Κίνημα των Αδεσμεύτων

Το Κίνημα των Αδεσμεύτων ή Κίνηση των Αδεσμεύτων, γνωστό και με το αρκτικόλεξο ΝΑΜ (Non-Aligned Movement), είναι μία διεθνής οργάνωση αναγνωρισμένη από τον ΟΗΕ μεταξύ των Αδεσμεύτων χωρών, των οποίων η πολιτική δεν ευθυγραμμίζεται με την πολιτική των μεγάλων δυνάμεων (ΗΠΑ-Ρωσίας). Αποτελείται από 120 κράτη ενώ συμμετέχουν και 17 κράτη παρατηρητές, είτε με ομαδική εκδήλωση συγκεκριμένης ιδεολογίας, είτε ως σύνολο συμμετεχόντων σε συγκεκριμένες δραστηριότητες.^[2]

Κίνημα των Αδεσμεύτων
Ίδρυση	1  Σεπτεμβρίου 1955[1]
Ιστότοπος	Επίσημος ιστότοπος
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Ιδρύθηκε το 1961 στο Βελιγράδι και βασικοί συντελεστές για την δημιουργία του ήταν ο Γιόσιπ Μπροζ Τίτο, ο Γιαβαχαρλάλ Νεχρού, ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Μακάριος Γ' και ο Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ. Τα μόνιμα μέλη του κινήματος είναι η πρώην Γιουγκοσλαβία, τωρινή Σερβία, η Ινδία, και η Αίγυπτος. Σκοπός του κινήματος, σύμφωνα με τη διακήρυξη της Αβάνας (1978) είναι να διασφαλίσει «την εθνική ανεξαρτησία, την εδαφική ακεραιότητα και την ασφάλεια των αδέσμευτων χωρών στον αγώνα τους ενάντια στον ιμπεριαλισμό, την αποικιοκρατία, το ρατσισμό και όλες τις μορφές ξένης επιθετικότητας, κατοχής, κυριαρχίας, ανάμειξης ή ηγεμονίας, καθώς και εναντίον των μεγάλων δυνάμεων και των συνασπισμών ισχύος»^[3].

Πολιτική και ιδεολογία

Αποτελούμενο από πολλές κυβερνήσεις διαφορετικών πολιτικών ιδεολογιών αυτό που ενώνει τα μέλη του είναι η δέσμευσή τους στην παγκόσμια ειρήνη, ασφάλεια και στον αφοπλισμό. Από τα πρώτα χρόνια της ύπαρξής του το κίνημα συμμετέχει σε ιδεολογικές συγκρούσεις, ασκώντας κριτική σε ρατσιστικά καθεστώτα και υποστηρίζοντας απελευθερωτικά κινήματα. Σύμφωνα με το κίνημα κάθε κράτος έχει το δικαίωμα να ασκεί πολιτικές, που καθορίζονται βάσει των εθνικών του συμφερόντων και όχι λόγω των σχέσεών του με συγκροτήματα ισχύος.

Σύγχρονες δραστηριότητες και θέσεις

Κριτική στην πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών

Τα πρόσφατα χρόνια οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν γίνει στόχος του κινήματος. Η εισβολή στο Ιράκ και ο πόλεμος ενάντια στην τρομοκρατία, οι προσπάθειες της Ουάσιγκτον να σταματήσουν τα πυρηνικά προγράμματα του Ιράν και της Βόρειας Κορέας έχουν χαρακτηριστεί παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων.^[4] Οι ηγέτες του κινήματος, επίσης, έχουν ασκήσει κριτική στις Ηνωμένες Πολιτείες για τον έλεγχο που ασκούν στον Ο.Η.Ε. και σε άλλους διεθνείς οργανισμούς.

Αειφόρος ανάπτυξη

Το κίνημα έχει δεσμευθεί δημοσίως στο δόγμα της αειφόρου ανάπτυξης και στην επίτευξη των αναπτυξιακών στόχων της χιλιετίας, αλλά θεωρεί ότι η διεθνής κοινότητα δεν έχει δημιουργήσει τις συνθήκες που θα ευνοούσαν την ανάπτυξη. Παράγοντες που εμποδίζουν την ανάπτυξη είναι η παγκοσμιοποίηση, το χρέος των αναπτυσσόμενων χωρών, οι αθέμιτες πρακτικές εμπορίου, η μείωση της ξένης βοήθειας και το έλλειμμα δημοκρατίας στα οικονομικά κέντρα αποφάσεων.^[5]

Μεταρρυθμίσεις του ΟΗΕ

Το κίνημα έχει ασκήσει κριτική στον ΟΗΕ σχετικά με τις παρούσες δομές του οργανισμού και το συσχετισμό δυνάμεων στο εσωτερικό του και επικεντρώνεται στη χρησιμοποίηση του ΟΗΕ από ισχυρά κράτη, με τέτοιο τρόπο που παραβιάζονται βασικές αρχές του κινήματος. Έχει προχωρήσει σε μία σειρά συστάσεων που θα ισχυροποιούσαν την εκπροσώπηση κρατών μελών του κινήματος στον ΟΗΕ. Οι προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις στόχευαν στη βελτίωση της διαφάνειας και της δημοκρατίας στη διαδικασία λήψης αποφάσεων του οργανισμού. Σύμφωνα με το κίνημα, το Συμβούλιο Ασφαλείας είναι το πιο αντιδημοκρατικό στοιχείο του οργανισμού και χρειάζεται επανασχεδιασμό.^[6]

Πολυπολιτισμικότητα και ανθρώπινα δικαιώματα

Το κίνημα αποδέχεται την καθολικότητα των ανθρώπινων δικαιωμάτων και της κοινωνικής δικαιοσύνης αλλά αντιστέκεται σθεναρά στην πολιτισμική ομογενοποίηση και κάνει έκκληση για την προστασία της πολυπολιτισμικότητας και την ανεκτικότητα των θρησκευτικών, κοινονικοπολιτιστικών και ιστορικών ιδιαιτεροτήτων που ορίζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα μιας συγκεκριμένης περιοχής.^[7]

Σύνοδοι κορυφής

Οι σύνοδοι κορυφής είναι η κορυφαία πολιτική συγκέντρωση του Κινήματος των Αδεσμεύτων. Συμμετέχουν οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων των κρατών - μελών του.

1. Βελιγράδι, 1 – 6 Σεπτεμβρίου 1961
2. Κάιρο, 5 - 10 Οκτωβρίου 1964
3. Λουσάκα, 8 – 10 Σεπτεμβρίου 1970
4. Αλγέρι, 5 - 9 Σεπτεμβρίου 1973
5. Κολόμπο, 16 – 19 Αυγούστου 1976
6. Αβάνα, 3 - 9 Σεπτεμβρίου 1979
7. Νέο Δελχί 7 – 12 Μαρτίου 1983
8. Χαράρε, 1 – 6 Σεπτεμβρίου 1986
9. Βελιγράδι, 4 – 7 Σεπτεμβρίου 1989
10. Τζακάρτα, 1 - 6 Σεπτεμβρίου 1992
11. Καρθαγένη, 18 - 20 Οκτωβρίου 1995
12. Ντέρμπαν, 2 - 3 Σεπτεμβρίου 1998
13. Κουάλα Λουμπούρ, 20 - 25 Φεβρουαρίου 2003
14. Αβάνα, 15 - 16 Σεπτεμβρίου 2006
15. Σαρμ ελ Σέιχ, 11 - 16 Ιουλίου 2009
16. Βελιγράδι, 5 - 6 Σεπτεμβρίου 2011 (επετειακή σύνοδος 50 ετών) ^[8]
17. Τεχεράνη, 26 - 31 Αυγούστου 2012
18. Πορλαμάρ, 13 - 18 Σεπτεμβρίου 2016
19. Μπακού, 25 - 26 Οκτωβρίου 2019 ^[9]

Στην πρώτη σύνοδο κορυφής, που άρχισε τις εργασίες της στο Βελιγράδι την 1η Σεπτεμβρίου του 1961, το Κίνημα των Αδεσμεύτων αντιμετώπισε σοβαρά προβλήματα συνοχής. Στο κίνημα είχαν διαμορφωθεί τρεις πτέρυγες: η δεξιά, με επιφανέστερους εκπροσώπους τον Τζαβαχαρλάλ Νεχρού και τον Μακάριο, η κεντρώα, με τους Γιόσιπ Μπροζ Τίτο, Γκαμάλ Άμπντελ Νάσερ και Σουκάρνο της Ινδονησίας, και η αριστερή, με ηγέτη τον Φιντέλ Κάστρο. Η τεταμένη διεθνής κατάσταση όξυνε τις αντιθέσεις αυτών των τάσεων σε βαθμό που προς στιγμήν απειλήθηκε διάσπαση κατά τη διαδικασία σύνταξης του κοινού ανακοινωθέντος. Η μεσολάβηση του στρατάρχη Τίτο κατέστησε τελικά εφικτό τον συμβιβασμό. Κομιστές έκκλησης της διάσκεψης για την ειρήνη έφτασαν στη Μόσχα και συναντήθηκαν με τον Νικίτα Χρουστσόφ οι Νεχρού και Κβάμε Νκρούμαχ της Γκάνα, ενώ στην Ουάσινγκτον συναντήθηκαν με τον Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι οι Σουκάρνο και Μοντίμπο Κεϊτά, πρόεδρος του Μάλι^[10].

Γενικοί Γραμματείς

Ο Γενικός Γραμματέας του Κινήματος των Αδεσμεύτων εκλέγεται στο τέλος της κάθε συνόδου.

Γενικός Γραμματέας (η χώρα του ασκεί την προεδρία) του Κινήματος των Αδεσμεύτων
Όνομα	Χώρα	Κόμμα	Από	Έως
Γιόσιπ Μπροζ Τίτο	Γιουγκοσλαβία	Σύνδεσμος κομμουνιστών της Γιουγκοσλαβίας	1961	1964
Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ	Ηνωμένη Αραβική Δημοκρατία	Αραβική Σοσιαλιστική Ένωση	1964	1970
Κένεθ Καούντα	Ζάμπια ! Ζάμπια	Ενωμένο Κόμμα Εθνικής Ανεξαρτησίας	1970	1973
Ουαρί Μπουμεντιέν	Αλγερία ! Αλγερία	Επαναστατικό Συμβούλιο	1973	1976
Γουίλιαμ Γκοπαλάουα	Σρι Λάνκα ! Σρι Λάνκα	Ανεξάρτητος	1976	1978
Τζούνιους Ρίτσαρντ Τζαγιεγουάρντενε		Ενωτικό Εθνικό Κόμμα	1978	1979
Φιντέλ Κάστρο	Κούβα ! Κούβα	κομμουνιστικό Κόμμα της Κούβας	1979	1983
Νίλαμ Σαντζίβα Ρέντι	Ινδία ! Ινδία	Κόμμα Τζανάτα	1983
Ζαΐλ Σινγκχ		Κόμμα του Κογκρέσου	1983	1986
Ρόμπερτ Μουγκάμπε	Ζιμπάμπουε ! Ζιμπάμπουε	ZANU-PF	1986	1989
Γιάνεζ Ντρνόφσεκ	Γιουγκοσλαβία	Σύνδεσμος κομμουνιστών της Γιουγκοσλαβίας	1989	1990
Μπόρισλαβ Γιόβιτς		Σοσιαλιστικό Κόμμα της Σερβίας	1990	1991
Στίπε Μέσιτς		Κροατική Δημοκρατική Ένωση	1991
Μπράνκο Κόστιτς		Δημοκρατικό Κόμμα των Σοσιαλιστών του Μαυροβουνίου	1991	1992
Ντόμπριτσα Τσόσιτς	Γιουγκοσλαβία	Ανεξάρτητος	1992
Σουχάρτο	Ινδονησία ! Ινδονησία	Γκολκάρ	1992	1995
Ερνέστο Σαμπέρ	Κολομβία ! Κολομβία	Κολομβιανό Κόμμα Φιλελευθέρων	1995	1998
Αντρές Παστράνα		Κολομβιανό Συντηρητικό Κόμμα	1998
Νέλσον Μαντέλα	Νότια Αφρική ! Νότια Αφρική	Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο	1998	1999
Θάμπο Μπέκι			1999	2003
Μαχαθίρ Μοχάμαντ	Μαλαισία ! Μαλαισία	Εθνική Οργάνωση Ενωμένων Μαλαίων	2003
Αμπντουλάχ Αχμάντ Μπαντάουι			2003	2006
Φιντέλ Κάστρο[11]	Κούβα ! Κούβα	κομμουνιστικό Κόμμα της Κούβας	2006	2008
Ραούλ Κάστρο			2008	2009
Χόσνι Μουμπάρακ	Αίγυπτος ! Αίγυπτος	Εθνικό Δημοκρατικό Κόμμα	2009	2011
Μοχάμεντ Χουσεΐν Ταντάουι		Ανεξάρτητος	2011	2012
Μοχάμεντ Μόρσι		Κόμμα Ελευθερίας και Δικαιοσύνης	2012
Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ	Ιράν ! Ιράν	Συμμαχία των Οικοδόμων του Ισλαμικού Ιράν	2012	2013
Χασάν Ρουχανί		Κόμμα Μετριοπάθειας και Ανάπτυξης	2013	2016
Νικολάς Μαδούρο	Βενεζουέλα	Ενωμένο Σοσιαλιστικό Κόμμα	2016	2019
Ιλχάμ Αλίγιεφ	Αζερμπαϊτζάν	Νέο Κόμμα Αζερμπαϊτζάν	2019	2022

Παραπομπές

1. www.britannica.com/topic/Non-Aligned-Movement.
2. Non-Aligned Movement. «About NAM». mnoal.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Μαρτίου 2019. Ανακτήθηκε στις 14 Νοεμβρίου 2019.
3. Fidel Castro speech to the UN in his position as chairman of the non-aligned countries movement
4. "Non-aligned nations slam U.S. CBC News
5. «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Μαρτίου 2012. Ανακτήθηκε στις 22 Απριλίου 2011.
6. «Κείμενο θέσεων (παρ.55)» (στα Αγγλικά). Ντέρμπαν, Νότια Αφρική: 12ο Συνέδριο Κινήματος Αδεσμεύτων. 2–3 Σεπτεμβρίου 1992. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Απριλίου 2009. Ανακτήθηκε στις 29 Απριλίου 2011.
7. Juan Antonio Fernández, ambassador (12 Δεκεμβρίου 2008). «Statement on behalf of the Non-Aligned Movement at the commemorative session of the Human Rights Council on the 60th Anniversary of the Universal Declaration on Human Rights». Κίνημα Αδεσμεύτων. Ανακτήθηκε στις 29 Απριλίου 2011.^{[νεκρός σύνδεσμος]}
8. «Secretary-General's Message to Additional Commemorative Meeting of the Non-Aligned Movement». United Nations. 5 Σεπτεμβρίου 2011.
9. «Invitation to the EU to the Non-Aligned Movement Summit (Baku, 25-26 October 2019)». consilium.europa.eu. 25 Ιανουαρίου 2019.^{[νεκρός σύνδεσμος]}
10. Κρίσιμη σύνοδος των Αδεσμεύτων, Ιστορικό Λεύκωμα 1961, σελ. 119, Καθημερινή, Αθήνα (1997)
11. Ο Φιντέλ Κάστρο, επειδή είχε υποβληθεί σε χειρουργική επέμβαση στην κοιλιακή χώρα, δεν μπόρεσε να παραστεί στη σύνοδο κορυφής και εκπροσωπήθηκε από τον νεότερο αδερφό του, τον Ραούλ Κάστρο, υπηρεσιακό πρόεδρο. Δείτε και "Castro elected President of Non-Aligned Movement Nations". People's Daily. 16 Σεπτεμβρίου 2006.