Ισραήλ ο Γραμματικός

Ο Ισραήλ ο Γραμματικός (c. 895 – c. 965) ήταν ένας από τους κορυφαίους ευρωπαίους λογίους των μέσων του δέκατου αιώνα. Στη δεκαετία 930, ήταν στην αυλή του βασιλιά Έθελσταν της Αγγλίας (924-39). Μετά το θάνατο του Έθελσταν, ο Ισραήλ διεκδίκησε με επιτυχία την αιγίδα του Αρχιεπισκόπου Ρότμπερτ της Τρίερ και έγινε δάσκαλος του Μπρούνο, αργότερα Αρχιεπισκόπου της Κολωνίας. Στα τέλη της δεκαετίας 940 ο Ισραήλ καταγράφεται ως επίσκοπος, και στο τέλος της ζωής του ήταν Βενεδικτίνος μοναχός στο Μοναστήρι του Σεν-Μαξιμίν στην Τρίερ.

Ισραήλ ο Γραμματικός
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	895 Δουκάτο της Βρετάνης
Θάνατος	965
Θρησκευτικό τάγμα	Τάγμα του Αγίου Βενέδικτου
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	λατινική γλώσσα
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	γραμματικός μοναχός (καθολικά τάγματα) θεολόγος καθολικός ιερέας
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	επίσκοπος
δεδομένα

Σελίδα από βιβλίο του Ισραήλ του Γραμματικού όπου σχολιάζει την Εισαγωγή του Πορφύριου.

Ο Ισραήλ ήταν πιθανώς Βρετόνος. Ήταν ένας καταξιωμένος ποιητής, μαθητής του Ιρλανδού φιλόσοφου του ένατου αιώνα Ιωάννη Σκώτου Εριγένη, και ένας από τους λίγους λογίους της εποχής του που κατανοούσε την ελληνική γλώσσα. Έγραψε θεολογικές και γραμματικές πραγματείες, και σχόλια πάνω στα έργα άλλων φιλοσόφων και θεολόγων.

Ιστορικό πλαίσιο

Η Αυτοκρατορία των Καρολιδών στο απόγειο του μεγέθους της, λίγο πριν από τη γέννηση του Ισραήλ

Η βασιλεία του Καρλομάγνου υπήρξε μια αναζωπύρωση της μάθησης στην Ευρώπη από τα τέλη του όγδοου αιώνα, γνωστού ως Καρολίγγεια Αναγέννηση. Η Αυτοκρατορία των Καρολιδών κατέρρευσε στα τέλη του ένατου αιώνα, ενώ η δέκατη θεωρείται ως μια περίοδο παρακμής, και περιγράφεται ως η «Εποχή του Σιδήρου» από ένα Φράγκικο Συμβούλιο το 909. Αυτή η αρνητική εικόνα της περιόδου αμφισβητείται ολοένα και περισσότερο από ιστορικούς. Κατά την άποψη του Μάικλ Γουντ "το πρώτο μισό του δέκατου αιώνα είδε πολλές αξιόλογες και διαμορφωτικές εξελίξεις που θα διαμορφώσουν τον ευρωπαϊκό πολιτισμό και την ιστορία."^[1] Η Βίβλος παραμένει η κύρια πηγή της γνώσης, αλλά η μελέτη των κλασικών συγγραφέων, οι οποίοι προηγουμένως είχαν δαιμονοποιηθεί ως ειδωλολάτρες, έγινε όλο και περισσότερο αποδεκτή.

Όταν ο Αλφρέδος ο Μέγας έγινε βασιλιάς της Ουέσσεξ το 871, η μάθηση στη νότια Αγγλία ήταν σε χαμηλά επίπεδα, και δεν υπήρχαν μελετητές Λατινικών. Ο Αλφρέδος είχε ξεκινήσει ένα πρόγραμμα αναβίωσης, φέρνοντας επιστήμονες από την ηπειρωτική Ευρώπη, την Ουαλία και τη Μερκία, και ο ίδιος μετέφρασε έργα που θεωρούσε σημαντικά, από τα λατινικά στην καθομιλουμένη. Ο εγγονός του, Έθελσταν, συνέχισε το έργο, προσκαλώντας ξένους μελετητές όπως τον Ισραήλ στην Αγγλία, και διορίζοντας έναν αριθμό ηπειρωτικών κληρικών ως επισκόπους. Στα 930, το επίπεδο της εκπαίδευσης δεν ήταν ακόμη αρκετά υψηλό ώστε να παρέχει αρκετά εκπαιδευμένους Άγγλους κληρικούς για να γεμίσουν τις επισκοπές. Η γενιά που μορφώθηκε κατά τη βασιλεία του Έθελσταν, όπως ο μέλλον Επίσκοπος του Ουίντσεστερ, Έθελβολντ, ο οποίος εκπαιδεύτηκε στην αυλή, και ο Ντάνσταν, ο οποίος έγινε Αρχιεπίσκοπος του Καντέρμπουρι, συνέχισαν για να υψώσουν την εκμάθηση της αγγλικής σε υψηλότερο επίπεδο.

Πρώιμος βίος

Πολύ λίγα είναι γνωστά σχετικά με την πρώιμη ζωή του Ισραήλ. Ο Michael Lapidge χρονολογεί τη γέννησή του γύρω από το 900,^[2] ενώ ο Wood τη θέτει λίγο νωρίτερα, περίπου στο 890.^[3] Ήταν μαθητής του Αμβρόσιου και πέρασε κάποιο χρόνο στη Ρώμη, αλλά είναι άγνωστο το ποιος ήταν αυτός ο Αμβρόσιος ή αν ήταν ο δάσκαλος του Ισραήλ στη Ρώμη.^[4] Κατά την άποψη του Wood ο Ισραήλ ήταν μοναχό στο Σεν-Μαξιμίν στην Τρίερ τη δεκαετία του 930.^[3]

Πηγές του δέκατου αιώνα παρέχουν αντικρουόμενα στοιχεία σχετικά με την καταγωγή του Ισραήλ. Ο Ρουότγκερ στο βίο του Μπρούνο αναφέρεται στον Ισραήλ ως Ιρλανδό, ενώ ο Φλόντοαρντ στο Χρονικό του τον περιέγραψε ως «Βρίττο», το οποίο μπορεί να αναφέρεται στη Βρετάνη, την Κορνουάλη ή την Ουαλία, όπου και οι τρεις περιοχές ήταν καταφύγια για Βρετανούς ομιλητές Κελτικών που είχαν εγκαταλείψει την Αγγλία μετά την Ανγκλοσαξονική εισβολή.^[5] Σύμφωνα με τον Lapidge: "Η συναίνεση όμως της σύγχρονης έρευνας είναι υπέρ μιας ιρλανδικής καταγωγής, αλλά το θέμα δεν έχει ερευνηθεί σωστά».^[6] Ο ίδιος υποστηρίζει ότι ήταν επίσκοπος της Μπάνγκορ στην Κομητεία Ντάουν, ο Νταμπ Ινς, περιγράφει τον Ισραήλ ως «Ρωμαίο λόγιο», και ότι, ως εκ τούτου, δεν φαίνεται να τον έχουν αναγνωρίσει ως σύντροφο Ιρλανδός. Ο Lapidge αναφέρει ότι ο Φλόντοαρντ ήταν σύγχρονος με τον Ισραήλ και μπορεί να τον γνώριζε, ενώ ο Ρούτγκερ έγραψε μετά το θάνατο του Ισραήλ και κατά πάσα πιθανότητα δεν έχει γνώση από πρώτο χέρι. Το να δίνονται στα παιδιά εβραϊκά ονόματα από την Παλαιά Διαθήκη, όπως το Ισραήλ, ήταν συνηθισμένο σε Κελτικές περιοχές το δέκατο αιώνα. Ο Lapidge καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η Βρετάνη είναι πιο πιθανή από ό, τι η Ουαλία ή η Κορνουάλη, καθώς χειρόγραφα που συνδέονται με αυτόν έχουν Βρετονικά σχόλια, και η αυλή του Έθελσταν ήταν ένα καταφύγιο για τους λογίους από τη Βρετάνη που διέφευγαν από την κατοχή της πατρίδας τους από τους Βίκινγκ.^[7]

Το 2007, ο Wood αναβίωσε την ιρλανδική θεωρία, αμφισβητώντας το αν ο Φλόντοαρντ με το "Ισραήλ Βρίττος" εννοούσε "Βρετόνος", και δηλώνοντας ότι ο Ρούτγκερ γνώριζε τον Ισραήλ.^[8] Η βιογράφος του Έθελσταν, Sarah Foot, αναφέρει την άποψη του Wood, αλλά την απορρίπτει, δηλώνοντας ότι ο Ισραήλ δεν ήταν Ιρλανδός και μπορεί να ήταν Βρετόνος.^[9] Ο Thomas Charles-Edwards, ιστορικός της μεσαιωνικής Ουαλίας, πιστεύει ότι θα μπορούσε να είναι Ουαλός.^[10]

Στην αυλή του Έθελσταν

Η παρουσία του Ισραήλ στην Αγγλία είναι γνωστή από ένα ευαγγέλιο γραμμένο στην Ιρλανδία περίπου το 1140, το οποίο περιέχει αντίγραφο ενός σχεδίου του δέκατου αιώνα και περιγραφή ενός επιτραπέζιου παιχνιδιού με τίτλο «Ζάρι Ευαγγελίου», με βάση κανονικούς πίνακες (αντιστοιχίσεις για παράλληλα κείμενα των τεσσάρων ευαγγελίων). Σύμφωνα με ένα σημείωμα σχετικά με το χειρόγραφο.

Εδώ αρχίζει το Ζάρι του Ευαγγελίου που ο Νταμπ Ινς, επίσκοπος της Μπάνγκορ, έφερε από την Άγγλο βασιλιά, δηλαδή από το σπιτικό του Έθελσταν, βασιλιά της Αγγλίας, που έχει σχεδιαστεί από έναν ορισμένο Φράνκο [ή Φρανκ] και ένα Ρωμαίο λόγιο, αυτός είναι ο Ισραήλ.^[11] 

Ο αντιγραφέας του δωδέκατου αιώνα φαίνεται να έχει αλλάξει το σημείωμα του Νταμπ Ινς από πρώτο σε τρίτο πρόσωπο. Σε μεταγενέστερο χωρίο, ερμηνεύει το "Ρωμαίος λόγιος, αυτός ο Ισραήλ" ως ένα Ρωμαίο Ιουδαίο (Iudeus Romanus). Αυτό έχει εξηγηθεί από κάποιους ιστορικούς, συμπεριλαμβανομένου του David Wasserstein, ότι δείχνει ότι υπήρχε ένα Εβραίος λόγιος στην αυλή του Έθελσταν, αλλά ο Lapidge υποστηρίζει ότι η ερμηνεία αυτή ήταν μια παρεξήγηση από τον αντιγραφέα, και η άποψή του έχει γίνει γενικά αποδεκτή από τους ιστορικούς.^[12] Ο Ισραήλ πιστεύεται ότι είναι ο Ισραήλ ο Γραμματικός, που περιγράφεται ως Ρωμαίος λόγιος, λόγω του χρόνου που πέρασε στην πόλη, και το χειρόγραφο του Ζαριού Ευαγγελίου δείχνει ότι πέρασε μια περίοδο στην αυλή του Έθελσταν. Ένας αριθμός χειρογράφων που σχετίζονται με τον Ισραήλ, μεταξύ των οποίων δύο από τα τέσσερα γνωστά αντίγραφα του ποιήματός του De Arte Metrica, γράφτηκαν στην Αγγλία.^[13] Κατά την άποψη του Foot:

Ο Ισραήλ παρέχει μια δελεαστική σχέση μεταξύ των σφαιρών της αρσενικής συντροφικότητας μιας συμβατικής βασιλικής αυλής και την αραιότερη, ακαδημαϊκή ατμόσφαιρα που μπορεί να άρεσε στον Έθελσταν να πιστεύουν οι σύγχρονοι και μεταγενέστεροι να πιστεύουν ότι ήταν πρόθυμος να προωθήσει.^[14]

Το Ισραήλ εξασκούσε το «ερμηνευτικό ύφο;" της Λατινικής, που χαρακτηρίζεται από μακρές, περίπλοκες προτάσεις και προδιάθεση για σπάνιες λέξεις και νεολογισμούς. Αυτός πιθανότατα επηρέασε τον γραφέα γνωστό στους ιστορικούς ως «Έθελσταν Α", ένα πρώιμο υπέρμαχος του στυλ στις διακηρύξεις συνέταξε μεταξύ 928 και 935.^[15] Η Ερμηνευτική Λατινική θα γινόταν το κυρίαρχο ύφος του μεταρρυθμιστικού κινήματος των Άγγλων Βενεδικτίνων του ύστερου δέκατου αιώνα, και ο Ισραήλ μπορεί να ήταν ένας πρώιμος μέντορας ενός από τους ηγέτες του, του Έθελβοντ, στην αυλή του Έθελσταν κατά τη δεκαετία 930.^[16] Τα λατινικά κείμενα που ο Ισραήλ έφερε στην αυλή του Έθελσταν είχαν επηρεαστεί από Ιρλανδούς συγγραφείς, και η ιστορικός Jane Stevenson τα βλέπει ως συμβολή ενός Ιβερνολατινικού στοιχείου στο ερμηνευτικό ύφος στην Αγγλία.^[17]

Ύστερη σταδιοδρομία

Το ποίημα του Ισραήλ De Arte Metrica ήταν αφιερωμένο στον Ρότμπερτ, Αρχιεπίσκοπο της Τριέρ. Ήταν σχεδόν βέβαιο ότι συντέθηκε στην Αγγλία, και η αφιέρωση ήταν πιθανώς επιτυχημένη έκκληση για την πατρωνία από τον Ρότμπερτ όταν ο Έθελσταν πέθανε το 939. Από περίπου το 940 ο Ισραήλ ήταν ο δάσκαλος του Μπρούνο, του μελλοντικού Αρχιεπισκόπου της Κολωνίας και αδελφού του Αγίου Ρωμαίου Αυτοκράτορα, Όθωνα του Μεγάλου. Ο Φράουμουντ του Τέγκερνσι περιγράφει τον Ισραήλ ως το «λαμπρό φως» του Ρότμπερτ. Το 947 ο Ισραήλ παρακολούθησε μια σύνοδο στο Βερντέν υπό την προεδρία του Ρότμπερτ, όπου αναφέρεται ως επίσκοπος, αλλά χωρίς να αναγνωρίζεται η έδρα του.^[18] Ήταν γνωστός ως δάσκαλος και πιθανώς έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ίδρυση από τον αυτοκράτορα Όθωνα αυλικής σχολής στο Άαχεν.^[19]

Πηγές του δέκατου αιώνα περιγράφουν το Ισραήλ ως επίσκοπος. Περίπου το 950 ένας άνδρας με το όνομα αυτό προσδιορίζεται ως Επίσκοπος της Αιξ-αν-Προβάνς, αλλά δεν είναι βέβαιο ότι ήταν το ίδιο πρόσωπο.^[20] Μεταξύ 948 και 950 μπορεί να διατηρούσε επισκοπή στο Άαχεν, όπου συζητούσε τις Χριστιανικές ιδέες για την Αγία Τριάδα με ένα Εβραίο διανοούμενο που ονομαζόταν Σαλομόν, ίσως το Βυζαντινό πρέσβη με αυτό το όνομα.^[21] Αποσύρθηκε για να μονάσει στο μοναστήρι Βενεδικτίνων του Σεν-Μαξιμίν στην Τριέρ, και πέθανε στις 26 Απριλίου άγνωστου έτους. Ο Lapidge θέτει το θάνατό του το 970, ενώ ο Wood τον χρονολογεί πριν από 967-68.^[22]

Παραπομπές

1. Wood, "A Carolingian Scholar", σ. 135
2. Lapidge, Anglo-Latin Literature, σσ. 88–89
3. Wood, "A Carolingian Scholar", σ. 138
4. Lapidge, Anglo-Latin Literature, σσ. 88, 92
5. Lapidge, Anglo-Latin Literature, σ. 90
6. Lapidge, Anglo-Latin Literature, σσ. 87–88
7. Lapidge, Anglo-Latin Literature, σσ. 89–92, 99–103
8. Wood, "Stand Strong Against the Monsters", σσ. 205–206; Wood, "A Carolingian Scholar", σσ. 141–142
9. Foot, Æthelstan, σ. 104
10. Charles-Edwards, Wales and the Britons, σ. 635
11. Lapidge, Anglo-Latin Literature, p. 89
12. Wasserstein, "The First Jew in England", pp. 283–288; Lapidge, Anglo-Latin Literature, p. 89, n. 17; Foot, Æthelstan, p. 104
13. Lapidge, Anglo-Latin Literature, pp. 92–103
14. Foot, Æthelstan, p. 105
15. Lapidge, Anglo-Latin Literature, p. 105; Gretsch, Intellectual Foundations, pp. 314, 336; Woodman, "Æthelstan A", pp. 227–228
16. Gretsch, Intellectual Foundations, pp. 314–315, 336; Lapidge, Anglo-Latin Literature, p. 111
17. Stevenson, "The Irish Contribution", p. 276
18. Lapidge, Anglo-Latin Literature, pp. 88, 103; Wood, "A Carolingian Scholar", p. 159
19. Wood, "A Carolingian Scholar", p. 142
20. Lapidge, Anglo-Latin Literature, p. 88
21. Wood, "A Carolingian Scholar", p. 160
22. Lapidge, Anglo-Latin Literature, pp. 88–89; Wood, "A Carolingian Scholar", pp. 138, 161