Ο Θωμάς Α΄ Κομνηνός Δούκας (1285 - 1318) από τον Οίκο των Αγγέλων ήταν Δεσπότης της Ηπείρου (1297 - 1318).
| Θωμάς Κομνηνός Δούκας | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 1285 (περίπου) |
| Θάνατος | 1318 |
| Συνθήκες θανάτου | ανθρωποκτονία |
| Χώρα πολιτογράφησης | Δεσποτάτο της Ηπείρου |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | ηγεμόνας |
| Οικογένεια | |
| Σύζυγος | Άννα Παλαιολογίνα |
| Γονείς | Νικηφόρος Α΄ Κομνηνός Δούκας και Άννα Παλαιολογίνα Καντακουζηνή |
| Αδέλφια | Θαμάρ της Ηπείρου |
| Οικογένεια | Κομνηνοδούκες |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Αξίωμα | Δεσπότης της Ηπείρου (1297–1318) |
Ήταν γιος και διάδοχος του Νικηφόρου Α΄ Κομνηνού Δούκα και της Άννας Παλαιολογίνας Καντακουζηνής, ανιψιάς του Ρωμαίου Αυτοκράτορα Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγου. Το Δεσποτάτο την εποχή του Θωμά βρίσκονταν μεταξύ των επεκτατικών βλέψεων του βασιλιά της Νάπολης και της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, που προσπαθούσε να ανακτήσει τα εδάφη της από τους Φράγκους.
Ο Θωμάς Α΄ ανέλαβε Δεσπότης με το τέλος τού πατέρα σε εξαιρετικά μικρή ηλικία, μόλις 12 ετών (1297). Η διαδοχή του κινδύνευσε λόγω του γάμου της αδελφής του Θαμάρ της Ηπείρου με τον Φίλιππο Α΄ πρίγκιπα του Τάραντα, γιο του Κάρολου Β΄ του Χωλού βασιλιά της Νάπολης. Ο Φίλιππος Α΄ είχε την υπόσχεση του πεθερού του να τον διαδεχθεί στην Ήπειρο ως προίκα για τον γάμο του με την Θαμάρ, όμως η Άννα Καντακουζηνή εξασφάλισε τη διαδοχή του Δεσποτάτου στον γιο της Θωμά Α΄ και τον υποστήριξε άμεσα ως την ενηλικίωσή του.
Αυτή η κατάληξη τελικά απομόνωσε διπλωματικά το Δεσποτάτο. Ο Κάρολος Β΄ απαίτησε να προσαρτηθεί η Ήπειρος στον Φίλιππο Α΄ και την Θαμάρ· η Άννα το αρνήθηκε, υποστηρίζοντας ότι η συμφωνία παύει να ισχύει, αφού η Θαμάρ εγκατέλειψε την Ορθόδοξη πίστη. Η Άννα στράφηκε διπλωματικά προς τους Παλαιολόγους με αποτέλεσμα την σύναψη γάμου του Θωμά Α΄ με την κόρη του συναυτοκράτορα Μιχαήλ Θ΄ Παλαιολόγου, την Άννα Παλαιολογίνα (1307).[1] Ο Κάρολος Β΄ εν τω μεταξύ εξεστράτευσε κατά της Ηπείρου και μέσω του Δυρραχίου προωθήθηκε στην περιοχή, κατέλαβε το Βουθρωτό και την Ναύπακτο (1304 - 1305). Επακολούθησε νέα εκστρατεία (1307), με αποτέλεσμα να περιέλθουν στα χέρια τού Φιλίππου τού Τάραντα ένας μεγάλος αριθμός κάστρων.
Η Ήπειρος είχε αρμονικές σχέσεις με την Κωνσταντινούπολη ως το 1315, που ξεκίνησε κάποια προσωπική έχθρα μεταξύ Ηπειρωτών και αξιωματούχων της Αυτοκρατορίας. Ο Αυτοκρατορικός στρατός έφτασε στα πρόθυρα της Άρτας, της πρωτεύουσας του Δεσποτάτου. Ο Θωμάς Α΄ φυλάκισε την σύζυγό του Άννα Παλαιολογίνα και ξεκίνησε διαπραγματεύσεις με τους Ιταλούς. Ο Θωμάς Α΄ ταυτόχρονα απαγόρευσε στην αδελφή του Μαρία Αγγελίνα, που είχε παντρευτεί τον παλατινό κόμη Κεφαλληνίας και Ζακύνθου Ιωάννη Α΄ Ορσίνι να συμμετάσχει στη διανομή της πατρικής τους περιουσίας. Ο γιος της Νικόλαος Ορσίνι, αφού ανέθεσε τη διοίκηση της κομητείας του στον μικρότερο αδελφό του Ιωάννη Β΄ Ορσίνι, μετέβη στην Ήπειρο, για να λύσει τις κληρονομικές διαφορές με τον θείο του. Εκεί ο Νικόλαος Ορσίνι σκότωσε τον θείο του Θωμά Α΄· αυτός ήταν ο τελευταίος γόνος της δυναστείας των Αγγέλων της Ηπείρου, που κυβέρνησαν το Δεσποτάτο 114 χρόνια.[2]
Οι πράξεις του Νικολάου εξόργισαν τους Αυτοκρατορικούς, τους Σέρβους και τους Ανδεγαυούς· όλοι τον θεώρησαν παράνομο σφετεριστή των κτήσεων του Θωμά Α΄ και έσπευσαν να οικειοποιηθούν τα εδάφη του. Ο Ανδρόνικος Β΄ Παλαιολόγος και ο στρατός του κατέλαβαν τον Αυλώνα και τα Ιωάννινα, όπου οι κάτοικοι προτιμούσαν τον Αυτοκράτορα στην Κωνσταντινούπολη από τον Ιταλό δυνάστη.[3] Το Δεσποτάτο της Ηπείρου διαμελίστηκε: το βόρειο τμήμα γύρω από τα Ιωάννινα κατακτήθηκε από τους Αυτοκρατορικούς, ενώ το νότιο και μεγαλύτερο με πρωτεύουσα την Άρτα περιήλθε στην κυριότητα του Νικολάου Ορσίνι. Επιδιώκοντας να στερεώσει την εξουσία του και να αποκτήσει φιλικότερες σχέσεις με τον Ελληνικό πληθυσμό, ο Νικόλαος νυμφεύτηκε τη θεία του Άννα Παλαιολογίνα, χήρα του Θωμά Α΄. Ο Νικόλαος δήλωσε υποτέλεια στον παππού της Ανδρόνικο Β΄ και έλαβε τον τίτλο του Δεσπότη της Ηπείρου, αποκαλώντας τον εαυτό του "Παλατινό κόμη, ελέω Θεού Δεσπότη τής Ρωμανίας".[4]
Ο Θωμάς Α΄ Άγγελος νυμφεύτηκε τη δεύτερη εξαδέλφη του Άννα Παλαιολογίνα, κόρη του Αυτοκράτορα των Ρωμαίων Μιχαήλ Θ΄ και της Ρίτας της Αρμενίας. Δεν είχαν παιδιά.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
