Το Κόμμα Φιλελευθέρων (Κ.Φ.) ήταν ελληνικό πολιτικό κόμμα. Ιδρύθηκε από τον Ελευθέριο Βενιζέλο και κυβέρνησε την Ελλάδα για αρκετά χρόνια στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα.[4] Ως σύμβολό του είχε την άγκυρα.
Κόμμα Φιλελευθέρων | |
|---|---|
_emblem_1910.svg) | |
| Πρόεδρος | Σοφοκλής Βενιζέλος |
| Ιδρυτής | Ελευθέριος Βενιζέλος |
| Ίδρυση | 22 Αυγούστου 1910 |
| Διάλυση | 19 Σεπτεμβρίου 1961 |
| Συγχωνεύθηκε σε | Ένωσις Κέντρου |
| Έδρα | Αθήνα |
| Πτέρυγα νεολαίας | Φιλελεύθερη Νεολαία |
| Ιδεολογία | Φιλελευθερισμός Φιλελεύθερος εθνικισμός[1][2] Μικτή οικονομία[3] Αντί-Μοναρχισμός Βενιζελισμός Αντικομμουνισμός |
| Πολιτικό φάσμα | Κέντρο |
| Χρώματα | Πορτοκαλί |
| Πολιτικό σύστημα Ελλάδας Πολιτικά κόμματα Εκλογές | |
Πρώτη περίοδος: 1910-1922
Ιδρύθηκε από τον Ελευθέριο Βενιζέλο μετά την εκλογή του ως βουλευτή στις 22 Αυγούστου του 1910. Τον Οκτώβριο του 1910 σχημάτισε κυβέρνηση και προκήρυξε εκλογές Αναθεωρητικής Βουλής για τις 28 Νοεμβρίου του 1910. Από τις εκλογές απείχαν όλα τα παλαιά κόμματα και έτσι κυριάρχησε το Κόμμα Φιλελευθέρων. Η Βουλή αυτή ψήφισε νέο Σύνταγμα (1911) και το Μάρτιο του 1912 έγιναν νέες εκλογές με γενική συμμετοχή όλων των κομμάτων, στις οποίες οι Φιλελεύθεροι νίκησαν και πάλι.
Το Φεβρουάριο του 1915, μετά τη διαφωνία Βενιζέλου-Κωνσταντίνου σχετικά με τη συμμετοχή της Ελλάδας στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Βενιζέλος παραιτήθηκε και προκηρύχθηκαν εκλογές για το Μάιο της ίδιας χρονιάς, όπου πάλι νίκησε το κόμμα των Φιλελευθέρων, με ποσοστό 58,2%. Μετά τη δεύτερη παραίτηση του Βενιζέλου, το κόμμα σε ένδειξη διαμαρτυρίας, δε συμμετείχε στις εκλογές του Δεκεμβρίου 1915.
Μετά το κίνημα της Εθνικής Άμυνας και την παραίτηση του βασιλέα Κωνσταντίνου, ο Βενιζέλος σχημάτισε κυβέρνηση. Στις εκλογές της 1ης Νοεμβρίου 1920, το Κόμμα των Φιλελευθέρων νικήθηκε, λαμβάνοντας, λόγω του περίπλοκου εκλογικού συστήματος, λιγότερες έδρες στη Βουλή, παρόλο που είχε περισσότερες ψήφους από την Ηνωμένη Αντιπολίτευσις του Δημητρίου Γούναρη (50,23% έναντι 49,29%), και ο Βενιζέλος εγκατέλειψε την Ελλάδα και εγκαταστάθηκε στη Γαλλία.
Δεύτερη περίοδος: 1922-1935
Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και το στρατιωτικό κίνημα της 11ης Σεπτεμβρίου 1922, ο Βενιζέλος εκπροσώπησε το 1923 την Ελλάδα, στις εργασίες που οδήγησαν στη Συνθήκη της Λωζάνης και επέστρεψε στη χώρα όπου σχημάτισε κυβέρνηση στις 11 Ιανουαρίου 1924, αλλά σύντομα παραιτήθηκε υποδεικνύοντας ως διάδοχό του τον Γεώργιο Καφαντάρη, και εγκατέλειψε ξανά την Ελλάδα και εγκαταστάθηκε στο Παρίσι. Μετά τη δικτατορία του Πάγκαλου, το Κόμμα Φιλελευθέρων ήταν πρώτο κόμμα στην ελληνική πολιτική σκηνή, και ο Βενιζέλος βοήθησε να σχηματιστεί οικουμενική κυβέρνηση υπό τον Αλέξανδρο Ζαΐμη. Μετά την παραίτηση της πρώτης κυβέρνησης, ο Βενιζέλος γύρισε στην Ελλάδα, όπου λόγω διαφωνιών για την οικονομική πολιτική, το Κόμμα Φιλελευθέρων διασπάστηκε και ο Βενιζέλος ανέλαβε πάλι την αρχηγία.
Τον Ιούλιο του 1928, η κυβέρνηση Ζαΐμη παραιτήθηκε. Μετά το σχηματισμό κυβέρνησης και τη μετατροπή του εκλογικού συστήματος από αναλογικό σε πλειοψηφικό, ο Βενιζέλος κέρδισε τις εκλογές στις 19 Αυγούστου 1928, με 46,9% και 178 (από τις 250) έδρες. Τον Μάιο του 1932 παραιτήθηκε, ωστόσο σχημάτισε εκ νέου κυβέρνηση έπειτα από δέκα ημέρες. Επανέφερε το εκλογικό σύστημα από πλειοψηφικό σε αναλογικό και στις εκλογές του Σεπτεμβρίου 1932 έχασε την πλειοψηφία. Στήριξε την κυβέρνηση συνασπισμού Τσαλδάρη-Κονδύλη-Μεταξά, αλλά αργότερα την ανέτρεψε, σχημάτισε κυβέρνηση με άλλα κόμματα και μετέτρεψε εκ νέου το εκλογικό σύστημα από αναλογικό σε πλειοψηφικό, όμως στις εκλογές της 5ης Μαρτίου 1933 ηττήθηκε εκ νέου. Το βράδυ της 5ης Μαρτίου εκδηλώθηκε πραξικόπημα από τον Νικόλαο Πλαστήρα υπέρ του Βενιζέλου, το οποίο απέτυχε. Νέα απόπειρα πραξικοπήματος την 1η Μαρτίου 1935, είχε σαν αποτέλεσμα την αποχώρηση του Γεωργίου Παπανδρέου από το Κόμμα Φιλελευθέρων, την έκδοση νόμων δίωξης των φιλοβενιζελικών και περιορισμού άρθρων του Συντάγματος, και την ερήμην καταδίκη σε θάνατο του Βενιζέλου και του Πλαστήρα.
Μετά τον Βενιζέλο
1935-1951
Το 1935, ύστερα από τη φυγή του Βενιζέλου, αρχηγός των Φιλελευθέρων έγινε ο Θεμιστοκλής Σοφούλης.
Μετά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, αρχηγός του κόμματος ανακηρύχθηκε ο Θεμιστοκλής Σοφούλης, με υπαρχηγό τον Σοφοκλή Βενιζέλο. Το Φεβρουάριο του 1946, το Κόμμα διασπάστηκε. Οι Φιλελεύθεροι ενώθηκαν εκ νέου το 1947 και ο Σοφοκλής Βενιζέλος έγινε εκ νέου υπαρχηγός και κατόπιν αρχηγός του κόμματος τον Νοέμβριο του 1948. Από τον Αύγουστο του 1950 έως τον Οκτώβριο του 1951, ο Σοφοκλής Βενιζέλος σχημάτισε τρεις διαδοχικές κυβερνήσεις, αρχικά σε συνεργασία με τον Κωνσταντίνο Τσαλδάρη και τον Παναγιώτη Κανελλόπουλο, και κατόπιν σε συνεργασία με τον Γεώργιο Παπανδρέου και τον Νικόλαο Πλαστήρα, ως πρωθυπουργός και υπουργός Εξωτερικών.
Τον Ιανουάριο του 1950, λίγο πριν τις Εκλογές της 5ης Μαρτίου 1950, το Κόμμα Φιλελευθέρων παρουσιάζει το πρόγραμμά του που τιτλοφορείται «Η Αυριανή Ελλάς»[5]. Στο 30-σέλιδο πρόγραμμα πολλές από τις προτάσεις είναι πρωτοποριακές ακόμα και σήμερα και ορισμένες φορές το ζητούμενο των σύγχρονων προσπαθειών, όπως μεταξύ άλλων η πρόταση για την Παιδεία που αναφέρει λίγους μόλις μήνες από τη λήξη του Εμφυλίου, ότι το Κόμμα Φιλελευθέρων επιδιώκει «Διακομματική εκπαιδευτική πολιτική».
1952-1961
Μετά την ήττα των Φιλελευθέρων στις εκλογές του 1952 από τον Ελληνικό Συναγερμό του Αλεξάνδρου Παπάγου, ο Σοφοκλής Βενιζέλος αποσύρθηκε προσωρινά από την πολιτική και την ηγεσία του κόμματος ανέλαβε ο Γεώργιος Παπανδρέου. Λίγο αργότερα, ωστόσο, το Κόμμα Φιλελευθέρων διασπάστηκε και πάλι, όταν ο Σοφοκλής Βενιζέλος, επανήλθε στην πολιτική, ιδρύοντας την Φιλελευθέρα Δημοκρατική Ένωση (ΦΔΕ)[6][7][8][9]. Στις εκλογές του 1956, τα δύο κόμματα αυτά, συμμετείχαν από κοινού στον εκλογικό συνασπισμό Δημοκρατική Ένωσις, όπου το Κόμμα των Φιλελευθέρων κατέλαβε τις 28 έδρες από τις συνολικά 132 έδρες που κατέκτησε ο συνασπισμός. Συμμετείχε αυτόνομα στις εκλογές του 1958, όπου εξελίσσεται σε θρίλερ για το Κόμμα των Φιλελευθέρων, αφού καταλαμβάνει την τρίτη θέση, με ποσοστό 20,67% καταλαμβάνοντας μόλις 36 έδρες. Τον Νοέμβριο του ίδιου έτους έλαβε χώρα συνέδριο για την εκλογή αρχηγού. Μετά την επανεκλογή του Σοφοκλή Βενιζέλου το κόμμα διασπάστηκε κι έτσι αποχώρησαν βασικά στελέχη όπως ο Γεώργιος Παπανδρέου, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, ο Γεώργιος Μαύρος, ο Ιωάννης Ζίγδης, κ.α. Το 1960 συμμετείχε μαζί με άλλα κόμματα στη «Κίνησις Εθνικής Αναδημιουργίας» με αρχηγό τον Γεώργιο Γρίβα. Το 1961 πρωτοστάτησε στην ίδρυση της Ενώσεως Κέντρου και το Κόμμα Φιλελεύθερων ανέστειλε την λειτουργία του, μετά από 51 συναπτά έτη πολιτικής του παρουσίας.
Βουλή των Ελλήνων
Γερουσία
| Έτος | Αρχηγός κόμματος | Αριθμός ψήφων | Ποσοστό ψήφων | Έδρες | Θέση |
|---|---|---|---|---|---|
| 1929 | Ελευθέριος Βενιζέλος | 450.624 | 54,58% | 64 / 120 |
1ο κόμμα |
| 1932 | Ελευθέριος Βενιζέλος | 142.575 | 39,46% | 16 / 30 |
1ο κόμμα |
Οι διατελέσαντες πρόεδροι του Κόμματος των Φιλελευθέρων ήταν οι εξής:
| # | Πρόεδρος | Εικόνα | Θητεία | Πρωθυπουργός | ||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Ελευθέριος Βενιζέλος |  |
22 Αυγούστου 1910 | 6 Φεβρουαρίου 1924 | 1910-1915, 1915, 1917-1920, 1924 | |
| 2 | Γεώργιος Καφαντάρης |  |
6 Φεβρουαρίου 1924 | 23 Μαΐου 1928 | 1924 | |
| – | Ελευθέριος Βενιζέλος | |
23 Μαΐου 1928 | 17 Μαρτίου 1935 | 1928-1932, 1932, 1933 | |
| 3 | Θεμιστοκλής Σοφούλης |  |
17 Μαρτίου 1935 | Νοέμβριος 1948 | 1945-1946, 1947-1948 | |
| 4 | Σοφοκλής Βενιζέλος |  |
Νοέμβριος 1948 | 7 Απριλίου 1954 | 1950, 1950-1951 | |
| 5 | Γεώργιος Παπανδρέου | .jpg) |
6 Μαΐου 1953 | 2 Νοεμβρίου 1958 | - | |
| – | Σοφοκλής Βενιζέλος | |
28 Φεβρουαρίου 1957 | 19 Σεπτεμβρίου 1961 | - | |
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
