Ελληνικές βουλευτικές εκλογές 1933

Οι εκλογές της 5ης Μαρτίου 1933 διενεργήθησαν από την Κυβέρνηση του Ελευθέριου Βενιζέλου (είχε αναλάβει προ 1,5 μηνός μετά την πτώση της Κυβέρνησης Παναγή Τσαλδάρη), εφαρμόζοντας το πλειοψηφικό σύστημα με στενή περιφέρεια (98 περιφέρειες).

Ελληνικές βουλευτικές εκλογές 1933

1932 ← 5 Μαρτίου 1933 (1933-03-05) → 1935 μέλη

248 έδρες συνολικά 125 έδρες χρειάζονται για την απόλυτη πλειοψηφία Συμμετοχή 1.141.331   Πρώτο κόμμα Δεύτερο κόμμα   Επικεφαλής Παναγής Τσαλδάρης Ελευθέριος Βενιζέλος Κόμμα Λ.Κ. Κ.Φ. Προηγούμενες εκλογές 84 έδρες, 33,80% 84 έδρες, 33,42% Έδρες 118 80 Αλλαγή στις έδρες 34 4 Αριθμός ψήφων 434.550 379.968 Ποσοστό 38,07% 33,29% Μεταβολή 5,73% 0.13%   Τρίτο κόμμα Τέταρτο κόμμα   Επικεφαλής Νίκος Ζαχαριάδης Ιωάννης Σοφιανόπουλος Κόμμα Κ.Κ.Ε. Αγροτικοί συμπράξοντες Προηγούμενες εκλογές 12, 4,97% Νέο Έδρες 0 2 Αλλαγή στις έδρες 12 Νέο Αριθμός ψήφων 52.958 22.985 Ποσοστό 4,64% 2,01% Μεταβολή 0.33% Νέο

Απερχόμενος Πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος Κ.Φ. Επόμενος Πρωθυπουργός Παναγής Τσαλδάρης Λ.Κ.

Γενικά

Στο μεταξύ ήδη οι εκλογές του Σεπτεμβρίου του 1932 είχαν δείξει ότι τα πολιτικά πράγματα στην Ελλάδα είχαν αλλάξει. Έτσι στις εκλογές αυτές διαφάνηκε ότι ο Βενιζελισμός είχε πλέον παρακμάσει. Έναντι του Βενιζέλου αντιτασσόταν μια συμπαγής αντιβενιζελική παράταξη των Π. Τσαλδάρη, Ι. Μεταξά, οι Μερκουραίοι, οι Ράλληδες Πέτρος και Ιωάννης Ράλλης, κ.ά. Ακόμα και ο Γ. Κονδύλης και Α. Χατζηκυριάκος ήταν μαζί της. Την παραμονή των εκλογών πλήθη υποστηρικτών στον Πειραιά αποθέωσαν τον Π. Τσαλδάρη. Την ίδια περίοδο οργίαζε η φημολογία ότι ο Βενιζέλος δεν θα παρέδιδε την εξουσία και ότι θα χυνόταν αίμα και θα γίνονταν νοθείες.^{[εκκρεμεί παραπομπή]}

Ημέρα εκλογών

Κάτω από αυτές τις συνθήκες η ημέρα των εκλογών 5 Μαρτίου βρήκε την Αθήνα στρατοκρατούμενη.^{[εκκρεμεί παραπομπή]} Συγκεκριμένα το Α΄ Σώμα Στρατού είχε απαγορεύσει το άνοιγμα καταστημάτων. Κίνηση παντός οχήματος, μοτοσυκλέτας, τραμ, κάρου, κ.λπ. είχαν απαγορευτεί Τα πάντα είχαν νεκρωθεί. Ένοπλες ομάδες στρατιωτών κινούμενες με στρατιωτικά οχήματα περιπολούσαν τους κεντρικούς δρόμους και πλατείες. Στο τότε Υπουργείο των Ναυτικών (στη πλατεία Κλαυθμώνος) οπλισμένο άγημα κάλυπτε το χώρο, στο δε Υπουργείο των Στρατιωτικών, (στη συμβολή Ακαδημίας - Β. Σοφίας, εκεί που σήμερα είναι το μεγάλο κτίριο του ΥΠ.ΕΞ) τον χώρο κάλυπταν ολόκληροι λόχοι. Ο κόσμος εν τούτοις έφθανε στις κάλπες με φανατισμό, αν και σε κάποια τμήματα σημειώθηκαν συμπλοκές και πυροβολισμοί.

Τα αποτελέσματα άρχισαν αν γίνονται γνωστά από το βράδυ και ήταν ήττα για τον βενιζελισμό. Ο κόσμος που από το εσπέρας είχε κατακλύσει τις εφημερίδες, περί τις 2 η ώρα μετά τα μεσάνυχτα όταν πείσθηκε ότι η λαϊκή ετυμηγορία είχε ανατρέψει το βενιζελικό συγκρότημα ξεκίνησε κατά ομάδες και έσμιξε σε μια τεράστια αυθόρμητη πορεία στους δρόμους της Αθήνας με συνθήματα: «Χριστός Ανέστη», «Κάτω οι κλέφτες», «Ανάσταση» κ.λπ.

Την εποχή εκείνη δεν είχε ξεκινήσει ακόμα η λειτουργία ραδιοφωνικών σταθμών. Τα αποτελέσματα των εκλογών διανέμονταν αργά αργά με επίσημα σημειώματα στις εφημερίδες απ΄ όπου και γίνονταν η δημοσιοποίησή τους. Τα δε τηλέφωνα της υπαίθρου ήταν μαγνητικά και η μετάδοση των αποτελεσμάτων ήταν ιδιαίτερα αργή.

Τελικά στις εκλογές αυτές ο Εθνικός Συνασπισμός των Βενιζέλου, Μυλωνά, Καφαντάρη, Παπαναστασίου πήρε 46,32% και 110 έδρες ενώ η Ηνωμένη Αντιπολίτευση των Τσαλδάρη, Κονδύλη, Μεταξά πήρε 46,19% και 136 έδρες. Δύο έδρες και 2,01% πήρε το Αγροτικό κόμμα Ελλάδος του Σοφιανόπουλου το οποίο κατέβηκε στις εκλογές σαν Αγροτικοί Συμπράξοντες και οι διαφωνούντες του κόμματος σαν Αγροτικόν Κόμμα Ελλάδος.

Επόμενη ημέρα

Την επομένη των εκλογών στις 6 Μαρτίου, εκδηλώθηκε στρατιωτικό κίνημα με πρωταγωνιστή τον Νικόλαο Πλαστήρα, που είχε σκοπό να εμποδίσει το Λαϊκόν Κόμμα να σχηματίσει κυβέρνηση. Το κίνημα αυτό, με πρωτοβουλία του Πλαστήρα,^[1] απέτυχε και κατάφερε σοβαρότατο πλήγμα κατά της βενιζελικής παράταξης, της συνταγματικής νομιμότητας, του κοινοβουλευτικού θεσμού και της αβασίλευτης δημοκρατίας, για τη σωτηρία της οποίας επιχειρήθηκε. Μετά την αποτυχία του κινήματος, ο Πλαστήρας κατάφερε να διαφύγει στο εξωτερικό.

Η Νέα Κυβέρνηση

Το απόγευμα της 6ης Μαρτίου, αφού προηγήθηκε συνάντηση Βενιζέλου και Τσαλδάρη στο Προεδρικό Μέγαρο και η αναγγελία παραίτησης της κυβέρνησης,^[2] διορίστηκε μεταβατική κυβέρνηση υπό τον Αλέξανδρο Οθωναίο. Στις 10 Μαρτίου 1933 ορκίζεται Πρωθυπουργός ο Παναγής Τσαλδάρης, Κυβέρνηση Παναγή Τσαλδάρη 1933. Τρεις μήνες αργότερα, στις 6 Ιουνίου επιχειρήθηκε δολοφονική απόπειρα εναντίον του Βενιζέλου στη λεωφόρο Κηφισίας.

Επαναληπτικές εκλογές

Σε 4 περιπτώσεις χρειάστηκε να γίνουν επαναληπτικές εκλογές. Ειδικότερα, στη Θεσσαλονίκη οι εκλογές για την ανάδειξη των 18 βουλευτών ακυρώθηκαν με απόφαση του Εκλογοδικείου και επανελήφθησαν, προκειμένου να συγχωνευτεί στην εκλογική περιφέρεια και ο εκλογικός σύλλογος των Ισραηλιτών. Στη Ροδόπη μετά την παραίτηση του Μπακάλμπαση έγινε επαναληπτική εκλογή και την έδρα κέρδισε ο Αλέξανδρος Παπαναστασίου. Τέλος, οι θάνατοι του Ιωάννη Τζίβα στην εκλογική περιφέρεια Παρνασσίδας και του Νικολάου Σταυρίδη σε εκείνη των Σερρών είχαν ως αποτέλεσμα να διεξαχθούν αναπληρωματικές εκλογές για την πλήρωση των κενών εδρών.

Αποτελέσματα

Το κοινοβούλιο της Ελλάδας μετά από το 1933.

• Εκλογικό Σύστημα : Πλειοψηφικό, με στενή περιφέρεια
• Εκλογικός νόμος : Ν.3542/1929(ΦΕΚ 27 τ.Α 25.1.1929) όπως τροποποιήθηκε με τους Ν. 5295/1931 και Ν. 5493/21 Μαΐου 1932 με στενή περιφέρεια
• Εκλογικές περιφέρειες : 98
• Σύνολο υποψηφίων : 825

Κόμματα		Αρχηγοί	Ψήφοι			Έδρες
			Αριθμός	%	+− %	Αριθμός	+−
1	Ηνωμένη Αντιπολίτευσις
α)	Λαϊκόν Κόμμα	Παναγής Τσαλδάρης	434.550	38,07		118
β)	Εθνικόν Ριζοσπαστικόν Κόμμα	Γεώργιος Κονδύλης	46.692	4,09		11
γ)	Κόμμα Ελευθεροφρόνων	Ιωάννης Μεταξάς	25.758	2,26		6
δ)	Αγροτικοί Συμπράξαντες	;;;	20.200	1,77		1
2	Εθνικός Συνασπισμός
α)	Κόμμα Φιλελευθέρων	Ελευθέριος Βενιζέλος	379.968	33,29		80
β)	Προοδευτικόν Κόμμα	Γεώργιος Καφαντάρης	77.254	6,77		10
γ)	Αγροτικόν Εργατικόν Κόμμα	Αλέξανδρος Παπαναστασίου	47.460	4,16		13
δ)	Αγροτικοί Συμπράξαντες	Αλέξανδρος Μυλωνάς	14.302	1,25		5
ε)	Κόμμα Συντηρητικών Δημοκρατικών	Ανδρέας Μιχαλακόπουλος	9.672	0,85		2
3	ΚΚΕ	Νίκος Ζαχαριάδης[3]	52.958	4,64		0
4	Αγροτικόν Κόμμα Ελλάδος	Ιωάννης Σοφιανόπουλος	22.985	2,01		2
5	Ενιαίον Μέτωπον Εργατών και Αγροτών	;;;	9.532	0,84		0
6	Κομμουνιστική Οργάνωση Μπολσεβίκων Λενινιστών Αρχειομαρξιστών (ΚΟΜΛΕΑ)	;;;	1.387	0,12		0
Έγκυρες ψήφοι			1.141.331	100,00		248
Άκυρα και λευκά
Σύνολο

Εκλεγέντες Βουλευτές

Κατάλογος των βουλευτών που εκλέχθηκαν.

Σημειώσεις και παραπομπές

1. Ο Γ. Δαφνής ("Η Ελλάς μεταξύ δύο πολέμων", Β τόμος, εκδ, Κάκτος 1997, σελ. 182-184) παραθέτει χαρακτηριστικούς διαλόγους μεταξύ Πλαστήρα και Βενιζέλου, νωρίς το πρωί της 6ης Μαρτίου, όπου ο Βενιζέλος επιχειρηματολογεί για το μάταιο του εγχειρήματος. Επισημαίνει ωστόσο πως: «ο Βενιζέλος δεν επεδείκνυε μίαν αποφασιστικήν αντίδρασιν, δεν του έλεγε: «Σου απαγορεύω να κινηθείς, θα σε κτυπήσω», οπότε, ασφαλώς, ο Πλαστήρας θα υπεχώρει. Συνεζήτει. Και η συζήτησις αντί να κάμπτη την επιμονήν του Πλαστήρα, την ενίσχυεν. Άλλωστε, ύστερα από συνομιλίαν που διήρκεσε περίπου ένα τέταρτον της ώρας, ο Πλαστήρας, φανερά δυσηρεστημένος, απεχώρησε, χωρίς σχεδόν να χαιρετίση κανένα».
2. Δαφνής, Γρηγόρης (1997). Η Ελλάς μεταξύ δύο πολέμων 1923-1940. Αθήνα: Κάκτος. σελ. 192-196. Την 5ην μμ της 6ης Μαρτίου 1933 οι Ελ. Βενιζέλος και Π. Τσαλδάρης συνηντήθησαν εις το Προεδρικόν Μέγαρον. Πριν εισέλθουν εις το γραφείον του προέδρου της Δημοκρατίας, ο Βενιζέλος ανεκοίνωσεν εις τον Τσαλδάρην ότι η κυβέρνησις ετέλει υπό παραίτησιν και του ανέγνωσε την επιστολήν, την οποίαν επρόκειτο να παραδώσει εις τον Ζαΐμην, δια να του αναγγείλη επισήμως την παραίτησιν.
3. https://www.reader.gr/epikairotita/274168/100-hronia-kke-mesa-apo-16-genikoys-grammateis

Πηγές

• Δήμος Βρατσάνος, «Ιστορία των ελληνικών επαναστάσεων» Αθήναι 1935, σελ.260-261
• Η Κάθοδος της ΚΟΜΛΕΑ στις εκλογές του 1933 http://www.scribd.com/gortynios/d/50596579-%CE%97-%CE%BA%CE%AC%CE%B8%CE%BF%CE%B4%CE%BF%CF%82-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%9A%CE%9F%CE%9C%CE%9B%CE%95%CE%91-%CF%83%CF%84%CE%B9%CF%82-%CE%B5%CE%BA%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AD%CF%82-%CF%84%CE%BF%CF%85-1933%5Bνεκρός+σύνδεσμος%5D
• Νίκος Οικονόμου, «Εκλογές-Δημοψηφίσματα Α.Πολιτικές συμπεριφορές στην περίοδο 1923-1936», Ιστορία του Νέου Ελληνισμού 1770-2000,τομ 7 Ο Μεσοπόλεμος 1922-1940. Από την Αβασίλευτη Δημοκρατία στη Δικτατορία της 4ης Αυγούστου,εκδ.Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 2003, σελ.33-40
• Στατιστική των βουλευτικών εκλογών της 5ης Μαρτίου 1933^{[νεκρός σύνδεσμος]}, Πέργαμος, Ψηφιακή βιβλιοθήκη του ΕΚΠΑ