From Wikipedia, the free encyclopedia
Η Εξέγερση του Πέτρου Δελεάνου (βουλγαρικά : Въстанието на Петър Делян) πραγματοποιήθηκε το 1040-1041, ήταν μια μεγάλη Βουλγαρική επανάσταση εναντίον της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας[1]. Ηταν η μεγαλύτερη και καλύτερα οργανωμένη προσπάθεια παλινόρθωσης της Α΄ Βουλγαρικής Αυτοκρατορίας, μέχρι την επανάσταση των Ιβάν Ασέν Α΄ και Πέτρου Δ΄ το 1185.
Όταν τα βυζαντινά στρατεύματα κατέλαβαν τη Βουλγαρία το 1018, ο Βασίλειος Β´ αποφάσισε να μην αλλάξει το φορολογικό σύστημα της Βουλγαρίας, προκειμένου να εξευμενίσει τον πληθυσμό. Επίσης αν και το Βουλγαρικό Πατριαρχείο υποβαθμίστηκε σε Αρχιεπισκοπή, επικεφαλής της παρέμεινε ένας Βούλγαρος μέχρι το θάνατο του Βασιλείου Β΄ το 1025. Υπό τη βασιλεία όμως του Αυτοκράτορα Ρωμανού Γ΄ ο πληθυσμός αναγκάστηκε να πληρώσει τους φόρους του σε νόμισμα και όχι σε είδος, απόφαση που προκάλεσε φτώχεια και εκτεταμένες ταραχές.
Το 1040 ο Πέτρος Δελεάνος, που ισχυριζόταν ότι είναι απόγονος του Σαμουήλ, δραπέτευσε από την Κωνσταντινούπολη και άρχισε να περιπλανιέται σε όλα τα Βουλγαρικά εδάφη, φθάνοντας τελικά στο Μοράβα και το Βελιγράδι. Η εξέγερση ξέσπασε στο Βελιγράδι όπου ο Δελεάνος ανακηρύχθηκε Αυτοκράτορας της Βουλγαρίας, παίρνοντας το όνομα του αγιοποιημένου Αυτοκράτορα Πέτρου Α΄[2]. Οι Βούλγαροι κινήθηκαν προς τα νότια, προς τα τελευταία πολιτικά κέντρα της Αυτοκρατορίας τους, την Οχρίδα και τα Σκόπια. Καθ' οδόν ο τοπικός πληθυσμός ενώθηκε μαζί τους, αποδεχόμενος τον Πέτρο Δελεάνο ως Αυτοκράτορά του και σκοτώνοντας όποιο Βυζαντινό συναντούσε[3]. Στο μεταξύ ντόπιοι Βούλγαροι από την περιοχή του Δυρραχίου συγκεντρώθηκαν γύρω από το στρατιώτη Τιχομίρ[4] και κατευθύνθηκαν προς τα δυτικά για να φτάσουν στις παλιές τους πρωτεύουσες. Η ύπαρξη δύο διαφορετικών στρατοπέδων ανταρτών[5] ήταν σημαντική απειλή για την επιτυχία της εξέγερσης. Ο Πέτρος Δελεάνος έγραψε μια επιστολή προς τον Τιχομίρ να διαπραγματευτούν για δράση από κοινού και έκανε μια ομιλία στην οποία, σε μεταφορική γλώσσα, είπε στους συγκεντρωμένους ανθρώπους ότι, όπως δεν ήταν δυνατό δύο παπαγάλοι να μοιράζονται ένα θάμνο χωρίς διχόνοια, έτσι και δύο αυτοκράτορες δεν θα μπορούσαν να μοιραστούν μια χώρα[6] και ότι θα πρέπει να επιλεγεί μόνο ένας ηγέτης, ή ο ίδιος ή ο Τιχομίρ. Χρησιμοποίησε επίτηδες τους παπαγάλους, γιατί οι δύο παπαγάλοι ήταν το οικόσημο της Δυναστείας των Κομητόπουλων. Καθώς είχε μεγαλύτερη επιρροή από τον αντίπαλό του ο Δελεάνος κατάφερε ομόφωνα να επιλεγεί ως ηγέτης και ο Τιχομίρ δολοφονήθηκε[7].
Με το διευρυμένο στρατό ο Δελεάνος συνέχισε να προχωρά προς τα νότια, αιφνιδίασε και νίκησε μάλιστα το Βυζαντινό Αυτοκράτορα Μιχαήλ Δ΄ τον Παφλαγόνα στη Θεσσαλονίκη[8], παίρνοντας το θησαυρό του. Ένας από τους διοικητές του Μιχαήλ, ο Βούλγαρος Μανουήλ Ίβατς, πιθανόν γιος του βογιάρου του Σαμουήλ Ίβατς[9] αυτομόλησε στον Πέτρο Β΄ (Δελεάνο)[10]. Μετά τη νίκη τα Βουλγαρικά στρατεύματα υπό το βοεβόδα Καβκάν κατέλαβαν το Δυρράχιο στην Αδριατική θάλασσα και μερικές δυνάμεις του διείσδυσαν βαθιά στη Θεσσαλία φθάνοντας μέχρι την Κόρινθο. Η Αλβανία, Ήπειρος και το μεγαλύτερο μέρος της Μακεδονίας κατακτήθηκαν. Άλλος Βουλγαρικός στρατός υπό τον Αντίμ βάδισε βαθιά στο νότο και νίκησε το Βυζαντινό διοικητή Αλακάσιο στη Μάχη της Θήβας στη Βοιωτία. Μετά την είδηση της Βουλγαρικής επιτυχίας ο Βυζαντινός πληθυσμός της Αθήνας και του Πειραιά, που δυσαναχετούσε λόγω της βαρειάς φορολογίας, επαναστάτησε αλλά γρήγορα η επανάσταση κατεστάλη από Νορμανδούς μισθοφόρους[11]. Οι αποφασιστικές ενέργειες των επαναστατών προκάλεσαν σοβαρή ανησυχία στην Κωνσταντινούπολη, όπου εσπευσμένα εξετάστηκαν σχέδια για την καταστολή της εξέγερσης.
.svg)
Σύντομα τα νέα για τη Βουλγαρική εξέγερση έφτασαν στην Αρμενία, όπου είχαν εκτοπισθεί οι απόγονοι των τελευταίων Βούλγαρων Αυτοκρατόρων. Ο πιο σεβαστός από όλους ήταν ο γιος του τελευταίου Αυτοκράτορα Ιβάν Βλάντισλαβ, Αλουσιάνος. Μεταμφιεσμένος ως μισθοφόρος έφτασε στην Κωνσταντινούπολη και παρά τα αυστηρά μέτρα ασφαλείας κατάφερε να περάσει στη Βουλγαρία το Σεπτέμβριο του 1040. Η εμφάνιση ενός νέου διεκδικητή του θρόνου σήμαινε νέες εντάσεις μεταξύ των επαναστατών. Στην αρχή ο Αλουσιανός δεν τόλμησε να αποκαλύψει την καταγωγή του, αλλά προσπάθησε να βρει αφοσιωμένους υποστηρικτές συγγενείς του. Απέδειξε τους ισχυρισμούς του για το ποιος ήταν με μια μαύρη κηλίδα που είχε στο δεξιό του αγκώνα και σύντομα απέκτησε πολλούς υποστηρικτές.
Ο Πέτρος Β΄ Δελεάνος καλωσόρισε θερμά τον ξάδελφό του, αν και ήξερε ότι ο Αλουσιανός μπορεί να ήταν πιθανός υποψήφιος για το στέμμα. Του έδωσε ισχυρό στρατό 40.000 για να καταλάβει τη Θεσσαλονίκη , αλλά απέτυχε, αφού επιτέθηκε στον εχθρό με στρατό καταπονημένο. Η ήττα κόστισε 15.000 νεκρούς και ο Αλουσιάνος|Αλούσιος εγκατέλειψε το πεδίο της μάχης, τα όπλα και την πανοπλία του.
Η βαριά ήττα επιδείνωσε απότομα τις σχέσεις μεταξύ των δύο ηγετών: Ο Αλουσιάνος ήταν ντροπιασμένος από την ήττα και ο Πέτρος Δελεάνος υποψιαζόταν προδοσία. Ο Αλουσιάνος αποφάσισε να δράσει πρώτος και συνομώτησε κατά του εξαδέλφου του. Προσκάλεσε το δελεάνο σε μια γιορτή, όπου οι οπαδοί του σέρβιραν τον Αυτοκράτορα πολλές κούπες κρασιού. Όταν ο Πέτρος μέθυσε από το κρασί οι συνωμότες έπεσαν πάνω του και του έβγαλαν τα μάτια με ένα μαχαίρι. Έτσι ο Αλουσιανός έγινε ο μοναδικός ηγέτης. Στην αρχή ανέλαβε ενεργό δράση, αλλά νικήθηκε και πάλι και αναγκάστηκε να διαφύγει για να σώσει τη ζωή του. Στη συνέχεια διαπραγματεύτηκε κρυφά με τους Βυζαντινούς. Αφού είχαν έλθει σε συμφωνία το καλοκαίρι του 1041, ο Αλουσιανός προσποιήθηκε ότι δίνει μια αποφασιστική μάχη, αλλά όταν συναντήθηκαν οι δύο στρατοί εγκατέλειψε τα στρατεύματά του και αυτομόλησε.
Ο Βυζαντινός Αυτοκράτορας Μιχαήλ Δ΄ προετοίμασε μια μεγάλη εκστρατεία για να νικήσει οριστικά τους Βουλγάρους. Συγκέντρωσε επίλεκτο στρατό 40.000 ανδρών με ικανούς στρατηγούς και κινήθηκε σταθερά σε σχηματισμό μάχης[12]. Υπήρχαν πολλοί μισθοφόροι στο Βυζαντινό στρατό, συμπεριλαμβανομένου του Νορβηγού Πρίγκιπα και μετέπειτα Βασιλιά Χάραλντ Χαρντρέντε με 500 Βαράγγους. Από τη Θεσσαλονίκη οι Βυζαντινοί διείσδυσαν στα εδάφη των επαναστατών και νίκησαν τους Βουλγάρους στο Όστροβο στα τέλη του καλοκαιριού του 1041. Φαίνεται ότι η Βάραγγοι είχαν καθοριστικό ρόλο στη νίκη καθώς ο επικεφαλής τους χαιρετίζεται στα Σκανδιναβική έπη ως "εξολοθρευτής της Βουλγαρίας". Αν και τυφλός, ο Πέτρος Δελεάνος διοικούσε το στρατό. Η μοίρα του έκτοτε είναι άγνωστη, ή χάθηκε στη μάχη ή συνελήφθη και μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη.
Σύντομα οι Βυζαντινοί εξάλειψαν την αντίσταση των υπόλοιπων βοεβόδων του Δελεάνου, του Μπότκο γύρω από τη Σόφια και του Μανουήλ Ιβάτζη στο Πρίλεπ, τερματίζοντας έτσι τη βουλγαρική εξέγερση.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
