Διοικητική διαίρεση της Ελλάδας 1845

Η διοικητική διαίρεση του 1845 αντικατέστησε τη Διοικητική διαίρεση του 1836 της Ελλάδας και όρισε 10 νομούς, διαιρεμένους σε 49 επαρχίες και σε δήμους. Η διαίρεση αυτή ορίστηκε με το νόμο ΚΕ' στις 8 Δεκεμβρίου 1845^[1][2] από την Κυβέρνηση Κωλέττη του 1844.

Διοικητική διαίρεση

Αναλυτικά οι νομοί και οι επαρχίες που περιγράφονται στη διοικητική διαίρεση είναι οι εξής:

• Νομός Αττικής και Βοιωτίας
  • Επαρχία Αττικής (έδρα: Αθήνα)
  • Επαρχία Αίγινας (έδρα: Αίγινα)
  • Επαρχία Μεγαρίδας (έδρα: Μέγαρα)
  • Επαρχία Λιβαδειάς (έδρα: Λειβαδιά)
  • Επαρχία Θηβών (έδρα: Θήβα)

• Νομός Εύβοιας
  • Επαρχία Χαλκίδας (έδρα: Χαλκίδα)
  • Επαρχία Ξηροχωρίου (έδρα: Ιστιαία)
  • Επαρχία Καρυστίας (έδρα: Κάρυστος)
  • Επαρχία Σκοπέλου (έδρα: Σκόπελος)

• Νομός Φθιώτιδας και Φωκίδας
  • Επαρχία Φθιώτιδας (έδρα: Λαμία)
  • Επαρχία Λοκρίδας (έδρα: Αταλάντη)
  • Επαρχία Παρνασσίδας (έδρα: Άμφισσα)
  • Επαρχία Δωρίδας (έδρα: Λιδωρίκι)

• Νομός Αιτωλίας και Ακαρνανίας
  • Επαρχία Μεσολογγίου (έδρα: Μεσολόγγι)
  • Επαρχία Τριχωνίας (έδρα: Αγρίνιο)
  • Επαρχία Ναυπακτίας (έδρα: Ναύπακτος)
  • Επαρχία Ευρυτανίας (έδρα: Καρπενήσι)
  • Επαρχία Βονίτσης και Ξηρομέρου (έδρα: Βόνιτσα)
  • Επαρχία Βάλτου (έδρα: )

• Νομός Αργολίδας και Κορινθίας
  • Επαρχία Άργους (έδρα: Άργος)
  • Επαρχία Κορινθίας (έδρα: Κόρινθος)
  • Επαρχία Ναυπλίας (έδρα: Ναύπλιο)
  • Επαρχία Σπετσών και Ερμιονίδος (έδρα: Κρανίδι)
  • Επαρχία Ύδρας (έδρα: Ύδρα)
  • Επαρχία Τροιζηνίας (έδρα: Τροιζήνα)

• Νομός Αχαΐας και Ήλιδος
  • Επαρχία Πατρών (έδρα: Πάτρα)
  • Επαρχία Ηλείας (έδρα: Πύργος)
  • Επαρχία Αιγιαλείας (έδρα: Αίγιο)
  • Επαρχία Καλαβρύτων (έδρα: Καλάβρυτα)

• Νομός Αρκαδίας
  • Επαρχία Γόρτυνος (έδρα: Τρίπολη)
  • Επαρχία Μεγαλοπόλεως (έδρα: Μεγαλόπολη)
  • Επαρχία Μαντινείας (έδρα: Βυτίνα)
  • Επαρχία Κυνουρίας (έδρα: Λεωνίδιο)

• Νομός Μεσσηνίας
  • Επαρχία Καλαμών (έδρα: Καλαμάτα)
  • Επαρχία Μεσσηνίας (έδρα: Μεσσήνη)
  • Επαρχία Πυλίας (έδρα: Πύλος)
  • Επαρχία Ολυμπίας (έδρα: Αρχαία Ολυμπία)
  • Επαρχία Τριφυλίας (έδρα: Κυπαρισσία)

• Νομός Λακωνίας
  • Επαρχία Λακεδαίμονος (έδρα: Σπάρτη)
  • Επαρχία Επιδαύρου Λιμηράς (έδρα: Μονεμβασιά)
  • Επαρχία Γυθείου (έδρα: Γύθειο)
  • Επαρχία Οιτύλου (έδρα: Οίτυλο)

• Νομός Κυκλάδων
  • Επαρχία Σύρου (έδρα: Ερμούπολη) - Περιελάμβανε τα νησιά Σύρος, Γυάρος κ.α.
  • Επαρχία Άνδρου (έδρα: Άνδρος)
  • Επαρχία Τήνου (έδρα: Τήνος) - Περιελάμβανε τα νησιά Τήνος, Μύκονος, Δήλος κ.α.
  • Επαρχία Νάξου (έδρα: Νάξος) - Περιελάμβανε τα νησιά Νάξος, Πάρος, Αντίπαρος, Αμοργός κ.α.
  • Επαρχία Θήρας (έδρα: Θήρα) - Περιελάμβανε τα νησιά Θήρα, Ανάφη, Σίκινος, Φολέγανδρος κ.α.
  • Επαρχία Μήλου (έδρα: Μήλος)
  • Επαρχία Κέας (έδρα: Ιουλίδα) - Περιελάμβανε τα νησιά Κέα, Κύθνος, Μακρόνησος κ.α.

Μεταβολές του 1865

Με την προσάρτηση των Επτανήσων στο Ελληνικό κράτος αυτά διαιρέθηκαν σε Νομούς και επαρχίες με το βασιλικό διάταγμα της 17 Δεκεμβρίου 1864 / 13 Ιανουαρίου 1865^[3]. Οι Νομοί και επαρχίες ήταν ^[3]:

• Νομός Κέρκυρας
  • Επαρχία Κερκύρας (έδρα: Κέρκυρα) - Περιελάμβανε τα νησιά Κέρκυρα, τα Διαπόντια Νησιά (Οθωνοί, Μαθράκι & Ερεικούσσα, μικρότερες νησίδες και το νησί Σάσων.
  • Επαρχία Παξών (έδρα: Γάιος Παξών) - Περιελάμβανε τα νησιά Παξοί και Αντίπαξοι.

• Νομός Κεφαλληνίας
  • Επαρχία Κεφαλληνίας (έδρα: Αργοστόλι) - Περιελάμβανε αρχικά ολόκληρο το νησί της Κεφαλλονιάς.

• Νομός Ζακύνθου
  • Επαρχία Ζακύνθου (έδρα: Ζάκυνθος) - Περιελάμβανε τη Ζάκυνθο, τις Στροφάδες και μικρότερες νησίδες.
  • Επαρχία Κυθήρων (έδρα: Κύθηρα) - Περιελάμβανε τα Κύθηρα και τα Αντικύθηρα.

• Νομός Λευκάδος
  • Επαρχία Λευκάδος (έδρα: Λευκάς) - Περιελάμβανε τη Λευκάδα, την Κάλαμο, την Καστό και μικρότερες νησίδες.
  • Επαρχία Ιθάκης (έδρα: Βαθύ Ιθάκης) - Περιελάμβανε την Ιθάκη και συστάδες μικρότερων νησίδων.

Το ίδιο έτος έγινε νέα μεταβολή με το βασιλικό διάταγμα της 5 / 8 Μάρτίου 1865 "περί της διαιρέσως των νομών Κεφαλληνίας και Κέρκυρας". Σύμφωνα με αυτό οι δύο νομοί διαιρέθηκαν σε νέες επαρχίας καταργώντας τις παλιές^[4]:

• Νομός Κέρκυρας
  • Επαρχία Κερκύρας (έδρα: Κέρκυρα)

• Νομός Κεφαλληνίας
  • Επαρχία Κραναίας (έδρα: Αργοστόλι)
  • Επαρχία Πάλης
  • Επαρχία Σάμης

Μεταβολή του 1866

Με τη μεταβολή του 1866, η οποία αφορούσε πάλι τα Επτάνησα, και τον νόμο Ν.ΡΜΓ΄της 9 Ιανουαρίου 1866, άλλαξε η δομή των νομών και επαρχιών ενώ η Επαρχία Κυθήρων προσαρτήθηκε στον Νομό Λακωνίας^[5]. Η διαίρεση ήταν ως εξής ^[5]:

• Νομός Κέρκυρας
  • Επαρχία Κέρκυρας
  • Επαρχία Μέσης
  • Επαρχία Όρους
  • Επαρχία Παξών
  • Επαρχία Λευκάδος

• Νομός Κεφαλληνίας
  • Επαρχία Πάλης
  • Επαρχία Σάμης
  • Επαρχία Ιθάκης

• Νομός Ζακύνθου
  • Επαρχία Ζακύνθου

Μεταβολές του 1882

Η πρώτη μεταβολή του 1882 έγινε με την προσάρτηση της Θεσσαλίας και της Άρτας στο Ελληνικό κράτος και τον νόμο ΠΜ΄ της 19/20 Μαρτίου 1882^[5]. Ήταν προσωρινή μέχρι την επιδόσεως "νόμου οριστικού"^[5].

• Νομός Άρτης
  • Επαρχία Άρτης (έδρα: Άρτα)
  • Επαρχία Τζουμέρκων (έδρα: Βουργαρέλι)

• Νομός Λαρίσσης
  • Επαρχία Λαρίσσης (έδρα: Λάρισσα)
  • Επαρχία Δομοκού (έδρα: Δομοκός)
  • Επαρχία Βόλου (έδρα: Βόλος)
  • Επαρχία Αλμυρού (έδρα: Αλμυρός)
  • Επαρχία Φαρσάλων (έδρα: Φαρσάλα)
  • Επαρχία Τυρνάβου (έδρα: Τύρναβος)
  • Επαρχία Αγυιάς (έδρα: Αγυιά)

• Νομός Τρικκάλων
  • Επαρχία Τρικκάλων (έδρα: Τρίκκαλα)
  • Επαρχία Καλαμπάκας (έδρα: Καλαμπάκα)
  • Επαρχία Καρδίτσης (έδρα: Καρδίτσα)

Με το Βασιλικό διάταγμα της 21 / 24 Μαρτίου 1882 έγινε νέα μεταβολή, οριστική, και με αυτή καταργήθηκαν οι επαρχίες Άρτης, Λαρίσης, Δομοκού και Τρικάλων^[6].

Μεταβολή του 1891

Με τη μεταβολή του 1891 η Επαρχία Κυθήρων αποσπάται από τον Νομό Λακωνίας και προσαρτάται στον νομός Αργολίδος και Κορινθίας^[7]. Επίσης καταργείται η Επαρχία Τζουμέρκων και επαναδημιουργείται η Επαρχία Άρτας, ενώ διασπάται η Επαρχία Φαρσάλων και επαναδημιουργείται η Επαρχία Δομοκού^[7].

Πηγές

• ΦΕΚ A 32/1845, 8 Δεκεμβρίου 1845
• Τρύφων Ε. Ευαγγελίδης (1894). Ιστορία του Όθωνος, Βασιλέως της Ελλάδος (1832-1862). έκδοση 2η, Αθήνα: Αριστείδης Γ. Γαλανός. σελ. 341., στο βιβλίο αναφέρεται σε νόμο της 22 Μαρτίου 1848 ο οποίος δεν έγινε δυνατό να βρεθεί σε ΦΕΚ του Εθνικού Τυπογραφείου.
• Μπαμπαλιούτας, Λάμπρος (2003, Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών), Ο θεσμός της διοικητικής αποκέντρωσης Αρχειοθετήθηκε 2020-09-30 στο Wayback Machine.