διοικητή του, από τον εχθρό» [2.6.9]. Ο Μένων περιγράφεται ως άνδρας του οποίου η κυρίαρχη φιλοδοξία ήταν να γίνει πλούσιος [2.6.21]. Σχετικά με τον Αγία τον Αρκά και τον Σωκράτη τον Αχαιό, γίνεται αναφορά στο θάρρος τους και στην εκτίμηση των φίλων τους [2.6.3

Η Δύση

Ο Ξενοφών αργότερα εξορίστηκε από την Αθήνα, πιθανώς διότι πολέμησε υπό τον Σπαρτιάτη βασιλιά Αγησίλαο εναντίον των Αθηναίων στην Κορώνεια. Είναι πιθανό, ωστόσο, ότι είχε εξοριστεί νωρίτερα, λόγω του συνδέσμου του με τον Κύρο. Οι Σπαρτιάτες τού έδωσαν περιουσία στη Σκιλλούντα, κοντά στην Ολυμπία στην Ήλιδα, όπου συνέγραψε την Ανάβαση. Ο γιος του πολέμησε για την Αθήνα στη Μαντίνεια, ενώ ο Ξενοφών ακόμη ζούσε· έτσι η εξορία του ανεκλήθη. Ο Ξενοφών πέθανε στην Κόρινθο (ή ίσως στην Αθήνα) και η ημερομηνία θανάτου του είναι αβέβαιη. Είναι γνωστό ότι έσωσε τον προστάτη του Αγησίλαο, για τον οποίο έγραψε ένα εγκώμιο. Ο Διογένης Λαέρτιος ονόμαζε τον Ξενοφώντα «Αττική Μούσα» λόγω της γλυκύτητας της γραφής του. Λίγοι ήταν οι ποιητές που έγραψαν στην Αττική διάλεκτο.

Συγγραφικό έργο

Ο Ξενοφών ανέπτυξε πλούσια και πολυμερή δραστηριότητα, φαινόμενο που βέβαια δεν αποτελεί ιδιαίτερο γνώρισμα της προσωπικότητάς του, αλλά γενικότερο χαρακτηριστικό των λογίων της εποχής του. Στον τομέα της ιστοριογραφίας με τα Ελληνικά του, που διαιρούνται σε 7 βιβλία, συνεχίζει συνειδητά το έργο του Θουκυδίδη και καλύπτει την περίοδο από το 411 π.Χ. έως το 361 π.Χ..Γενικότερη σημασία για την πολιτική φιλοσοφία έχει η Κύρου παιδεία, σε 8 βιβλία, όπου, στο πνεύμα της σοφιστικής και της σωκρατικής ιδεολογίας και με πρότυπο τη λίγο ιστορική και πολύ μυθιστορηματική προσωπογραφία του ιδρυτή της περσικής αυτοκρατορίας Κύρου Β΄, συνθέτει την προσφιλή του εικόνα του ιδανικού μονάρχη.

Αποτίμηση Εργου

Ό Ξενοφώντας με το έργο «Κύρου Ανάβασις», περιγράφει την ιστορία της Περσικής αυτοκρατορίας, αλλά παράλληλα εξέφρασε της απόψεις του σχεικά με το πρότυπο του ιδανικού κυβερνήτη. Στο έργο αυτό διακρίνονται καθαρά στοιχεία από τους θεσμούς και το σύστημα της Σπάρτης, αλλά τα υψηλά ηθικά κριτήρια που θα μπορούσαν να πηγάζουν από τον Σωκράτη, ίσως και από τον ίδιο τον Ξενοφώντα. Αν ήταν πάλι αντίδραση στην διανοητική προσέγγιση στην μέθοδο του έργου «Πολιτεία» του Πλάτωνα, αυτή ή μορφή θα ήταν ή μόνη που θα μπορούσε να δώσει ό συγγραφέας της γιατί δεν ήταν φιλόσοφος. Το έργο του Ξενοφώντα «Κύρου Παιδεία» είναι ένα ανεκτίμητο έργο καθώς είναι ή μόνη διασωθείσα ιστορία αυτής της περιόδου(της περιγραφής δηλαδή των ελληνικών πόλεων από το 411 π.χ. έως και το 362 π.χ.)  από έναν σύγχρονό της εκτός από το κομμάτι «Ελληνικά Οξύρυγχια» που το έχει γράψει ανώνυμος συγγραφέας. Ή σύγκριση ανάμεσα στους δύο, στο σημείο που αναφέρονται στα ίδια γεγονότα, είναι πάντως εις βάρος του Ξενοφώντα. Είναι φανερό πως έγραψε το έργο αυτό ως συνέχεια της ημιτελούς ιστορίας του Θουκιδίδη. Τα βιβλία I-II διατηρούν σε παραλλαγμένη μορφή το χρονογραφικό σχήμα του Θουκιδίδη: καλύπτουν το διάστημα 411 π.χ. – 403 π.χ. και ίσως γράφτηκαν πρίν την αναχώρησή του για την Ασία το 401 π.χ. Τα βιβλία III-V γράφτηκαν πολύ αργότερα στην Σκιλλούντα ενώ τα βιβλία V-VII ό Ξενοφώντας ίσως τα έγραψε τα τελευταία χρόνια της ζωής του, όταν έκανε ορισμένες προσθήκες και στα προηγούμενα μέρη.

Ό Ξενοφώντας, είχε ελάχιστες από της ιδιότητες του καλού ιστορικού, αλλά το κείμενό του διαβαζόταν ευχάριστα. Το θέμα του έργου των «Ελληνικών», ή ηγεμονία στην Ελλάδα αρχικά της Σπάρτης και κατόπιν της Θήβας, είναι παραμορφωμένο από την τάση του να δέχεται τους Σπαρτιάτες σύμφωνα με την δική τους εκτίμηση, αλλά και γιατί δεν αναζητούσε πλη ροφορίες από όλες της υπάρχουσες πηγές.Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι ό Ξενοφώντας, παρέλειψε να αναφέρει το πιο σημαντική εξέλιξη αυτής της περιόδου, την ίδρυση της λεγόμενης «΄Β Αθηναϊκής Συμμαχίας», ίσως επειδή δεν ήταν σύμφωνος με αυτή. Ακόμη και την πτώση της Σπάρτης, που αναγκάζεται να παραδεχτε ί, την εξηγεί περισσότερο με θεολογικούς παρά με ιστορικούς όρους (βιβλίο V,παράγραφοι 4,1). Το ε υχάριστο γράψιμο του, οί πνευματώδεις λόγοι του, ή τέχνη στην περιγραφή των στρατιωτικών υποθέσεων, δεν μπορούν να καλύψουν το κενό που αφήνει ή αδυναμία του να συγκεντρώσει τα στοιχεία του έργου, όπως θα έκανε ένας ιστορικός. Ό φιλοσοφικός διάλογος «Απομνημονεύματα», ήταν πιθανότατα βασισμένο σε σημειώσεις που είχε κρατήσει από της Σωκρατικές συζητήσεις, στης οποίες και συμμετείχε στα νιάτα του, κάτι για το οποίο αμφιβάλλουν ωστόσο οί σύγχρονοι φιλόλογοι. Από τα τέσσερα βιβλία του έργου αυτού, τα δύο πρώτα, γραμμένα κατά την περίοδο που έζησε στον Σκιλλού ντα αρχίζουν ως μια υπεράσπιση του Σωκράτη εναντίον των κατηγόρων του. Στην συνέχεια όμως, ό Ξενοφώντας εγκαταλείπει αυτό το θέμα και προχωρεί σε ιδιωτικά ηθικά συμπεράσματα. Πάντως, το έργο αυτό στο συνολό του αποκαλύπτει περισσότερο την προσωπικότητα του ίδιου του Ξενοφώντα παρά του Σωκράτη.

Από τα λιγότερο σημαντικά έργα του Ξενοφώντα είναι ό φιλοσοφικός διάλογος «Ή Απολογία Σωκράτους» ή γνησιότητα του οποίου έχει αμφισ βητηθεί αν και το πιο πιθανό είναι είναι ότι αποτελεί γνήσιο έργο του. Είναι γραμμένο την περίοδο της παραμονής του στον Σκιλλούντα και είναι από τα πρώτα έργα του. Στον επίσης φιλοσοφικό διάλογο «Οικονομικό» παραθέτει της σκέψεις, και της απόψεις του σχετικά με την άριστη διεξαγωγή της οικιακής διοίκησης, και μάλιστα σε στενή αναφορά με την γεωργία. Το έργο αυτό έχει την μορφή Σ ωκρατικού διαλόγου, αλλά είναι μοναδικό στο είδος του καθώς παρουσιάζει τον Σωκράτη όχι μόνο να δείχνει ενδιαφέρον για τα αγροτικά προβλήματα, αλλά και να ακούει, ενώ ό σύντροφός του διεξά γει όλη την ομιλία. Ό φιλοσοφικός του διάλογος του «Συμπόσιον» είναι ένας έξυπνος διάλογος, κύριο πρ όσωπο του οποίου είναι ό Σωκράτης. Πρόκειται για το συμπόσιο εκείνο που είχε οργανώσει στο σπίτι του στον Πειραιά ό Καλλίας ό Ιππόνικος προς τιμήν του Αυτόλυκου του Λύκωνα, που ήτανε νικητής στα λεγόμενα «Μεγάλα Παναθήναια».  Ό Ξενοφώντας παρουσιάζει τον Σωκράτη να συνδιαλέγεται με εύθυμους από το ποτό συνδαιτυμόνες σχετικά με το κάλλος και τον έρωτα, ενώ ακούγεται μουσική και μια χορεύτρια από της Συρακούσες τους διασκεδάζει με το χορό της. Ό Ξενοφώντας στα δοκίμιά του «Περί Ιππικής» και «Κυνηγετικός(του αποδίδεται με αμφιβολία εάν το έχει γράψει εκείνος)» αναφέρεται σε ζητήματα για τα οποία είχε μεγάλη πρακτική γνώση. Γράφει με τον ενθουσιασμό του ανθρώπου που αγαπάει τον αθλητισμό και παρατηρεί πως τα έθνη, των οποίων οί ανώτερες κοινωνικές τάξεις τους αγαπούν τα αθλήματα, έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να κερδίσουν στον πόλεμο.

Και οί δύο αυτές πραγματείες μπορούν να διαβαστούν ακόμη και σήμερα με ενδιαφέρον. Στο δοκίμκο και διδακτικό του λόγο «Ιππαρχικός» ό Ξενοφώντας, εξηγεί τα καθήκοντα ενός αξιωματικού του ιππικού, τονίζοντας τα απαιτούμενα ηθικά προσόντα και την ανάγκη της ευσέβειας πρός τους θεούς. Σύμφωνα με τα σύγχρονα κριτήρια αυτή ή διατριβή δεν είναι επιτυχημένη. Αποδεικνύει πως ή πολεμική τέχνη ήταν ατελώς εξελιγμένη, και πως οί επιχειρήσεις του ιππικού των Ελλήνων γίνονταν σε μικρή κλίμακα. Το ιστορικό και βιογραφικό έργο του Ξενοφώντα «Αγησίλαος» είναι ένας σύντομος πανηγυρικός, γραμμένος κατά πάσα πιθανότητα αμέσως μετά τον θάνατο του Σπαρτιάτη βασιλιά ό οποίος ήτανε προσωπικός φίλος του Ξενοφώντα, και ευεργέτης του, και έως ένα σημείο ηρωάς του.   Ό Φιλοσοφικός διάλογος «Ιέρων ή Τυραννικός» είναι ένας διάλογος ανάμεσα στον Ιέρωνα τον Ά των Συρακουσίων και των ποιητή Σιμωνίδη, είναι μια διασκεδαστική συζήτηση για την τυραννική κυβέρνηση ή οποία – σύμφωνα με τον συγγραφέα – επηρρεάζει κατά πρώτο λόγο την ευτυχία του τυράννου και κατά δεύτερο λόγο των υπηκόων του. Έτσι, θίγεται στο έργο αυτό ένα θέμα πολιτικής υφής και χροιάς. Το σύντομο διδακτικό δοκίμιο «Λακεδαιμονίων Πολιτεία», δίνει μια ενδιαφέρουσα, αλλά χωρίς σύστημα, αφήγηση των θεσμών και εθίμων της Σπάρτης μέσα από τα μάτια ενός θαυμαστού παρατηρητή.

Ωστόσο, στο κεφάλαιο 1Α, που ίσως να είναι γραμμένο σε εποχή απογοήτευσης, ό Ξενοφώντας, τονίζει την αποτυχία των Σπαρτιατών να τηρήσουν τους θαυμαστούς νόμους τ ους, γεγονός που είχε καταστρεπτικές συνέπειες για τους ίδιους. Το φιλοσοφικό δοκίμιο του Ξενοφώντα για την πολιτεία της Αθήνας «Αθηναίων Πολιτεία» δεν είναι του Ξενοφώντα αλλά ενός Αθηναίου ολιγαρχικού ό οποίος το έγραψε όταν ό Ξενοφώντας, ήτανε ακόμα παιδί. Τέλος το διδακτικό δοκίμιο του Ξενοφώντα «Περί Πόρων ή Περί Προσόδων ( 355 π.χ.)» γραμμένο σε εποχή οικονομικής αυστηρότητας περιέχει μερικές πρακτικές συμβουλές για να βελτιωθεί ή θέση της πόλης, με συνεχή αύξηση των εσόδων και με την ανάπτυξη μιας εξωτερικής πολιτικής περισσότερο αρμονικής με τα πλούτη της. Ή γνησιότητα του έργου έχει αμφισβητηθεί, αλλά χωρίς ιδιαίτερα βάσιμη επιχειρηματολογία. Στην αρχαιότητα ό Ξενοφώντας, ώφειλε την φήμη του στο καθαρό αττικό ύφος του, π ου βρίσκει θαυμαστές και μιμητές στην αποκαλούμενη «Αττική αναβίωση της Ρωμαϊκής περιόδου». Για τους σύγχρονους καθετί που έγραψε φαίνεται ατελές σε πνευματική ποιότητα και κατά συνέπεια οί επιτυχίες ορισμένων έργων του (όπως π.χ. Κύρου Ανάβασις) οφείλονται σε άλλες ιδιότητες. Ως ανθρωπος και ιστορικός συγγραφέας, παρουσιάζεται ευσεβής και με ευρεία ενδιαφέροντα, αν και συντηρητικός.

Ιστορικά και Βιογραφικά έργα

• Κύρου Ανάβασις
• Ελληνικά
• Αγησίλαος
• «Ελληνικά Οξύρυγχια»

Φιλοσοφικά και διάλογοι

• Απολογία Σωκράτους (Ξενοφών-φιλοσοφικός διάλογος)
• Απομνημονεύματα (φιλοσοφικός διάλογος)
• Οικονομικός (φιλοσοφικός διάλογος)
• Συμπόσιον (φιλοσοφικός διάλογος - το συμπόσιο που είχε διοργανώσει στο σπίτι τουστον Πειραιά ό Καλλίας ό Ιππόνικος πρός τιμήν του νικητή των Μεγάλων Παναθηναίων Αυτόλυκου του Λύκωνα)
• Ιέρων ή τυραννικός (διάλογος ανάμεσα στον Ιέρωνα τον Ά των Συρακουσίων και τον ποιητή Σιμωνίδη για την τυραννική κυβέρνηση)

Διδακτικά

• Λακεδαιμονίων Πολιτεία (αφήγηση των θεσμών και εθίμων της Σπάρτης μέσα από τα μάτια ενός θαυμαστού παρατηρητή)
• Αθηναίων Πολιτεία
• Πόροι ή περί προσόδων (σε εποχή οικονομικής αυστηρότητας περιέχει πρακτικές συμβουλές για την βελτίωση της θέσης της πόλης,με συνεχή αύξηση των εσόδων και την ανάπτυξη μιας εξωτερικής πολιτικής περισσότερο αρμονικής με τα πλούτη της)
• Ιππαρχικός (Λόγος - εξήγηση των καθηκόντων ενός αξιωματικού του ιππικού,τα απαιτούμενα ηθικά προσόντα και ή ανάγκη ευσέβειας πρός τους θεούς)
• Περί ιππικής
• Κυνηγετικός
• Κύρου Παιδεία (οχτάτομο)