Θωμάς Κομνηνός Δούκας

Ο Θωμάς Α΄ Κομνηνός Δούκας (1285 - 1318) από τον Οίκο των Αγγέλων ήταν Δεσπότης της Ηπείρου (1297 - 1318).

Θωμάς Κομνηνός Δούκας
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	1285 (περίπου)
Θάνατος	1318
Συνθήκες θανάτου	ανθρωποκτονία
Χώρα πολιτογράφησης	Δεσποτάτο της Ηπείρου
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	ηγεμόνας
Οικογένεια
Σύζυγος	Άννα Παλαιολογίνα
Γονείς	Νικηφόρος Α΄ Κομνηνός Δούκας και Άννα Παλαιολογίνα Καντακουζηνή
Αδέλφια	Θαμάρ της Ηπείρου
Οικογένεια	Κομνηνοδούκες
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	Δεσπότης της Ηπείρου (1297–1318)
δεδομένα

Βιογραφία

Ήταν γιος και διάδοχος του Νικηφόρου Α΄ Κομνηνού Δούκα και της Άννας Παλαιολογίνας Καντακουζηνής, ανιψιάς του Ρωμαίου Αυτοκράτορα Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγου. Το Δεσποτάτο την εποχή του Θωμά βρίσκονταν μεταξύ των επεκτατικών βλέψεων του βασιλιά της Νάπολης και της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, που προσπαθούσε να ανακτήσει τα εδάφη της από τους Φράγκους.

Δεσπότης της Ηπείρου

Ο Θωμάς Α΄ ανέλαβε Δεσπότης με το τέλος τού πατέρα σε εξαιρετικά μικρή ηλικία, μόλις 12 ετών (1297). Η διαδοχή του κινδύνευσε λόγω του γάμου της αδελφής του Θαμάρ της Ηπείρου με τον Φίλιππο Α΄ πρίγκιπα του Τάραντα, γιο του Κάρολου Β΄ του Χωλού βασιλιά της Νάπολης. Ο Φίλιππος Α΄ είχε την υπόσχεση του πεθερού του να τον διαδεχθεί στην Ήπειρο ως προίκα για τον γάμο του με την Θαμάρ, όμως η Άννα Καντακουζηνή εξασφάλισε τη διαδοχή του Δεσποτάτου στον γιο της Θωμά Α΄ και τον υποστήριξε άμεσα ως την ενηλικίωσή του.

Συμμαχία με τους Παλαιολόγους

Το Δεσποτάτο της Ηπείρου (1252 - 1315).

Αυτή η κατάληξη τελικά απομόνωσε διπλωματικά το Δεσποτάτο. Ο Κάρολος Β΄ απαίτησε να προσαρτηθεί η Ήπειρος στον Φίλιππο Α΄ και την Θαμάρ· η Άννα το αρνήθηκε, υποστηρίζοντας ότι η συμφωνία παύει να ισχύει, αφού η Θαμάρ εγκατέλειψε την Ορθόδοξη πίστη. Η Άννα στράφηκε διπλωματικά προς τους Παλαιολόγους με αποτέλεσμα την σύναψη γάμου του Θωμά Α΄ με την κόρη του συναυτοκράτορα Μιχαήλ Θ΄ Παλαιολόγου, την Άννα Παλαιολογίνα (1307).^[1] Ο Κάρολος Β΄ εν τω μεταξύ εξεστράτευσε κατά της Ηπείρου και μέσω του Δυρραχίου προωθήθηκε στην περιοχή, κατέλαβε το Βουθρωτό και την Ναύπακτο (1304 - 1305). Επακολούθησε νέα εκστρατεία (1307), με αποτέλεσμα να περιέλθουν στα χέρια τού Φιλίππου τού Τάραντα ένας μεγάλος αριθμός κάστρων.

Δολοφονία

Η Ήπειρος είχε αρμονικές σχέσεις με την Κωνσταντινούπολη ως το 1315, που ξεκίνησε κάποια προσωπική έχθρα μεταξύ Ηπειρωτών και αξιωματούχων της Αυτοκρατορίας. Ο Αυτοκρατορικός στρατός έφτασε στα πρόθυρα της Άρτας, της πρωτεύουσας του Δεσποτάτου. Ο Θωμάς Α΄ φυλάκισε την σύζυγό του Άννα Παλαιολογίνα και ξεκίνησε διαπραγματεύσεις με τους Ιταλούς. Ο Θωμάς Α΄ ταυτόχρονα απαγόρευσε στην αδελφή του Μαρία Αγγελίνα, που είχε παντρευτεί τον παλατινό κόμη Κεφαλληνίας και Ζακύνθου Ιωάννη Α΄ Ορσίνι να συμμετάσχει στη διανομή της πατρικής τους περιουσίας. Ο γιος της Νικόλαος Ορσίνι, αφού ανέθεσε τη διοίκηση της κομητείας του στον μικρότερο αδελφό του Ιωάννη Β΄ Ορσίνι, μετέβη στην Ήπειρο, για να λύσει τις κληρονομικές διαφορές με τον θείο του. Εκεί ο Νικόλαος Ορσίνι σκότωσε τον θείο του Θωμά Α΄· αυτός ήταν ο τελευταίος γόνος της δυναστείας των Αγγέλων της Ηπείρου, που κυβέρνησαν το Δεσποτάτο 114 χρόνια.^[2]

Η επόμενη μέρα

Οι πράξεις του Νικολάου εξόργισαν τους Αυτοκρατορικούς, τους Σέρβους και τους Ανδεγαυούς· όλοι τον θεώρησαν παράνομο σφετεριστή των κτήσεων του Θωμά Α΄ και έσπευσαν να οικειοποιηθούν τα εδάφη του. Ο Ανδρόνικος Β΄ Παλαιολόγος και ο στρατός του κατέλαβαν τον Αυλώνα και τα Ιωάννινα, όπου οι κάτοικοι προτιμούσαν τον Αυτοκράτορα στην Κωνσταντινούπολη από τον Ιταλό δυνάστη.^[3] Το Δεσποτάτο της Ηπείρου διαμελίστηκε: το βόρειο τμήμα γύρω από τα Ιωάννινα κατακτήθηκε από τους Αυτοκρατορικούς, ενώ το νότιο και μεγαλύτερο με πρωτεύουσα την Άρτα περιήλθε στην κυριότητα του Νικολάου Ορσίνι. Επιδιώκοντας να στερεώσει την εξουσία του και να αποκτήσει φιλικότερες σχέσεις με τον Ελληνικό πληθυσμό, ο Νικόλαος νυμφεύτηκε τη θεία του Άννα Παλαιολογίνα, χήρα του Θωμά Α΄. Ο Νικόλαος δήλωσε υποτέλεια στον παππού της Ανδρόνικο Β΄ και έλαβε τον τίτλο του Δεσπότη της Ηπείρου, αποκαλώντας τον εαυτό του "Παλατινό κόμη, ελέω Θεού Δεσπότη τής Ρωμανίας".^[4]

Οικογένεια

Ο Θωμάς Α΄ Άγγελος νυμφεύτηκε τη δεύτερη εξαδέλφη του Άννα Παλαιολογίνα, κόρη του Αυτοκράτορα των Ρωμαίων Μιχαήλ Θ΄ και της Ρίτας της Αρμενίας. Δεν είχαν παιδιά.

Παραπομπές

1. PLP, 21344. Παλαιολογίνα ῎Αννα.
2. Λεωνίδας Χ. Ζώης, «Ιστορία της Ζακύνθου», Αθήνα 1955, Σελίδα : 99
3. Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος, τόμος 16, Σελίδα ː 295
4. Ουίλλιαμ Μίλλερ, Ιστορία της Φραγκοκρατίας εν Ελλάδι (1204-1566) - μετάφραση Σπύρος Π. Λάμπρου - Τόμος Α΄, Σελίδα : 356

Πηγές

• Ουίλλιαμ Μίλλερ, Ιστορία της Φραγκοκρατίας εν Ελλάδι (1204-1566) - μετάφραση Σπύρος Π. Λάμπρου - Τόμος Α΄
• Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος, Ιστορία του ελληνικού έθνους. Εκδοτική Αθηνών 1980. Τόμος Θ΄.
• Λεωνίδας Χ. Ζώης, «Ιστορία της Ζακύνθου», Αθήνα 1955
• Ν.Γ. Ζιάγκος, Φεουδαρχική Ήπειρος και Δεσποτάτο της Ελλάδας. Συμβολή στο Νέο Ελληνισμό, Αθήνα 1974.
• Fine, John Van Antwerp (1994). The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest. Ann Arbor: University of Michigan Press.
• John V.A. Fine Jr., The Late Medieval Balkans, Ann Arbor, 1987 (αγγλικά).
• Kazhdan, Alexander, ed. (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium. Oxford and New York: Oxford University Press.
• Nicol, Donald MacGillivray (2010). The Despotate of Epiros 1267–1479: A Contribution to the History of Greece in the Middle Ages. Cambridge: Cambridge University Press.

Θωμάς Κομνηνός Δούκας Οίκος των Αγγέλων Γέννηση: 1285 Θάνατος: 1318
Βασιλικοί τίτλοι
Προκάτοχος Νικηφόρος Α΄ Κομνηνός Δούκας	Δεσπότης της Ηπείρου 1297 - 1318	Διάδοχος Νικόλαος Ορσίνι