Ειρήνη της Ουγγαρίας

Η Αγία Ειρήνη της Ουγγαρίας, γνωστή πριν τον γάμο της ως Πιρόσκα (Szent Piroska, 1088 - 13 Αυγούστου 1134), ήταν σύζυγος του Βυζαντινού αυτοκράτορα Ιωάννη Β΄ Κομνηνού και μητέρα του Μανουήλ Α΄ Κομνηνού. Τιμάται ως αγία από την Ορθόδοξη Εκκλησία στις 13 Αυγούστου.

Ειρήνη της Ουγγαρίας
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	1088 Έστεργκομ
Θάνατος	13  Αυγούστου 1134 Κωνσταντινούπολη
Χώρα πολιτογράφησης	Βυζαντινή Αυτοκρατορία
Eορτασμός αγίου	13 Αυγούστου
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	αριστοκράτης
Οικογένεια
Σύζυγος	Ιωάννης Β΄ Κομνηνός (από 1104)[1]
Τέκνα	Ισαάκιος Κομνηνός Αλέξιος Κομνηνός Ανδρόνικος Κομνηνός Μανουήλ Α΄ Κομνηνός Θεοδώρα Κομνηνή Μαρία Κομνηνή Ευδοκία Κομνηνή Theodora Komnene[2]
Γονείς	Λαδίσλαος Α΄ της Ουγγαρίας[3] και Αδελαΐδα του Ράινφελντεν
Οικογένεια	Οίκος των Άρπαντ
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	Βυζαντινή Αυτοκράτειρα (1118–1134)
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Βιογραφία

Γεννήθηκε το 1088 στο Έστεργκομ ως δεύτερη κόρη (μόνη από τον 2ο γάμο) του Λαδισλάου Α΄ της Ουγγαρίας και της δεύτερης συζύγου του, Αδελαΐδας του Ράινφελντεν, κόρης του Ροδόλφου δούκα της Σουαβίας και διεκδικητή του θρόνου της Γερμανίας. Ο Λαδίσλαος Α΄ ήταν γιος της Ριτσέζας των Πιαστ, κόρης της Ριχέτσας των Ετσονιδών, κόρης της Ματθίλδης των Οθωνιδών, κόρης της Θεοφανούς των Σκληρών. Η μητέρα της πέθανε το 1090, όταν η Πιρόσκα ήταν σε ηλικία δύο ετών, και ο πατέρας της πέντε χρόνια αργότερα. Στον θρόνο ανέβηκε ο ξάδερφός της, Κολομάν, ο οποίος έγινε και προστάτης της.

Σε μια προσπάθεια να βελτιώσει της σχέσεις της Ουγγαρίας με την Βυζαντινή Αυτοκρατορία, ο Κολομάν πρόσφερε την Πιρόσκα στον Αυτοκράτορα Αλέξιο Α΄ Κομνηνό ως σύζυγο του γιου του Ιωάννη Β΄, του επονομαζόμενου Καλοϊωάννη λόγω των πολλών του αρετών^[4]. Ο Ιωάννης ήταν διάδοχος της Αυτοκρατορίας και ήδη συναυτοκράτορας από την 1η Σεπτεμβρίου 1092. Οι διαπραγματεύσεις ευδοκίμησαν και ο γάμος έγινε το 1104. Αναφέρεται από τον Ιωάννη Ζωναρά και τον Ιωάννη Κίνναμο.

Ψηφιδωτό του 12ου αιώνα από το άνω τμήμα της Αγίας Σοφίας. Ο αυτοκράτορας Ιωάννης Β΄ Κομνηνός (1118–1143) απεικονίζεται στα αριστερά, με την Παναγία και το βρέφος Ιησού Χριστό στο κέντρο, και τη σύζυγο του Ιωάννη αυτοκράτειρα Ειρήνη στα δεξιά.

Αυτοκράτειρα

Η Πιρόσκα, αφού ασπάστηκε την Ορθοδοξία και εγκαταστάθηκε στην Κωνσταντινούπολη, μετανονομάστηκε σε Ειρήνη, όπως και η προκάτοχός της Ειρήνη Δούκαινα. Η ίδια δεν ασχολήθηκε με την πολιτική, καθώς αφιερώθηκε στην φιλανθρωπία και στα πολλά της παιδιά. Ο γάμος της όμως με τον Ιωάννη Β΄ επέτρεψε στο Βυζάντιο να επέμβει επανειλημμένα στις δυναστικές έριδες της Ουγγαρίας, πράγμα που δημιούργησε πολλά προβλήματα στις μεταξύ τους σχέσεις^[5].

Η Ειρήνη έκανε πολλά φιλανθρωπικά έργα, μόνη μάλιστα πήγαινε σε φτωχικές καλύβες για να δώσει όχι μόνο χρήματα, αλλά και ανώτερη ενίσχυση και παρηγοριά της ελπίδας στο Χριστό. Επίσης έκτισε γηροκομεία και ξενώνες και άφησε σε αυτά μεγάλα χρηματικά ποσά για την ασφαλή και άνετη συντήρησή τους. Μαζί με τον σύζυγό της έγιναν κτίτορες της Μονής Παντοκράτορος, η οποία είχε τρεις ναούς και νοσοκομείο ανοικτό σε όλες τις κοινωνικές τάξεις^[6].

Ο Ιωάννης Β΄ πέθανε σε μια εκστρατεία του στη Συρία το 1143. Αργότερα πέθαναν και οι δύο από τους τέσσερεις γιους τους. Η Ειρήνη, αφού πήρε τη συγκατάθεση του βασιλιά γιου της Μανουήλ Α΄, αποσύρθηκε στη μονή Παντοκράτορος, όπου εκάρη μοναχή παίρνοντας το όνομα Ξένη. Εκεί τη βρήκε ο θάνατος στις 13 Αυγούστου 1134. Την κήδευσαν με μεγάλη απλότητα, όπως η ίδια το επιθυμούσε, καθώς λίγο πριν πεθάνει έλεγε ότι η βασίλισσα Ειρήνη είχε πεθάνει προ πολλού και δεν έμενε πλέον παρά μόνο η μοναχή Ξένη^[7].

Η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά την μνήμη της ως αγία στις 13 Αυγούστου.

Οικογένεια

Η Ειρήνη με τον Ιωάννη απέκτησαν τα εξής οκτώ παιδιά:

• Αλέξιος 1106-1142, συναυτοκράτορας από το 1122, που όμως απεβίωσε το 1142, ένα χρόνο πριν από τον πατέρα του. Νυμφεύτηκε πρώτα την (Ντομπροντέια) Ευπραξία των Ρουρικιδών, κόρη του Μστισλάβ Α΄ μεγάλου πρίγκιπα του Κιέβου. Έπειτα νυμφεύτηκε την (Κάτα) Ειρήνη των Βαγρατιδών, κόρη του Δαβίδ Δ΄ της Γεωργίας. Ο Αλέξιος είχε δύο παιδιά:
  • Μαρία 1106-1144/51, παντρεύτηκε τον Αλέξιο Αξούχο δούκα της Κιλικίας.
  • μία κόρη, παντρεύτηκε τον Θεοδώρο Μαυροζώμη.
• Μαρία, παντρεύτηκε τον Ιωάννη Δαλασσηνό Ρογέριο.
• Ανδρόνικος π.1108-1142, σεβαστοκράτωρ. Νυμφεύτηκε την Ειρήνη Αινειάδισσα. Απεβίωσε λίγο μετά από τον μεγαλύτερο αδελφό του Αλέξιο.
• Άννα, παντρεύτηκε τον Στέφανο Κοντοστέφανο^[8].
• Ισαάκιος π.1113-1154, σεβαστοκράτωρ. Νυμφεύτηκε πρώτα τη Θεοδώρα Καματηρά και έπειτα την Ειρήνη Διπλοσυναδηνού^[9].
• Θεοδώρα, παντρεύτηκε τον Μανουήλ Ανεμά^[10].
• Μανουήλ Α΄ 1118-1180, Αυτοκράτορας των Ρωμαίων. Νυμφεύτηκε πρώτα τη Βέρθα του Ζούλτσμπαχ, κόρη του Βερεγγάριο Β΄ κόμη του Ζούλτσμπαχ και έπειτα τη Μαρία των Πουατιέ, κόρη του Ραϋμόνδου και της Κωνσταντίνας των Ωτβίλ πριγκίπισσας της Αντιόχειας^[11].
• Ευδοκία, παντρεύτηκε τον Θεόδωρο Βατάτζη^[12].

Παραπομπές

1. p11411.htm#i114109. Ανακτήθηκε στις 7  Αυγούστου 2020.
2. Leo van de Pas: (Αγγλικά) Genealogics. 2003.
3. Darryl Roger Lundy: (Αγγλικά) The Peerage.
4. «Ορθόδοξος Συναξαριστής :: Αγία Ειρήνη η βασίλισσα, της διά του αγίου και αγγελικού σχήματος μετονομασθείσης Ξένης Mοναχής». www.saint.gr. Ανακτήθηκε στις 6 Αυγούστου 2017.
5. Dimitris. «Ειρήνη Ουγγαρίας». www.mathimataistorias.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Ιουλίου 2017. Ανακτήθηκε στις 6 Αυγούστου 2017.
6. Necipoğlu, Nevra (2001) Byzantine Constantinople, Brill, σελ. 133
7. «Ορθόδοξος Συναξαριστής :: Αγία Ειρήνη η βασιλίσσα, της διά του αγίου και αγγελικού σχήματος μετονομασθείσης Ξένης Mοναχής». www.saint.gr. Ανακτήθηκε στις 6 Αυγούστου 2017.
8. Βαρζός 1984, σελ. 380-390.
9. Βαρζός 1984, σελ. 391-398.
10. Βαρζός 1984, σελ. 399-411.
11. Βαρζός 1984, σελ. 412-421.
12. Βαρζός 1984, σελ. 422-477.

Πηγές

• Βαρζός, Κωνσταντίνος (1984). Ἡ γενεαλογία τῶν Κομνηνῶν. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Βυζαντινών Ερευνών.