Ένας σύντομος ορισμός για τον όρο αγωγή γενικά είναι η σκόπιμη ενέργεια των ενήλικων προς τα αναπτυσσόμενα άτομα για ν' αναπτύξουν τη σωματική, πνευματική, κοινωνική, ηθική και αισθητική όψη της προσωπικότητάς τους και να τα βοηθήσει να αυτοπραγματωθούν και να ενταχθούν αρμονικά στο φυσικό και ανθρώπινο περιβάλλον όπου ζουν.
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Ο όρος αγωγή προέρχεται από το ρήμα άγω. Στα λατινικά συναντιέται ως ago, στα σανσκριτικά ως Ajati («οδηγεί»), στα γαλλικά Agir, στα αγγλικά act κ.ά.
Ο καθένας συναντά καθημερινά πολλά προβλήματα αγωγής στην οικογένεια, στο σχολείο, στις διάφορες ομάδες. Το έργο λοιπόν της αγωγής είναι σίγουρα καθημερινό. Όλοι σε κάποια ηλικία δέχονται από τους γονείς, τους δασκάλους, τους καθηγητές, επιδράσεις. Όλοι σε κάποια ωριμότερη ηλικία συμμετέχουν με υπευθυνότητα στην αγωγή των νεότερων, γνωρίζοντας τα μέσα αγωγής, τις συνέπειές της και τα αποτελέσματά της. Ο άνθρωπος χρειάζεται μια εκπαίδευση και μια πολύπλευρη και διαρκή βοήθεια. Όταν αυτά δεν προσφέρονται, δημιουργούν στο παιδί δυσμενή συμπτώματα.
Η αγωγή μπορεί να οριστεί σαν:
- εκμάθηση κοινωνικών ρόλων
- διαδικασία κοινωνικοποίησης
- προσπάθεια προσαρμογής
- σχέση αλληλεπίδρασης
- διαπαιδαγώγηση
- μηχανισμός καθοδήγησης
- σχεδιασμένη ενέργεια
- επίδραση του ενήλικα στον ανήλικο
- εγχάραξη γνώσεων και αξιών
Ο Όμηρος, σύμφωνα με τον Πλάτωνα, θεωρείτο ως ο Παιδαγωγός της Ελλάδας. Με τα έπη του καλλιέργησε πολλές μορφές αγωγής.
Η σπαρτιατική αγωγή στόχευε στη δημιουργία ανθρώπων ικανών να υπερασπιστούν με γενναιότητα το έδαφος της πατρίδας.
Για τους σοφιστές, η αγωγή δίνει τα πάντα εκτός από την αθανασία. Με τη ρητορική, έχουν ως σκοπό όχι την εύρεση της αλήθειας, αλλά την απόδειξη μιας άποψης ως σωστή.
Ο Σωκράτης αντικαθιστά την αυταρχική αγωγή και διδασκαλία με τη συνεργασία μεταξύ δασκάλου και μαθητή. Η παιδεία κατ' αυτόν στηρίζεται στη γνώση και την αρετή: η γνώση νοείται ως συνειδητοποίηση των ορίων του γνωστού και αγνώστου χώρου, ενώ η αρετή ως η προτίμηση να αδικείσαι μάλλον παρά να αδικείς.
Ο Πλάτων συγκαταλέγεται στις φυσιογνωμίες εκείνες που σημαδεύουν ολόκληρη τη πνευματική πορεία της ανθρωπότητας. Ο χαρακτήρας της Πλατωνικής αγωγής πρόσκειται περισσότερο στο πολιτειακό ιδεώδες. Οι άνθρωποι πρέπει να διαπαιδαγωγηθούν, έτσι ώστε να βρίσκουν την ευτυχία τους στην ευτυχία του οργανωμένου κοινωνικού συνόλου.
Κατά τον Αριστοτέλη, το έργο της αγωγής είναι να παρέχει στους μαθητές τις απαραίτητες πρακτικές γνώσεις για τη ζωή και όχι εκείνες που να κάνουν τον εκπαιδευόμενο «βάναυσο».
Θεωρητικές τοποθετήσεις σχετικά με την αγωγή συναντάμε στις ακόλουθες εποχές:
- Στην εποχή του Ρεαλισμού, με κυριότερο εκπρόσωπο τον Μισέλ ντε Μονταίν. Μίλησε ευκαιριακά για θέματα αγωγής στο βιβλίο του "Δοκίμια". Στο έργο του, τονίζεται κυρίως η ανάπτυξη της κρίσης του μαθητή kαι η απόκτηση γνώσεων που θα τον βοηθήσουν στην εκπλήρωση των αναγκών της ζωής. Ο Κομένιους, με κυριότερο έργο του το "Didacta magna", δείχνει πως, για αυτόν, ο σκοπός της αγωγής είναι η επιστημονική μόρφωση, η ηθική μόρφωση και η υποταγή στο φόβο του θεού.
- Στην εποχή του ευσεβισμού-φιλανθρωπισμού, με σπουδαιότερο εκπρόσωπο τον Φρανσουά Φενελόν με το έργο του "Πραγματεία περί της αγωγής των κορασίδων", όπου τονίζει τη προαγωγή της εκπαίδευσης σε πιο ανθρώπινη.
- Στην εποχή του διαφωτισμού, με βασικό εκπρόσωπο τον Ρουσσώ, ο οποίος προέβαλε την περίοδο της παιδικής ηλικίας ως αυτόνομο στάδιο της ζωής του ανθρώπου, με τα δικά του δικαιώματα και για τη δική του σημασία. Τις βασικές του ιδέες τις διατυπώνει στον Αιμίλιο. Ο Ιμάνουελ Καντ, μέσα από το έργο του "Περί παιδαγωγικής", συμβάλλει όσο λίγοι στην θεμελίωση της επιστήμης της αγωγής. Πιστεύει ότι ο άνθρωπος είναι δυνατό να γίνει ό,τι η αγωγή επιδιώκει να καταστήσει, καθώς τον ανατρέφει σύμφωνα με τη μελλοντική κατάσταση του ανθρώπινου γένους και όχι με την σημερινή.
- Αριστοτέλης, Ηθικά Νικομάχεια, βιβλίο Β', κεφ. 1, 1-8
- Πλούταρχος, Περί παίδων αγωγής
- Ν. Π. Ανδριώτης, Ετυμολογικό λεξικό της κοινής νεοελληνικής
- Γεράσιμος Αν. Μαρκαντωνάτος, Θ. Μοσχόπουλος, Ε. Χωραφάς, Βασικό λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής
- Ιωάννης Β. Κογκούλης, Εισαγωγή στην Παιδαγωγική
- Γεώργιος Μ. Τρούλης, Η αισθητική αγωγή του παιδιού
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
