Βαλτική Θάλασσα

Η Βαλτική Θάλασσα (λατινικά: Mare Balticum‎‎), η οποία χαρακτηρίζεται και Μεσόγειος της Βόρειας Ευρώπης, εκτείνεται μεταξύ των βορείων γεωγραφικών πλατών 53° - 66° και ανατολικών μεσημβρινών 20° - 26°. Περικλείεται από τη Σκανδιναβική Χερσόνησο, τις ηπειρωτικές χώρες της Βόρειας, Ανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης και τα νησιά της Δανίας. Είναι ο αρχαίος «Σαρματικός ωκεανός» του Μαρκιανού του Ηρακλειώτη. Συνδέεται δια των πορθμών Κάτεγατ και Σκάγερακ με τη Βόρεια Θάλασσα και τον Ατλαντικό ωκεανό. Η Βαλτική θάλασσα συνδέεται με τη Λευκή Θάλασσα από το Κανάλι της Λευκής Θάλασσας και κατευθείαν στη Βόρεια Θάλασσα από το Κανάλι του Κιέλου. Περιλαμβάνει τον Βοθνιακό κόλπο, τον Φινλανδικό κόλπο, τον κόλπο της Ρίγας και τον κόλπο του Γκντανσκ. Η Βαλτική θάλασσα ακτογραφεί τα παράλια εννέα χωρών.

Βαλτική Θάλασσα
Χάρτης της περιοχής της Βαλτικής Θάλασσας
Τοποθεσία	Βόρεια Ευρώπη, Κεντρική Ευρώπη και Ανατολική Ευρώπη
Συντεταγμένες	58°N 20°E
Τύπος	Θάλασσα
Κύριες εισροές	Βιστούλας, Κέμιγιοκι, Λουλέ, Νάρβα, Νέβας, Νέμαν, Νταουγκάβα, Όντερ, Τορνέ
Κύριες απορροές	Δανικά στενά
Έκταση απορροής	Πρότυπο:Υδάτινος τόπος/convert
Λεκάνη χώρες	Παράκτιες: Γερμανία, Δανία, Εσθονία, Λετονία, Λιθουανία, Πολωνία, Ρωσία, Σουηδία, Φινλανδία Μη παράκτιες: Λευκορωσία, Νορβηγία, Σλοβακία, Τσεχία, Ουκρανία[1]
Μέγιστο μήκος	Πρότυπο:Υδάτινος τόπος/convert
Μέγιστο πλάτος	Πρότυπο:Υδάτινος τόπος/convert
Μέσο βάθος	Πρότυπο:Υδάτινος τόπος/convert
Μέγιστο βάθος	Πρότυπο:Υδάτινος τόπος/convert
Όγκος νερού	Πρότυπο:Υδάτινος τόπος/convert
Χρόνος παραμονής	25 χρόνια
Ακτογραμμή1	Πρότυπο:Υδάτινος τόπος/convert
Πόλεις	Αγία Πετρούπολη, Βέντσπιλς, Γιούρμαλα, Γκντανσκ, Γκντίνια, Ελσίνκι, Καλίνινγκραντ, Κάρντλα, Κίελο, Κλάιπεντα, Κοπεγχάγη, Κουρεσάαρε, Λιέπαγια, Λύμπεκ, Λουλέο, Μαριεχάμν, Όουλου, Παλντίσκι, Πάρνου, Ρίγα, Ρόστοκ, Στοκχόλμη, Τάλιν, Τούρκου, Χάαπσαλου
Παραπομπές	[2]
1 Η μέτρηση της ακτογραμμής δεν καθορίζεται με ακρίβεια.

Ονομασία

Ο πρώτος που την ονόμασε Βαλτική Θάλασσα ήταν ο Αδάμ εκ Βρέμης και φαίνεται πως βάσισε την ονομασία σε ένα μεγάλο νησί, τη Βαλτία, που αναφέρεται από τον Ξενοφώντα και τοποθετείται στη Βόρεια Ευρώπη, αποκαλώντας έτσι τη Σκανδιναβία ως μεγάλη νήσο. Ετυμολογικά πιθανόν να συνδέεται με το γερμανικό belt, ένα όνομα που χρησιμοποιείται για μερικούς από τους δανέζικους πορθμούς, ενώ άλλοι ισχυρίζονται πως κατάγεται από το λατινικό balteus (ζώνη).^[3] Από τη χρήση αυτή ο όρος Βαλτική έχει εφαρμοστεί και στον όρο Βαλτικές χώρες. Μια άλλη προτεινόμενη καταγωγή από την ινδοευρωπαϊκή ρίζα *bhel (που σημαίνει λευκό, λαμπερό), μοιάζει υποθετική και θεωρητική.

Η Βαλτική Θάλασσα είναι γνωστή σε διάφορες γλώσσες ως "Ανατολική Θάλασσα", "Δυτική Θάλασσα" ή "Βαλτική Θάλασσα":

• Στις Γερμανικές γλώσσες εκτός από την αγγλική γλώσσα χρησιμοποιείται ο όρος Ανατολική Θάλασσα: δανικά (Østersøen), ολλανδικά (Oostzee), γερμανικά (Ostsee), νορβηγικά (Østersjøen), και σουηδικά (Östersjön). Επιπροσθέτως, τα φινλανδικά, μια Βαλτο-Φιννική γλώσσα έχει υιοθετήσει και μεταφράσει τον σουηδικό όρο ως Itämeri, αγνοώντας το γεγονός πως γεωγραφικά η θάλασσα βρίσκεται δυτικά της Φινλανδίας.

• Σε μια άλλη Βαλτο-Φιννική γλώσσα, τα εσθονικά, ονομάζεται Δυτική Θάλασσα (Läänemeri).

• Ο όρος Βαλτική Θάλασσα χρησιμοποιείται στα αγγλικά (Baltic Sea), τα λατινικά (Mare Balticum) και τις Ρωμανικές γλώσσες γαλλικά (Mer Baltique), ιταλικά (Mare Baltico), ρουμανικά (Marea Baltică), και ισπανικά (Mar Báltico), στις Σλαβικές γλώσσες πολωνικά (Morze Bałtyckie ή Bałtyk), Κασουβιανά (Bôłt), και ρώσικα (Baltiyskoye Morye (Балтийское море)) και στις Βαλτικές γλώσσες λετονικά (Baltijas jūra) και λιθουανικά (Baltijos jūra).

Ιστορία

Κατά τη διάρκεια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, η Βαλτική Θάλασσα ήταν γνωστή ως Σουηβική θάλασσα (Mare Suebicum) ή Σαρματική θάλασσα (Mare Sarmaticum). Ο Τάκιτος, στη βιογραφία του Αγρικόλα και στο έργο του Γερμανία το 98 μ.Χ. περιέγραψε τη Σουηβική Θάλασσα, ονομασμένη από τη φυλή των Σουηβών, κατά τους ανοιξιάτικους μήνες, ως μια υφάλμηρη θάλασσα όταν ο πάγος στη Βόρεια Θάλασσα έλιωνε και μεγάλα κομμάτια έπλεαν πάνω της.

Από την εποχή των Βίκινγκ, οι Σκανδιναβοί την ονόμασαν «η Ανατολική Λίμνη», αλλά ο Σάξων ο Γραμματικός αναφέρει στο έργο του Gesta Danorum ένα παλαιότερο όνομα Γκάντβικ. ("-βικ" στα αρχαία νορβηγικά σημαίνει κόλπος, που υποδηλώνει πως οι Βίκινγκ σωστά τη θεώρησαν πορθμό της θάλασσας).

Πέρα από ψάρια η θάλασσα παρέχει επίσης ήλεκτρο (γνωστό και ως κεχριμπάρι), κυρίως στις νότιες ακτές της. Οι όμορες χώρες έχουν παραδοσιακά προμηθευτεί ξυλεία, ξυλόπισσα, λινάρι και κάνναβη. Η Σουηδία διέθετε από την πρώιμη μεσαιωνική εποχή μια ανθηρή μεταλλευτική βιομηχανία, ιδιαίτερα σιδήρου και ασημιού. Η Πολωνία είχε και έχει ακόμα εκτεταμένα ορυχεία αλατιού. Όλα αυτά έχουν βοηθήσει στην άνθηση του εμπορίου από τη Ρωμαϊκή εποχή. Την εποχή των Βίκινγκ αποτελούσε τμήμα της Εμπορικής Οδού Βαράγγων - Ελλήνων.

Νησιά

Τα μεγαλύτερα νησιά της Βαλτικής, κατά σειρά μεγέθους, είναι:

• Γκότλαντ (2.994 τ.χλμ., Σουηδία)
• Σάαρεμαα (2.672 τ.χλμ., Εσθονία)
• Έλαντ (1.342 τ.χλμ., Σουηδία)
• Λόλαιν (1.243 τ.χλμ., Δανία)
• Φάστα Ώλαντ (1.010 τ.χλμ., Φινλανδία)
• Χιίουμαα (989 τ.χλμ., Εσθονία)
• Ρύγκεν (926 τ.χλμ., Γερμανία)
• Μπόρνχολμ (588 τ.χλμ., Δανία)
• Κίμιτοεν (560 τ.χλμ., Φινλανδία)
• Φέλστερ (514 τ.χλμ., Δανία)
• Ούζεντομ (445 τ.χλμ., Γερμανία και Πολωνία)
• Βόλιν (265 τ.χλμ., Πολωνία)
• Μον (218 τ.χλμ., Δανία)
• Χάιλουοτο (201 τ.χλμ., Φινλανδία)
• Μούχου (198 τ.χλμ., Εσθονία)
• Φέμαρν (185 τ.χλμ., Γερμανία)
• Βέρμντο (181 τ.χλμ., Σουηδία)
• Ρέπλοτ (Ραϊπάλουοτο) (150 τ.χλμ., Φινλανδία)
• Φέγκλε (134 τ.χλμ., Φινλανδία)
• Φώρε (113 τ.χλμ., Σουηδία)

Πόλεις

Οι μεγαλύτερες παράκτιες πόλεις είναι οι:

• Αγία Πετρούπολη (Ρωσία) 4.700.000
• Στοκχόλμη (Σουηδία) 843.139 (μητροπολιτική περιοχή 1.823.210)
• Ρίγα (Λετονία) 709.000 (μητροπολιτική περιοχή 842.000)
• Ελσίνκι (Φινλανδία) 579.016 (μητροπολιτική περιοχή 1.303.126)
• Κοπεγχάγη (Δανία) 502.204 (μητροπολιτική περιοχή 1.823.109)
• Γκντανσκ (Πολωνία) 462.700 (μητροπολιτική περιοχή 1.041.000)
• Καλίνινγκραντ (Ρωσία) 431.500
• Στσέτσιν (Πολωνία) 413.600 (μητροπολιτική περιοχή 778.000)
• Τάλιν (Εσθονία) 401.774
• Μάλμε (Σουηδία) 290.078
• Γκντίνια (Πολωνία) 255.600
• Κίελο (Γερμανία) 250.000
• Λύμπεκ (Γερμανία) 216.100
• Ρόστοκ (Γερμανία) 212.700
• Κλάιπεντα (Λιθουανία) 194.400
• Τούρκου (Φινλανδία) 175.000
• Όουλου (Φινλανδία) 130.000

Δείτε επίσης

• Ανωμαλία της Βαλτικής Θάλασσας

Παραπομπές

1. «Coalition Clean Baltic». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Ιουνίου 2013. Ανακτήθηκε στις 5 Ιουλίου 2013.
2. Gunderson, Lance H.· Pritchard, Lowell (1 Οκτωβρίου 2002). Resilience and the Behavior of Large-Scale Systems. Island Press. ISBN 9781559639712 – μέσω Google Books.
3. «Nordisk familjebok / Uggleupplagan. 2. Armatoler - Bergsund». runeberg.org (στα Σουηδικά).

Βιβλιογραφία

• Προέδρου, Μαργαρίτης: «Βαλτική Θάλασσα: Έχει μέλλον;», Περισκόπιο της Επιστήμης, τεύχος 208 (Ιούλ.-Αύγ. 1997), σελ. 44

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Βαλτική Θάλασσα

• Εγκυκλοπαίδεια της Βαλτικής Ιστορίας Αρχειοθετήθηκε 2005-03-17 στο Wayback Machine.
• Παλαιά ναυάγια στη Βαλτική
• Πώς άλλαζε η Βαλτική Θάλασσα - Προϊστορία της Βαλτικής από το Πολωνικό Γεωλογικό Ινστιτούτο
• Βαλτικός Περιβαλλοντικός Άτλας: Διαδραστικός χάρτης της περιοχής της Βαλτικής Θάλασσας
• Το Περιβάλλον της Βαλτικής Θάλασσας