οικισμός της Ελλάδας From Wikipedia, the free encyclopedia
Η Σκοτίνα (και όχι Σκοτείνα ή Σκοτεινά) είναι χωριό της Πιερίας, με 753 κατοίκους (απογραφή 2021), που ανήκει στο Δήμο Δίου-Ολύμπου και είναι έδρα του ομώνυμου Δημοτικού Διαμερίσματος με τρεις οικισμούς και 883 κατοίκους.
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές.
Η ονομασία Σκοτίνα εκτός από τον κύριο οικισμό αναφέρεται και στο σύνολο των τριών οικισμών μαζί. Στο χωριό βρίσκονται και οι αξιόλογες μεταβυζαντινές εκκλησίες του Χριστού, της Θεοτόκου και άλλες.[1] Επίσης βγαίνοντας από τον οικισμό της Σκοτίνας (στην βορειοδυτική πλευρά του) και μέχρι και την περιοχή της Παλιάς Λεπτοκαρυάς βρίσκονταν η αρχαία πόλη Λείβηθρα.[2] Τα Λείβηθρα ήταν η πόλη του Μυθικού Ορφέα-μουσικών και σχετίζεται με τις Πιερίδες Μούσες και με αρχαιότατες μυστηριακές τελετές.
Η ιστορική πορεία που ακολούθησαν οι Σκοτινιώτες ξεκινά με την εγκατάλειψη του πρώτου χωριού που είχαν στην περιοχή της Καλαμπάκας του οποίου ακόμα υπάρχουν χαλάσματα όταν το εγκατέλειψαν έκτισαν το καινούργιο τους χωριό στο σημερινό δάσος της Σκοτίνας στη Βερδικούσα στην οποία έμεινε να θυμίζει την ύπαρξη της τα χαλάσματα του οικισμού και το δάσος που φέρει την ονομασία δάσος της Σκοτίνας. Όταν χρειάστηκε να εγκαταλείψουν και αυτό το χωριό έκτισαν το καινούργιο τους χωριό στην σημερινή Παλιά ή Άνω Σκοτίνα. Η οικοδόμηση έγινε από Ηπειρώτες τεχνίτες, που σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση έκτισαν και τους οικισμούς του Πηλίου, για να την εγκαταλείψουν και αυτή οριστικά το 1972 χρονιά που μετεγκαταστάθηκε και ο τελευταίος Σκοτινιώτης στην σημερινή Σκοτίνα (κύριος οικισμός). Επίσης, όπως αναφέρει η Λαϊκή Παράδοση του χωριού, στην περιοχή «Γκουδροσιώτικο» της «Δοριανής» στην Καλλιπεύκη ήταν ένα μικρό χωριουδάκι, που καταστράφηκε με «την αλλαγή της φύσης». Οι κάτοικοί του πήγαν προς τη Σκοτίνα. Μια άλλη μικρή ομάδα πήγε προς το χωριό της Καλλιπεύκης. Τέλος μετά την επέμβαση του Αλή Πασά των Ιωαννίνων στην περιοχή και την καταστροφή του Χωριού Τζέτζιανή το οποίο ευρίσκονταν μεταξύ Αιγάνης και Πόρρων πολλοί κάτοικοί του ήρθαν να διαμείνουν στη Σκοτίνα. Έτσι ουσιαστικά έλαβαν χώρα τρεις μετακινήσεις του χωριού τους αιώνες που πέρασαν και άλλες δύο σοβαρές μετακινήσεις πληθυσμών προς αυτό.
Το Δημοτικό Σχολείο και νηπιαγωγείο της Σκοτίνας
Η ονομασία, σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή , οφείλεται στα σκουτιά (μάλλινα υφάσματα, σκουτιά), τα οποία φτιάχνονταν στην περιοχή και από τα οποία γίνονταν οι κάπες ή πανιά για τα Ιστιοφόρα πλοία της εποχής [1]. Όταν έγινε η μεταφορά στη Σκοτίνα (κύριος οικισμός) το παλιό χωριό ονομάστηκε Άνω ή Παλιά Σκοτίνα. Η Παραλία Σκοτίνας ονομαζόταν Γιαλός ή Σκάλα Σκοτίνας. Σε πίνακα του πληθυσμού της Υποδιοικήσεως Κατερίνης του 1913 η Σκοτίνα αναφέρεται με την ονομασία Σκοτείνη και με πληθυσμό Ορθοδόξων 584 συνολικά και 120 οικίες. Ανήκε τότε στο Δήμο Λιτοχώρου.
Το χωρίο Σκοτίνα είναι χτισμένο στις ΝΑ παρυφές του Ολύμπου 32 χλμ. από την πόλη της Κατερίνης, στη νοτιοανατολική Πιερία. Συνδιάζει απόλυτα τον Όλυμπο με τον ΘερμαΪκό κόλπο και το Αιγαίο Πέλαγος. Προς τον Θερμαϊκό κόλπο (αριστερά) και το Αιγαίο Πέλαγος (δεξιά) βρίσκεται μια μεγάλη αμμουδερή παραλία. Ανάμεσα στη Σκοτίνα και τη Λεπτοκαρυά διέρχεται ο Ποταμός Ζυλιάνα (ο αρχαίος Σύς). Άλλα ρέματα της Σκοτίνας είναι το Ρέμα Αγίου Νικολάου, το Ρέμα Αγίου Γεωργίου και το Ρέμα Παπά μεταξύ Σκοτίνας και Αγίου Παντελεήμονα.
Η Σκοτίνα απέχει 7 χλμ. απο τη Λεπτοκαρυά, 1 χλμ. από την Παραλία Σκοτίνας, 3 χλμ. απο το Νέο Παντελεήμονα και 7 χλμ. από την Άνω ή Παλιά Σκοτίνα. Διαθέτει ξενοδοχειακές μονάδες, εστιατόρια (Βασίλα), καφετέριες, ιατρείο, φαρμακείο, και ενδείκνυται για στιγμές χαλάρωσης μιας και βρίσκεται πλησίον της πολύβουης Παραλίας Σκοτίνας της Λεπτοκαρυάς και του Πλαταμώνα.
Από το 1950, οι γειτονικοί οικισμοί Αγία Τριάδα Πιερίας, Άγιος Νικόλαος Πιερίας και Βασίλα συνενώθηκαν σε ένα οικισμό με την Σκοτίνα. Άλλες γειτονιές της Σκοτίνας είναι η Καστανιά η Κάναλος και τα Μανιάτικα.
Δημοτικό Διαμέρισμα Σκοτίνας
Το Δημοτικό Διαμέρισμα Σκοτίνας ιδρύθηκε το 1999 με το Νόμο Καποδίστρια. Περιλαμβάνει τρεις οικισμούς και έχει συνολικά 949 κατοίκους, με βάση την απογραφή του 2011. Οι τρεις οικισμοί είναι:
η Σκοτίνα: η έδρα του Διαμερίσματος, με 883 κατοίκους. Η Σκοτίνα αποτελεί ενιαίο οικισμό με την Βασίλα.[3]
Όπως μαρτυρούν αρχαία λείψανα και οι παραδόσεις, η μετακίνηση και η σύμπτυξη σε ένα χωριό προήλθε ένεκα τον ληστρικών επιδρομών κατά της εποχή των βυζαντινών χρόνων αφού απείχε λίγες μόνο εκατοντάδες μέτρα από το μυχό του Θερμαϊκού κατά τον 14ο -18ο αιώνα.
Η Άνω Σκοτίνα ήταν καταφύγιο του χριστιανικού πληθυσμού ενώ ο κάμπος έδινε την εντύπωση της εγκατάλειψης. Αυτό το κεφαλοχώρι άρχισε να ευημερεί και απόρροια αυτής της ευημερίας είναι τα αξιόλογα μνημεία αυτής της εποχής που διατηρούνται μέχρι και σήμερα όπως ο Άγιος Αθανάσιος και ο ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος (Χριστός) στην τοποθεσία Κότρες που στην επιγραφή πάνω αναγράφεται η χρονολογία ανέγερσης (το έτος 1618). Ο δεύτερος δέχτηκε τη συντήρηση από τους αρχαιολόγους της ζ΄ εφορίας βυζαντινών αρχαιοτήτων.
Η Σκοτίνα αναφέρεται το 1649. Μετά από 30 χρόνια στις 17 Μαΐου του 1670 ,μετέπειτα υπάρχει πληθώρα αναφορών για την Σκοτίνα και τους κατοίκους της και τη συμμετοχή τους στα επαναστατικά κινήματα εναντίον τον Οθωμανών.
Ο αείμνηστος πατριάρχης Καλλίνικος το 1861 παρότρυνε τους συχωριανούς του να μετατοπιστεί το χωριό από το δυσπρόσιτο ύψος των 750μ στην σημερινή τοποθεσία της Σκοτίνας πλησίον του αρχαίου πολιτισμού των Λείβηθρων κοντά στα κτήματά τους. Δεν συμμερίστηκαν το σκεπτικό όμως για να μην εγκαταλείψουν τον καθαρότατο αέρα και τα κρυστάλλινα νερά. Το χωριό αριθμούσε τότε περί τους 400 κατοίκους αλλά πιεζόμενοι μετανάστευσαν σε διάφορα αστικά κέντρα.
Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας υπήρξε κεφαλοχώρι και στις αρχές του 20ού αιώνα είχε 500 Χριστιανούς Ορθοδόξους. Μεγάλη μορφή, ευεργέτης και καμάρι της Σκοτίνας αποτελεί ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας κ.κ. Καλλίνικος ο οποίος έχτισε την Εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου αγόρασε το χωριό από τους Τούρκους- γι' αυτό υπήρξε κεφαλοχώρι- έκτισε το Σχολείο το 1860 και άφησε κληροδότημα στην Ι.Μ. Αγίου Διονυσίου του Λιτοχώρου για τη συντήρησή του και τη μισθοδοσία των δασκάλων. Αξίζει να μνημονεύσουμε και τη συμμετοχή του χωριού στην επανάσταση του Ολύμπου με εκπρόσωπους που απέστειλε στην Επαναστατική Επιτροπή του Ευάγγελου Κοροβάγγου. (Η Χριστιανική Αδελφότητα της Κατερίνης και ο Επίσκοπος Κίτρους Νικόλαος Λούσης, μνημονεύει ως ενεργά μέλη της επαναστατικής επιτροπής της επανάστασης του Ολύμπου τους ιατρό Δημήτριος Σακελλαρίδη και Νικόλαο Μήτσιο από τη Σκοτίνα). Η Σκοτίνα πήρε επίσης μέρος και στην επανάσταση του 1878. Οι επαναστατικές δυνάμεις της Σκοτίνας, της Ραψάνης, της Καλλιπεύκης, της Κρανιάς, του Πυργετού, της Καρυάς της Σκαμνιάς, της Πολυάνης, και της Αιγάνης με επικεφαλής τον οπλαρχηγό Γιώργο Τζαχείλα, από τη Ραψάνη, τον εισαγγελέα Αποστολίδη και τον επίσκοπο Πλαταμώνος Αμβρώσιο Κασσάρα, είχαν οχυρωθεί πρόχειρα στις τοποθεσίες Προφήτης Ηλίας και Σελιό.
Ισχυρότατες όμως τουρκικές δυνάμεις ανέτρεψαν την αντίσταση των επαναστατών στις 20 Φεβρουαρίου και λεηλάτησαν και έκαψαν τη Ραψάνη. Από τα 800 σπίτια της, ελάχιστα διασώθηκαν. Έκτοτε η Σκοτίνα αποτέλεσε καταφύγιο για τους επαναστατημένους.
Μετά την παρέλευση μιας εκατονταετίας δέχτηκαν να εγκαταλείψουν το χωριό όπως προέβλεψε ο αείμνηστος Καλλίνικος και να εγκατασταθούν στην σημερινή τοποθεσία της Σκοτίνας κοντά στα κτήματά τους. Η αρχή έγινε το 1890 από 10 περίπου οικογένειες και το 1930 κατήλθαν εκ νέου 60.Η Σκοτίνα σήμερα παρουσιάζει τουριστική κίνηση κατά τους καλοκαιρινούς μήνες αν και οι δυνατότητες του χωριού και της ευρύτερης περιοχής για μεγαλύτερη τουριστική ανάπτυξη είναι μεγάλη.
Έως τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η Σκοτίνα ήταν το εμπορικό κέντρο της περιοχής στην οποία οι κάτοικοί της επιδίδονταν στην επεξεργασία του Μεταξιού συμμετέχοντας ενεργά κατά των 19ον αιώνα στην κοινοπραξία των χωριών της περιοχής με επίκεντρο τα ιστορικά Αμπελάκια της Θεσσαλίας.
Στα χρόνια της Γερμανικής κατοχής αρκετοί κάτοικοι συμμετείχαν στο κομιτάτο των Πόρρων που ιδρύθηκε στους Πόρους το 1941 προβάλλοντας έτσι σθεναρή αντίσταση στους Γερμανούς.
Στη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου, η Σκοτίνα υπήρξε ορμητήριο ανταρτών και οι κάτοικοι της Παλιάς Σκοτίνας εγκατέλειψαν το χωριό και κατέφυγαν στο Λιτόχωρο Πιερίας,στην Καλλιθέα Πιερίας στη Θεσσαλονίκη και αλλού. Επιστρέφοντας, μετακίνησαν το χωριό προς τη θάλασσα.
Στη δεκαετία του ' 30 διέθετε δύο Δημοτικά Σχολεία είχε 3 δασκάλους και 144 παιδιά.
Έτσι τα τελευταία χρόνια έχει γίνει μια αξιόλογη προσπάθεια να αναπτυχθούν οι τεράστιες φυσικές δυνατότητές της. Η Άνω Σκοτίνα χαρακτηρίστηκε παραδοσιακός οικισμός και τα έργα αξιοποίησης περιμένουν την υλοποίησή τους. Στις τελευταίες τέσσερις απογραφές η Σκοτίνα είχε 1.200 (1981), 1.096 (1991), 957 (2001) και 883 (2011) κατοίκους.
Στην περιοχή της Σκοτίνας βρισκόταν η αρχαία πόλη Λείβηθρα και εικάζεται ότι βρίσκονταν οι αρχαίες πόλεις Πίμπλεια και Λείδηρα, πόλεις που συνδέθηκαν με τη ζωή και το θάνατο του Ορφέα.
Ο κεντρικός ναός είναι αφιερωμένος στον Άγιο Γεώργιο, ενώ υπάρχει ο Άγιος Αθανάσιος, ναός του 14ου αιώνα με ξυλόγλυπτο τέμπλο στην Παλιά Σκοτίνα. Σύμφωνα με την 9η Εφορεία Αρχαιοτήτων η συγκεκριμένη εκκλησία αποτελεί μοναδικό δείγμα κατασκευής από ευτελή υλικά και συγχρόνως η αριστουργηματική αγιογραφία στο εσωτερικό της παγκοσμίως έχει βραβευθεί από την ΕΕ[εκκρεμείπαραπομπή]. Στην Παλιά Σκοτίνα υπάρχει επίσης η Κοίμηση της Θεοτόκου που ανάγεται στα 1862 και κτίσθηκε στα ερείπια παλαιάς εκκλησίας. Χαρακτηριστική είναι η χαμηλή πόρτα της εκκλησίας για την αποφυγή βεβήλωσης με άλογα. Μία ακόμη εκκλησία με πολύ αξιόλογες αγιογραφίες του 17ου αιώνα είναι η Μεταμόρφωση του Σωτήρος (Χριστός) στην περιοχή Κότρες. Στο χωριό υπάρχουν άλλες 11 εκκλησίες.
Εκκλησιαστική ιστορία
Από τα πρώτα χρόνια ύπαρξης του χωριού Σκοτίνα η σχέση της με την Ορθόδοξη Εκκλησία ήταν πάρα πολύ στενή από την οποία εξήλθαν πάρα πολύ κληρικοί σε σημείο να αποκτήσει το προσωνύμιο "Παπαδοχώρι". Από την Σκοτίνα καταγόταν και ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας Καλλίνικος ο οποίος χρημάτισε Μητροπολίτης Μυτιλήνης, Θεσσαλονίκης, Πατριάρχης Αλεξανδρείας και Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως αλλά δεν αποδέχτηκε τον τελευταίο θρόνο και παραιτήθηκε. Προήδρευσε του Γενικού Συμβουλίου το 1860 στην Κωνσταντινούπολη στο οποίο συμμετείχαν όλες οι αυτοκέφαλες εκκλησίες τις εποχής από όπου εξεδόθησαν αποφάσεις βάσει των οποίων εκλέγονται ακόμη και σήμερα οι Πατριάρχες των υπολοίπων Πρεσβυγενών Πατριαρχείων της Ανατολής.
Στη σημερινή Σκοτίνα βρισκόταν μέχρι τα τέλη του 1930 το Μετόχι της Ιεράς Μονής του Γεννεσίου της Θεοτόκου των Καννάλων. Σημειώνεται ότι το συγκεκριμένο μοναστήρι ανήκε έως το 1986 στην Ιερά Μητρόπολη Κίτρους,Κατερίνης και Πλαταμώνος και με πράξη του Μητροπολίτη Κίτρους Αγαθονίκου παραχωρήθηκε στην Ιερά Μητρόπολη της Ελασσόνας. Τέλος η εν λόγω Ιερά Μονή απέχει από την Σκοτίνα 15 χλμ. σε τοποθεσία όπου διέρχεται ο ποταμός Ζυλιάνα (ο επονομαζόμενος στην αρχαιότητα «Συς»)στον οποίο οφείλει πιθανόν την ονομασία του το Μοναστήρι.
Ακόμη και σήμερα ο αριθμός των ιερέων που κατάγονται από την Σκοτίνα αγγίζει τους 30.Τοποθετημένοι στις εξής Μητροπόλεις:
Κίτρους Κατερίνης και Πλαταμώνος
Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως Θεσσαλονίκης
Καλαμαριάς
Βεροίας και Ναούσης
Ενορία Αγίου Γεωργίου Σκοτίνας
Η ενορία του Αγίου Γεωργίου Σκοτίνας περιλαμβάνει τους οικισμούς
Σκοτίνα
Άνω ή Παλιά Σκοτίνα
Παραλία Σκοτίνας
Και στην οποία ανήκουν το σύνολο των εκκλησιών και παρεκκλησίων των τριών αυτών οικισμών πλην των Εκκλησιών των
Κατασκηνώσεως Παίδων (ΓΕΧΑ Λαρίσης)
ΚΕΔΑ Σκοτίνας.
Υπό την σκέπη της παραπάνω ενορίας λειτουργεί από το 1982 και αίθουσα συνεστιάσεων.
Εκκλησιαστική υπαγωγή
Η ενορία της Κοιμήσεως Θεοτόκου Σκοτίνας (Άνω Σκοτίνα σήμερα) υπαγόταν από ιδρύσεώς της στην Επισκοπή Πλαταμώνος Λυκοστομίου και Αμπελακίων της Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης μέχρι διαλύσεώς της. Έκτοτε υπήχθη στην Επισκοπή Κίτρους και Κατερίνης μέχρι το 1972 οπότε το χωριό μετεγκαταστάθηκε στη σημερινή Σκοτίνα. Σήμερα η ενορία του Αγίου Γεωργίου Σκοτίνας υπάγεται στη Μητρόπολη Κίτρους-Κατερίνης και Πλαταμώνος.
Σημείο σταθμός όλων των εκδηλώσεων αποτελεί η εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στης 15 Αυγούστου εκάστου έτους όπου λαμβάνει χώρα ο εορτασμός της εκκλησίας στην Άνω Σκοτίνα με μουσικοχορευτικές και άλλες εκδηλώσεις κατά την ημέρα μετά τον εκκλησιασμό. Ανήμερα βράδυ όλες οι ψησταριές και ταβέρνες του χωριού Σκοτίνας φιλοξενούν παραδοσιακά όργανα και ακολουθεί γλέντι μέχρι πρωίας.
Την εβδομάδα πριν την Κυριακή της Αποκριάς οι κάτοικοι του χωριού ντύνονταν καρναβάλια και γύριζαν παρέες-παρέες τα βράδια στα φιλικά σπίτια και στα καφενεία του χωριού με σκοπό να διασκεδάσουν χωρίς ν’ αποκαλύψουν τα πρόσωπά τους. Στις παρέες αυτές συμμετείχαν άτομα κάθε ηλικίας και οι δρόμοι και οι γειτονιές γέμιζαν κόσμο, φωνές και γέλια.
Την Κυριακή της Αποκριάς , μόλις έπεφτε το σούρουπο, γινόταν το κάψιμο των κέδρων ή της ΄τσαγκάλας΄ όπως λέγεται στο χωριό.
Παλιότερα η κάθε γειτονιά είχε την ΄τσαγκάλα΄ της.[4] Τα τελευταία είκοσι χρόνια όμως υπάρχει μια ΄τσαγκάλα΄ στην αυλή του σχολείου , γύρω από την οποία χορεύουν, ενώ αυτή καίγεται , ντόπιοι και επισκέπτες. Προσφέρονται άφθονο κρασί, ψητή σαρδέλα και πίτες.
Το μεσημέρι της Καθαρής Δευτέρας γινόταν το μεγάλο γλέντι στην πλατεία του χωριού. Η κάθε γειτονιά ή παρέα προσπαθούσε να ετοιμάσει το καλύτερο θέμα για το καρναβάλι. Ο χορός και τα τραγούδια κρατούσαν μέχρι αργά το απόγευμα.
Μετά το κάψιμο των κέδρων πήγαιναν για συγχώρεση στους μεγαλύτερους της οικογένειας. Στους γάμους υπήρχε το έθιμο του φλάμπουρου και διαρκούσε μία εβδομάδα. Στους νιόπαντρους έδιναν συμβολικά χαλβά, ένα κουτάλι, ένα πιρούνι κι ένα πιάτο για το ξεκίνημα του νέου νοικοκυριού. Τέλος στις κηδείες κατά την έξοδο του νεκρού από το σπίτι ομάδα ανδρών πυροβολούν στον αέρα γιατί νομίζουν ότι ξεπροβοδούν έτσι την ψυχή του.[5]. Με τον ίδιο τρόπο ξεπροβοδούν τη νύφη όταν φεύγει από το πατρικό της για την εκκλησία, όπως και τον παλιό χρόνο την πρωτοχρονιά, 'αποχαιρετώντας' τον κατά την αλλαγή.
Η Σκοτίνα βρίσκεται πλησίον της Εθνικής οδού Α 75 (Αθηνών-Θεσσαλονίκης). Ο οικισμός απέχει από την ανωτέρω οδό 1χλμ και εξυπηρετείται με τακτά δρομολόγια από το ΚΤΕΛ Πιερίας συνδέοντας έτσι την Σκοτίνα με την Κατερίνη το Λιτόχωρο την Λεπτοκαρυά και τα γύρω όμορα χωριά όπως του Νέου Παντελεήμονα, του Πλαταμώνα και των Νέων Πόρων καθ´όλη τη διάρκεια της ημέρας, είτε μέσω τις παραπάνω εθνικής οδού είτε μέσω της επαρχιακής οδού Λεπτοκαρυάς Σκοτίνας η της Παραλιακής Οδού Παραλίας Αγίου Παντελεήμονα (Κάστρο) με τη Σκοτίνα.
Επίσης το χωριό διατρέχει και η σιδηροδρομική γραμμή (Αθηνών - Θεσσαλονίκης) όπου υπάρχει μικρός σιδηροδρομικός σταθμός. Επίσης μελετάται και στην Σκοτίνα να κάνει στάση και ο Προαστιακός Σιδηρόδρομος Θεσ/νικης-Λάρισας για την Εξυπηρέτηση τους Θερινούς μήνες των τουριστών.
Η πρόσβαση στην Παλαιά Σκοτίνα, το παλιό χωριό (Άνω Σκοτίνα ή Απαλνή Σκοτίνα) είναι πια εύκολη μέσω ασφαλτοστρωμένης οδού από το χωριό Άγιος Παντελεήμονας ενώ επίκειται και η ασφαλτόστρωση της οδού Σκοτίνας-Άνω Σκοτίνας.
Το κλίμα του Δημοτικού Διαμερίσματος Σκοτίνας είναι μεσογειακό και υγρό σε ποσοστό 60% στα παράλια και στα πεδινά και ξηρό στα ορεινά (Άνω Σκοτίνα). Γενικότερα πάντως, η Σκοτίνα απολαμβάνει αρκετές ηλιόλουστες μέρες κατά τη διάρκεια του έτους. Η μεγαλύτερη θερμοκρασία που έχει σημειωθεί είναι τον Ιούλιο, που έφτασε τους 43ο C και η χαμηλότερη κατά τους χειμερινούς μήνες στους -8ο C. Κατά το υπόλοιπο, το κλίμα είναι ήπιο και η μέση ετήσια θερμοκρασία της, φτάνει τους 19ο C.
Η οικονομία του χωριού βασίζεται στον πρωτογενή τομέα και στον τουρισμό. Στη Σκοτίνα καλλιεργούνται σημαντικά γεωργικά προϊόντα, όπως δημητριακά, κτηνοτροφικά φυτά, σταφύλια, κεράσια, ελιές, κάστανα και καπνός. Ειδικότερα, τα καπνά ποικιλίας «Σαμψούς Κατερίνης» απορροφούνται από τις διεθνείς αγορές και είναι από τα καλύτερα σε ποιότητα στην Ελλάδα. Είναι χαρακτηριστικό επίσης ότι η συμβολή του καπνού στη διαμόρφωση του υψηλού σχετικά εισοδήματος της περιοχής της Σκοτίνας και γενικότερα του νομού Πιερίας είναι μεγαλύτερη από ό,τι σε κάθε άλλη περιοχή της Ελλάδας.
Πολύ αναπτυγμένη είναι και η κτηνοτροφία. Στον Όλυμπο γίνεται εκτροφή κοπαδιών από αιγοπρόβατα χοίροι και βοοειδή. Εξάλλου, υπάρχουν αξιόλογες βιομηχανικές μονάδες. Τα πυκνά δάση της περιοχής προσφέρουν ξυλεία, πρώτες ύλες για την κατασκευή επίπλων και ξυλοκάρβουνο. Αξίζει να αναφερθεί ότι το πρώτο Κρατικό Εργοστάσιο ξυλείας ιδρύθηκε το έτος 1937 και τέθηκε υπό την εποπτεία του Δασαρχείου της Καλλιπεύκης. Επίσης παράγεται ελαιόλαδο και προϊόντα απόσταξης (ούζο-τσίπουρο).
Υπάρχουν ξενοδοχειακές μονάδες, εστιατόρια και ταβέρνες, ιατρείο, Φαρμακείο, Δημοτικό Γήπεδο ποδοσφαίρου, Μετεωρολογικός Σταθμός, τετραθέσιο Δημοτικό Σχολείο και μονοθέσιο νηπιαγωγείο στο ίδιο κτήριο, όμως ο αριθμός των μαθητών και μαθητριών φαίνεται να μειώνεται αισθητά. Το 2007 άρχισαν να λειτουργούν σε συνεργασία με το τμήμα της Νομαρχιακής Λαϊκής Επιμόρφωσης της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης του Νομού Πιερίας και τμήματα Λαϊκής Επιμόρφωσης.
Το 1862 κατά την επίσκεψη του στη γενέτειρα του ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας κ.κ. Καλλίνικος ενδιαφέρθηκε για την εκπαίδευση των συγχωριανών του αλλά και των γύρω χωριών και έκτισε για αυτόν τον σκοπό Δημοτική Σχολή συστήνοντας για αυτό τον λόγο Κληροδότημα ύψους 30.000 οθωμανικών λιρών τα οποία άφησε για ασφάλεια στην Ιερά Μονή Διονυσίου του Ολύμπου έπειτα σύστησε εφορία δια την διαχείριση του ποσού από τους τόκους του οποίου θα ΄καλύπτονταν τα λειτουργικά έξοδα της εν λόγω Σχολής. Από το έτος 1862 έως και το 1912 χρόνια απελευθέρωσης της Περιοχής από τους Τούρκους η Σχολή συντηρούταν από τους τόκους του ποσού που είχε κληροδοτήσει για αυτήν ο Πατριάρχης Καλλίνικος. Έπειτα μετά την απελευθέρωση και την ανάληψη των λειτουργικών εξόδων από το Ελληνικό κράτος το κληροδότημα χρησιμοποιήθηκε για την ενίσχυση του Δημοτικού Σχολείου της Άνω Σκοτίνας έως και την δεκαετία του 1930-1940 οπότε και το εν λόγω κληροδότημα χάθηκε. Το εν λόγω σχολείο υφίστατο κτιριακά έως και την δεκαετία του 1990 οπότε και κατέρρευσε στην θέση του σήμερα ο επισκέπτης θα συναντήσει την προτομή του Πατριάρχου Αλεξανδρείας
Από πολιτιστικής απόψεως υφίστανται:
Η Πολιτιστική κίνηση Σκοτίνας με παρουσία στα πολιτιστικά δρώμενα της περιοχής
Ο Πολιτιστικός Σύλλογος των απανταχού Σκοτινιωτών Θεσσαλονίκης "Ο Καλλίνικος"με ζωντανή πολιτιστική παρουσία στη συμπρωτεύουσα μεταλαμπαδεύοντας κατ' αυτόν τον τρόπο τα τοπικά ήθη και έθιμα.
Και τέλος ο Σύλλογος Σκοτινιώτων Αμερικής
Γίνονται προσπάθειες τελευταία για ίδρυση Εκκλησιαστικού Μουσείου και Λαογραφικού Μουσείου από τους πολιτιστικούς φορείς του χωριού για τη διάσωση της Εκκλησιαστικής και μη ιστορίας.
Φεστιβάλ
Κάθε χρόνο στην Παραλία Σκοτίνας πραγματοποιούνται οι παρακάτω πολιτιστικές διοργανώσεις στο Κάμπινγκ (πρώην Ε.Ο.Τ):
Βαλκανικό Φεστιβάλ Νέων.
Φεστιβάλ Νέων.
Φεστιβάλ Κάστανου.
Επίσης στα πλαίσια του Δήμου Ανατολικού Ολύμπου διοργανώνονται στα όμορα με τη Σκοτίνα Δημοτικά Διαμερίσματα τα κάτωθι Φεστιβάλ:
Διεθνές Φολκλορικό Φεστιβάλ.
Φεστιβάλ Ολύμπου.
Από αθλητική άποψη, υφίσταται ο Αθλητικός Όμιλος Σκοτίνας του οποίου η ποδοσφαιρική ομάδα αγωνίζεται στο Β΄ερασιτεχνικό πρωτάθλημα Πιερίας.
Ο πρώτος λαϊκός αγώνας δρόμου 15 χιλιομέτρων διοργανώθηκε το Σεπτέμβριο του 2007 στο Δήμο Ανατολικού Ολύμπου με αφετηρία την αρχαία πόλη των Λειβήθρων που βρίσκεται μεταξύ Λεπτοκαρυάς και Σκοτίνας, στους πρόποδες του Ολύμπου,έκτοτε κατέστη θεσμός για τα αθλητικά δρώμενα τις περιοχής
Στην παραλία της Σκοτίνας ανακαλύφθηκαν τα ερείπια αρχαίας πόλις η οποία εικάζεται ότι είναι τα Λείδηρα, όπως επίσης και το αρχαιότερο οινοποιείο του κόσμου.
Επίσης ερείπια αρχαίων οικισμών βρέθηκαν στις τοποθεσίες Κότρις, Λάκα γίδα και Μνημόργια μάλιστα η Λαϊκή παράδοση της Σκοτίνας αναφέρει ότι οι κάτοικοι των δύο αυτών οικισμών πολέμησαν μεταξύ τους με αποτέλεσμα τους νεκρούς τους να τους θάψουν στην σημερινή περιοχή Μνημόργια απο όπου οφείλεται και η ονομασία του.
Η Αγία Τριάδα, είναι μονόκλιτη εκκλησία. Εξυπηρετεί κυρίως τους κατοίκους της Ομώνυμης συνοικίας. Κτίστηκε κατόπιν εράνου που πραγματοποιήθηκε στην Αμερική (Η.Π.Α) με συνεισφορές τον αποδήμων Σκοτινιωτών Στυλαίων το έτος 1908. Θέση στην νότια άκρη του σημερινού χωριού Σκοτίνα σε υψόμετρο 100μ
Ιερός Ναός Αγίου Αθανασίου 17ος αιώνας πλουσιότατος σε αγιογραφίες (1ο βραβείο Βρυξελλών στις 25.11.1995)[εκκρεμείπαραπομπή]. Θέση βορειοδυτικά,λίγο έξω απο το παλαιό χωριό.Κτίστηκε το 1656 και ήταν το νεκροταφείο του παλαιού χωριού, ευρίσκεται σε υψόμετρο 750μ.
Άγιος Νικόλαος Θαλαλαίος γνωστός στους ντόπιους κατοίκους της Σκοτίνας ως "Χαλάλιος" βρίσκεται προς τα βόρεια της Άνω Σκοτίνας ανάμεσα σε πεύκα και καστανιές. Κτίστηκε τέλη του 18ου αιώνα και εορτάζει στις 20 Μαΐου. Κάηκε στην μεγάλη πυρκαγιά του 1986 και ξανακτίστηκε .Βρίσκεται σε υψόμετρο 600μ.
Ιερός ναός Αγίας Παρασκευής, εξωκλήσι με ένα κλίτος. Στα ΝΑ της Κάτω Σκοτίνας. Αγνώστου έτους κτίσεως κρυμμένη μέσα σε πυκνή βλάστηση βρίσκεται σε υψόμετρο 100μ. και εορτάζει στις 26 Ιουλίου
Η Παναγιά(Γέννηση της Παναγίας),επί τουρκοκρατίας ήταν μετόχι της Ιεράς Μονής Κανάλων. Λαμπρή γιορτή γίνεται κατά την Παρασκευή της Διακαινησίμου (Ζωοδόχος Πηγή). Θέση στη νοτιοδυτική άκρη του σημερινού χωριού σε υψόμετρο 200μ
Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου Άνω Σκοτίνας (1862)Ιερός Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου Άνω Σκοτίνας έργο του Πατριάρχου Καλλινίκου. Γιορτή Δεκαπεντάυγουστος. Θέση στη μέση του παλαιού χωριού. Κτίστηκε το 1862 στην θέση μίας παλαιότερης εκκλησίας. Βρίσκεται σε υψόμετρο 750μ.
Ιερός Ναός Μεταμορφώσεως του Σωτήρος (Χριστού) Σκοτίνας γνωστός στους ντόπιους κατοίκους ως Χριστός είναι και αυτός όπως και ο Άγιος Αθανάσιος πλούσιος σε αγιογραφίες. Θέση δυτικά, λίγο έξω από το σημερινό χωριό Σκοτίνα. Κτίστηκε το 1635 και βρίσκεται σε υψόμετρο 200μ.
Στην κορυφή ανάμεσα στην Κάτω και Άνω Σκοτίνα σώζεται το μικρό εκκλησάκι του Προφήτου Ηλία κτισμένο τέλη του 16ου αιώνα. Ερείπια από πάμπολλα ντουβάρια δηλώνουν ότι παλαιότερα εκεί ήταν χτισμένο χωριό. Γιορτάζει στις 20Ιουλίου. Θέση Νότια της σημερινής Σκοτίνας και περίπου στη μέση του δρόμου προς το Παλαιό χωριό σε υψόμετρο 400μ.
Ιερός Ναός Αγίου Ιωάννη Προδρόμου Σκοτίνας, εκκλησάκι πάνω στην κορυφή "Μνημόργια" στα βορειοδυτικά της Κάτω Σκοτίνας. Μονόχωρη μαρμαροστρωμένη εκκλησία έργο του ιερέως κ. Γεωργίου Μπιλιάγκα.
Πλησίον της Σκοτίνας βρισκόταν και η Αρχαία πόλη Ηράκλειον την οποία τοποθετούν στην περιοχή του κάστρου του Πλαταμώνα.[6]
Τέλος εικάζεται ότι και η αρχαία πόλη Πίμπλεια βρισκόταν κοντά την οποία άλλοι τοποθετούν ανάμεσα στο Λιτόχωρο και στην Λεπτοκαρυά και άλλοι Νοτιοδυτικά των Λειβήθρων στη σημερινή Σκοτίνα.
Παραδοσιακό έδεσμα της περιοχής αποτελεί το γλυκό κάστανο. Το γλυκό κάστανο είναι σιροπιαστό γλύκισμα με βάση το κάστανο.
Από τον Ιούλιο του 2007 εκδίδεται στα πλαίσια του Δήμου Ανατολικού Ολύμπου η 15ήμερη τοπική εφημερίδα με τίτλο η «Η Φωνή του Ανατολικού Ολύμπου» με νέα και γεγονότα από τη Σκοτίνα τη Λεπτοκαρυά τον Πλαταμώνα, το Παντελεήμονα και τους Πόρους.
Η Βασίλα κάποτε αποτελούσε κτήμα της Βασιλικής, θυγατέρας κάποιου ιερέως, του Παπαγιάννη. Η Βασιλική ήταν εκ γενετής ανάπηρη και δεν παντρεύτηκε ποτέ. Στα γεράματα της τη λέγανε "Μανιά Τσιτσίλου" από το Βασίλω-Βασίλου-Τσιτσίλου. Το κτήμα της έλαβε το προσωνύμιο "Βασίλα", μετά το θάνατό της, προς το τέλος της δεκατίας του '30 και την αποδοχή του κτήματος της από τους κληρονόμους.
Στις αρχές του 1950, με την πρώτη άφιξη των κατοίκων από την Άνω Σκοτίνα, δημιουργήθηκε ο οικισμός της Βασίλας. Αργότερα δημιουργήθηκαν καταστήματα, όπως για παράδειγμα καφενεία, εστιατόρια κ.ά. Ο οικισμός της Βασίλας ακόμη και σήμερα έχει διατηρήσει στο ακέραιο τη φήμη που τον ήθελε τόπο διασκέδασης μετά τη δύσκολη περίοδο της Γερμανικής Κατοχής. «Λαϊκή παράδοση στον Κάτω Όλυμπο» του Ιωάννη Καλιαμπού, Σκοτίνα 1981.
Σχετικά πολυμέσα
.jpg)
