περιοχή των κεντρικών Βαλκανίων From Wikipedia, the free encyclopedia
Η Μπανόβινα του Βαρδάρη (σερβοκροατικά: Вардарска бановина, πρφ. Βάρνταρσκα Μπανόβινα) ήταν μια επαρχία ή μπανόβινα του Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας μεταξύ των ετών 1929 και 1941. Πρωτεύουσα της επαρχίας ήταν τα Σκόπια και περιλάμβανε το έδαφος που σήμερα ανήκει στη Βόρεια Μακεδονία, αλλά και περιοχές που υπάγονται σήμερα στο Κοσσυφοπέδιοα[›] και τη Σερβία. Το όνομα στην επαρχία δόθηκε από τον ποταμό Αξιό, που είναι γνωστός στα βαλκανικά κράτη και ως «Βαρδάρης».
| Μπανόβινα του Βαρδάρη | |
|---|---|
| Вардарска бановина | |
| 1929–1941 | |
 | |
| Χώρα | Βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας |
| Γεωγραφική υπαγωγή | Κεντρικά Βαλκάνια |
| Πρωτεύουσα | Σκόπια |
| Ίδρυση | 1929 |
| Γεωγραφικές συντεταγμένες | |
 Σχετικά πολυμέσα | |
| δεδομένα () | |
Η Μπανόβινα του Βαρδάρη δημιουργήθηκε στις 3 Οκτωβρίου 1929 με τη νομοθεσία περί διοικητικής μεταρρύθμισης του Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας,[1] όπως ονομάστηκε το Βασίλειο των Σέρβων, των Κροατών και των Σλοβένων με τον ίδιο νόμο. Η δημιουργία των επαρχιών αυτών, που καθορίστηκαν και ονομάστηκαν με βάση τη γεωγραφία (ποταμούς ή τη θάλασσα), και όχι με βάση εθνικές ή ιστορικές ονομασίες, αποτελούσε μέρος του μακροπρόθεσμου πολιτικού σχεδιασμού του βασιλιά Αλέξανδρου του Α΄, που στις 6 Ιανουαρίου είχε διαλύσει το Κοινοβούλιο εγκαθιστώντας ένα προσωπικό καθεστώς, να αντικαταστήσει τις τοπικές εθνικές ταυτότητες του βασιλείου του με μια ενιαία γιουγκοσλαβική συνείδηση.[2][3] Μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο στη Μπανόβινα του Βαρδάρη και στις λεγόμενες Δυτικές Υπερπόντιες Περιοχές, ο τοπικός βουλγαρικός/σλαβομακεδονικός πληθυσμός δεν αναγνωρίστηκε και ακολουθήθηκε κρατική πολιτική σερβοποίησης.[4][5]
Η Μπανόβινα του Βαρδάρη ήταν μια από της εννέα μπανόβινες του Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας. Συνόρευε στα βόρεια με τη γιουγκοσλαβική Μπανόβινα του Μοράβα, με πρωτεύουσα πόλη το Νις και τη γιουγκοσλαβική Μπανόβινα του Ζέτα, με πρωτεύουσα τη Κετίνη (Cetinje). Στα δυτικά συνόρευε με το Βασίλειο της Αλβανίας, στα νότια με το Βασίλειο της Ελλάδας και στα ανατολικά με το Βασίλειο της Βουλγαρίας.[6] Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία του 1930, από τις εννέα γιουγκοσλαβικές μπανόβινες, εκείνη του Βαρδάρη ήταν η μεγαλύτερη σε έκταση με 38.879 τετραγωνικά χιλιόμετρα, ενώ ο πληθυσμός της ήταν τέταρτος κατά σειρά με 1.386.370 κατοίκους.[7]
Σημαντικότερες πόλεις της επαρχίας του Βαρδάρη ήταν τα Σκόπια, το Μοναστήρι, το Στιπ, ο Πρίλαπος, η Οχρίδα (που σήμερα ανήκουν στη Βόρεια Μακεδονία) το Βράνιε, το Λέσκοβατς (που σήμερα ανήκουν στη Σερβία) και η Πρίστινα (σήμερα στο Κοσσυφοπέδιο).α[›]
Σύμφωνα με έκθεση του Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας το 1930, οι κάτοικοι της μπανόβινας του Βαρδάρη υπέφεραν από τύφο και ευλογιά, ενώ το Ινστιτούτο Υγιεινής είχε ιδρύσει τρία κέντρα υγείας και έξι ιατρεία και αναρρωτήρια.[7]
Η μπανόβινα ήταν η ανώτερη βαθμίδα διοικητικής διαίρεσης του Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας.[8] Το σύνταγμα της Γιουγκοσλαβίας προέβλεπε τη μεταβολή των ορίων των επαρχιών ανάλογα με τις διαφωνίες που θα διευθετούνταν από Υπουργείο Εσωτερικών.[6]
Ήταν χωρισμένη σε μικρότερες διοικητικές περιφέρειες των Σκοπίων, Στιπ και Μοναστηρίου, που είχαν ιδρυθεί ήδη από το 1921.[9] Οι περιφέρειες ήταν επίσης χωρισμένες σε κοινότητες.[8] Οι μπανόβινες ήταν διοικητικές και αυτόνομες επαρχίες, με επαρχιακό διοικητή της τον Βαν, που διορίζονταν από τον Βασιλιά της Γιουγκοσλαβίας, έπειτα από πρόταση του Προέδρου του Συμβουλίου των Υπουργών, και είχε αυξημένες αρμοδιότητες.[10] Η διοίκηση της επαρχίας γίνονταν από το Συμβούλιο της Μπανόβινας και την Επιτροπή της Μπανόβινας. Το Συμβούλιο της Μπανόβινας είχε αιρετά μέλη που εκλέγονταν κάθε τέσσερα χρόνια, ενώ η Επιτροπή της Μπανόβινας ασκούσε την εκτελεστική εξουσία και είχε αυτόνομες εξουσίες, όπως η σύνταξη του τοπικού προϋπολογισμού, η διοικητική οργάνωση και η κατάθεση νομοσχεδίων. Η ψήφιση των νομοσχεδίων γίνονταν από το Συμβούλιο της Επαρχίας. Μετά την ψήφισή τους τα νομοσχέδια υπογράφονται από τον Βαν, ο οποίος πρέπει να ζητήσει προηγουμένως τη σύμφωνη γνώμη του Συμβουλίου της Επικρατείας όσον αφορά τη νομιμότητα των διαταγμάτων.[11][12]
Η Επιτροπή της Μπανόβινας μπορούσε να προτείνει στον Βαν την καθαίρεση των τοπικών αξιωματούχων.[13] Ο Βαν είχε αυξημένες αρμοδιότητες στην έγκριση των νομοσχεδίων, καθώς μπορούσε να αρνηθεί να υπογράψει, η απόφαση του ήταν δεσμευτική σε περιόδους κρίσεων, απόφαση που ελέγχονταν από το Συμβούλιο της Επικρατείας, ενώ ο εκάστοτε Βασιλιάς της χώρας μπορούσε να διαλύσει το Συμβούλιο και να προκηρύξει πρόωρες εκλογές, πριν την εκπνοή της τετραετίας.[14]
Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, το 1941, οι Δυνάμεις του Άξονα κατέλαβαν την Μπανόβινα του Βαρδάρη. Η επαρχία ως διοικητική δομή καταργήθηκε και η επικράτειά της διαμοιράστηκε στο Βασίλειο της Βουλγαρίας, στη Σερβία που ήταν κατειλημμένη από τα ναζιστικά γερμανικά στρατεύματα και στην Ιταλική Αλβανία που ελέγχονταν από τη Φασιστική Ιταλία. Μετά τον πόλεμο, η περιοχή διαχωρίστηκε ανάμεσα στη Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Μακεδονίας και στη Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Σερβίας, ομόσπονδων δημοκρατιών της Σοσιαλιστικής Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας.
^ α: Το Κοσσυφοπέδιο είναι το αντικείμενο της εδαφικής διαφοράς μεταξύ της Δημοκρατίας της Σερβίας και της αυτοαποκαλούμενης Δημοκρατίας του Κοσσυφοπεδίου. Το Κοσσυφοπέδιο διακήρυξε την ανεξαρτησία του στις 17 Φεβρουαρίου 2008, ενώ η Σερβία διακηρύττει ως σήμερα ότι αποτελεί μέρος της δικής της κυρίαρχης επικράτειάς της. Το Κοσσυφοπέδιο αναγνωρίζεται ως ανεξάρτητο κράτος από περίπου 89 κράτη μέλη του ΟΗΕ.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
