Ενβέρ Χότζα

Ο Ενβέρ Χότζα (Enver Hoxha, 16 Οκτωβρίου 1908 – 11 Απριλίου 1985) ήταν Αλβανός πολιτικός και ηγέτης της Αλβανίας από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου μέχρι τον θάνατό του το 1985, ως Πρώτος Γραμματέας του Αλβανικού Κόμματος Εργασίας. Ήταν πρόεδρος του Δημοκρατικού Μετώπου της Αλβανίας και αρχηγός των αλβανικών ενόπλων δυνάμεων από το 1944 μέχρι το θάνατό του. Διετέλεσε επίσης πρωθυπουργός από το 1944 έως το 1954 και επίσης κατά διαστήματα ως υπουργός Εξωτερικών και Υπουργός Άμυνας.

Ενβέρ Χότζα Enver Hoxha
Ο Ενβέρ Χότζα το 1985
1ος Γραμματέας του Εργατικού Κόμματος της Αλβανίας
Περίοδος 8 Νοεμβρίου 1941 – 11 Απριλίου 1985
Προκάτοχος	Το αξίωμα δημιουργήθηκε
Διάδοχος	Ραμίζ Αλία
22ος Πρωθυπουργός της Αλβανίας
Περίοδος 23 Οκτωβρίου 1944 – 19 Ιουλίου 1954
Πρόεδρος	Ομέρ Νισάνι Χάτζι Λέσι
Αναπληρωτής	Μισλίμ Πεζά Κότσι Τζότζε Μεχμέτ Σέχου
Προκάτοχος	Ιμπραχίμ Μπιτσακτσίου
Διάδοχος	Μεχμέτ Σέχου
Υπουργός Εξωτερικών
Περίοδος 22 Μαρτίου 1946 – 23 Ιουλίου 1953
Πρωθυπουργός	Ο ίδιος
Προκάτοχος	Ομέρ Νισάνι
Διάδοχος	Μπεχάρ Στύλλα
Υπουργός Λαϊκής Άμυνας
Περίοδος 23 Οκτωβρίου 1944 – 31 Ιουλίου 1953
Πρωθυπουργός	Ο ίδιος
Διάδοχος	Μπετσίρ Μπαλούκου
Προσωπικά στοιχεία
Γέννηση	16 Οκτωβρίου 1908, Αργυρόκαστρο, Βιλαέτι των Ιωαννίνων, Οθωμανική Αυτοκρατορία
Θάνατος	11 Απριλίου 1985 Τίρανα, Λαϊκή Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Αλβανίας
Εθνότητα	Αλβανός
Υπηκοότητα	Αλβανία
Πολιτικό κόμμα	Εργατικό Κόμμα Αλβανίας
Σύζυγος	Nexhmije Hoxha
Παιδιά	Ilir Hoxha
Σπουδές	Πανεπιστήμιο του Μονπελιέ
Επάγγελμα	Πολιτικός
Βραβεύσεις	Ήρωας της Αλβανίας Εθνικός ήρωας της Γιουγκοσλαβίας τάγμα του Λένιν Τάγμα του Σουβόροφ Α΄ τάξης Τάγμα του Ήρωα του Λαού Order of Skanderbeg
Υπογραφή
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Η 40χρονη περίοδος της εξουσίας του Χότζα χαρακτηριζόταν πολιτικά από την εξάλειψη της αντιπολίτευσης, ευρεία χρήση της θανατικής ποινής^[1][2] ή πολύχρονων ποινών φυλάκισης για τους πολιτικούς του αντιπάλους και απελάσεις από τα σπίτια, όπου ζούσαν οι οικογένειές τους, και φυλάκισή τους σε απομακρυσμένα χωριά, που ελέγχονταν αυστηρά από την αστυνομία και τη μυστική αστυνομία (Σιγκουρίμι). Η κυβέρνησή του χαρακτηριζόταν επίσης από Σταλινικές μεθόδους εξόντωσης των συνεργατών του, που απειλούσαν την εξουσία του.^[3] Οικονομικά, κατά την εποχή του, η Αλβανία εκβιομηχανίστηκε και γνώρισε ταχεία οικονομική ανάπτυξη και πρωτοφανή πρόοδο στους τομείς της εκπαίδευσης και της υγείας. Εστίασε στην ανοικοδόμηση της χώρας, που είχε ερημωθεί μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, κατασκευάζοντας την πρώτη σιδηροδρομική γραμμή της Αλβανίας, εξαλείφοντας τον αναλφαβητισμό και οδηγώντας την Αλβανία στο δρόμο της γεωργικής αυτάρκειας.^[4]

Η κυβέρνηση του Χότζα χαρακτηριζόταν από τη διακηρυγμένη σταθερή προσήλωσή του στον αντιρεβιζιονιστικό Μαρξισμό-Λενινισμό από τα μέσα της δεκαετίας του 1970 και μετά. Μετά τη ρήξη του με το Μαοϊσμό την περίοδο 1976-1978, πολλά Μαοϊκά κόμματα αυτοαναγορεύθηκαν χοτζαϊστικά. Η γνωστότερη ένωση των κομμάτων αυτών σήμερα είναι η Διεθνής Διάσκεψη Μαρξιστικών-Λενινιστικών Κομμάτων και Οργανώσεων (Ενότητα και Πάλη).

Βιογραφία

Το σπίτι όπου μεγάλωσε ο Χότζα στο Αργυρόκαστρο

Ο Χότζα γεννήθηκε στο Αργυρόκαστρο, πόλη στη νότια Αλβανία (τότε υπό την Οθωμανική Αυτοκρατορία), όπου ζούσαν πολλές επιφανείς οικογένειες. Ήταν γιος του Χαλίλ Χότζα, Μπεκτασή^[5] Τόσκη εμπόρου υφασμάτων, που ταξίδευε πολύ στην Ευρώπη και στην Αμερική, και της Τζίλιχαν (Τζίλο) Χότζα. Στα 16 του βοήθησε στην ίδρυση και έγινε γραμματέας της Σπουδαστικής Ένωσης του Αργυρόκαστρου, που διαμαρτυρόταν κατά της μοναρχικής κυβέρνησης του Ζόγου Α΄. Όταν η κυβέρνηση έκλεισε την Ένωση μετακινήθηκε στην Κορυτσά, συνεχίζοντας τις σπουδές του σε Γαλλικό γυμνάσιο. Εκεί έμαθε Γαλλική ιστορία, λογοτεχνία και φιλοσοφία. Στην πόλη αυτή διάβασε για πρώτη φορά το Κομμουνιστικό Μανιφέστο.^[6]

Ο Ενβέρ Χότζα 18 ετών

Το 1930 πήγε να σπουδάσει στο Πανεπιστήμιο του Μονπελιέ στη Γαλλία, με κρατική υποτροφία που του δόθηκε από τη Βασιλομήτορα, για τη σχολή των Φυσικών επιστημών. Παρακολουθούσε τα μαθήματα και τις διασκέψεις της Εργατικής Ένωσης, που οργανώνονταν από το Γαλλικό Κομμουνιστικό Κόμμα, αλλά δεν κατάφερε να αποκτήσει πτυχίο ούτε στη φιλοσοφία ούτε στα νομικά. Μετά από ένα χρόνο, μην έχοντας ενδιαφέρον για τη βιολογία και μην έχοντας περάσει καμία πανεπιστημιακή εξέταση, έφυγε από το Μονπελιέ για το Παρίσι, ελπίζοντας να συνεχίσει τις σπουδές του. Παρακολούθησε μαθήματα φιλοσοφίας στη Σορβόννη, αλλά πάλι δεν έδωσε ποτέ εξετάσεις. Στο Παρίσι λέγεται ότι συνεργάστηκε με τη L'Humanité (εφημερίδα του ΓΚΚ), γράφοντας άρθρα για την κατάσταση στην Αλβανία με το ψευδώνυμο Λούλο Μαλεσόρι. Αναμείχθηκε επίσης στην Αλβανική Κομμουνιστική Ομάδα υπό την καθοδήγηση του Λαζάρ Φούντο, που τον δίδαξε νομικά.^[7]

Τα παράτησε για μια ακόμη φορά και από το 1934 έως το 1936, διετέλεσε γραμματέας του αλβανικού προξενείου στις Βρυξέλλες, αποσπασμένος στο προσωπικό γραφείο της Βασιλομήτορος Σαντιγιέ. Απολύθηκε όταν το προξενείο ανακάλυψε ότι ο υπάλληλός του είχε στο γραφείο του Μαρξιστικό υλικό και βιβλία. Το 1936 επέστρεψε στην Αλβανία, για να εργαστεί ως καθηγητής στην Κορυτσά. Με την εκτενή εκπαίδευσή του γνώριζε άπταιστα Γαλλικά και επίσης Ιταλικά, Σερβικά και Ρώσικα. Ως ηγέτης θα ανέτρεχε συχνά στη Le Monde και στην International Herald Tribune.^[8]

Στις 7 Απριλίου η Αλβανία δέχτηκε την εισβολή της φασιστικής Ιταλίας. Οι Ιταλοί εγκατέστησαν μια κυβέρνηση ανδρεικέλων στην Αλβανία υπό τον Μουσταφά Μερλίκα-Κρούγια. Ο Χότζα απολύθηκε από τη θέση του δασκάλου μετά την Ιταλική εισβολή, επειδή αρνήθηκε να γίνει μέλος του Αλβανικού Φασιστικού Κόμματος.^[9] Άνοιξε ένα μικρό καπνοπωλείο στα Τίρανα, ονόματι Φλόρα, που αποτέλεσε μυστικό τόπο συνάντησης Αλβανών κομμουνιστών, με την βοήθεια γιουγκοσλάβων κομμουνιστών. Τελικά η κυβέρνηση το έκλεισε.^[10]

Τον Μάιο του 1944, ο Χότζα ανέλαβε πρόεδρος της Εθνικής Αντιφασιστικής Επιτροπής Απελευθέρωσης της Αλβανίας. Με το τέλος της γερμανικής κατοχής, τον Νοέμβριο του 1944, η Επιτροπή αυτή μετονομάστηκε σε Προσωρινή Δημοκρατική Κυβέρνηση της Αλβανίας και ο Χότζα ανέλαβε καθήκοντα πρωθυπουργού και υπουργού Εξωτερικών. Τον Μάρτιο του 1946, η Συνταγματική Εθνοσυνέλευση, που είχε εκλεγεί λίγους μήνες νωρίτερα, κήρυξε ως πολίτευμα της Αλβανίας τη λαϊκή δημοκρατία.

Προσηλωμένος στον ορθόδοξο κομμουνισμό του Ιωσήφ Στάλιν, ο Χότζα διέκοψε διπλωματικές σχέσεις με τη Γιουγκοσλαβία το 1948, όταν ο Τίτο ήρθε σε ιδεολογική ρήξη με τη Μόσχα. Το 1949 διέταξε την εκτέλεση του υπουργού Άμυνας, Κότσι Τζότζε, κατηγορώντας τον ότι συμμετείχε σε δραστηριότητες υπέρ της Γιουγκοσλαβίας.

Κατά τη διακυβέρνησή του, ο Χότζα δήμευσε τις περιουσίες μεγάλων γαιοκτημόνων και οργάνωσε κολχόζ κατά τα σοβιετικά πρότυπα. Σύντομα, η προπαγάνδα του καθεστώτος του Χότζα άρχισε να μιλά για μια Αλβανία με πλήρη αυτάρκεια γεωργικών προϊόντων. Το ίδιο συνέβη και στον τομέα της βιομηχανίας. Η πτώση του κομμουνιστικού καθεστώτος έδειξε μια παντελώς διαφορετική εικόνα: η Αλβανία όχι μόνο δεν ήταν αυτάρκης και βιομηχανική χώρα, αλλά ήταν οπισθοδρομική ακόμα και σε σύγκριση με άλλες ανατολικοευρωπαϊκές χώρες. Ένα από τα έργα που άφησε πίσω το καθεστώς του Χότζα είναι τα περίπου 600.000 πολυβολεία (τα αποκαλούμενα bunker) διάσπαρτα σε όλη την Αλβανία για τον φόβο ξένων επιδρομέων.

Το 1956 διέκοψε σχέσεις με τη Μόσχα και με όλα τα άλλα κομμουνιστικά κράτη της Ανατολικής Ευρώπης, επειδή το Κομμουνιστικό Κόμμα της Σοβιετικής Ένωσης (ΚΚΣΕ) αποκήρυξε τον Στάλιν. Το 1967 απαγόρευσε αυστηρά κάθε θρησκευτική δραστηριότητα και ανακήρυξε την Αλβανία ως το πρώτο επισήμως άθεο κράτος. Τζαμιά, εκκλησίες και μοναστήρια δημεύτηκαν, καταστράφηκαν ή μετατράπηκαν σε αποθήκες, εργαστήρια και αίθουσες κινηματογράφου.

Το 1968, η Αλβανία εξήλθε από το Σύμφωνο της Βαρσοβίας, ως ένδειξη διαμαρτυρίας για την εισβολή των Ρώσων στην Τσεχοσλοβακία. Στη δεκαετία του '70, ο Χότζα ήρθε σε ρήξη και με τον Μάο και έτσι διέκοψε τις σχέσεις του και με το Πεκίνο και το ΚΚ Κίνας. Ο λόγος ήταν ότι διαφώνησε με τη θεωρία των τριών κόσμων του Μάο και με τα ανοίγματα του τελευταίου προς τη δύση και έτσι αυτοαναγόρευσε την Αλβανία ως το μοναδικό κομμουνιστικό καθεστώς στον κόσμο. Οι σχέσεις με την Κίνα δεν αποκαταστάθηκαν ούτε μετά τον θάνατο του Μάο το 1976, λόγω της επικράτησης των αναθεωρητών μέσα στο ΚΚ Κίνας.

Το 1981 διέταξε εκτεταμένες εκκαθαρίσεις στο κομμουνιστικό κόμμα και την κυβέρνηση της Αλβανίας. Μεταξύ των θυμάτων συγκαταλέγεται και ο τότε πρωθυπουργός της χώρας Μεχμέτ Σέχου, ο οποίος, κατά τα επίσημα ανακοινωθέντα, αυτοκτόνησε. Λίγο αργότερα, ο Χότζα αποσύρθηκε από τα πιο πολλά καθήκοντά του και παρέδωσε τα ηνία της χώρας στον Ραμίζ Αλία. Μετά τον θάνατό του, την πλήρη εξουσία ανέλαβε ο Αλία. Το 1990 το κομμουνιστικό καθεστώς της Αλβανίας κατέρρευσε και το 1992 την εξουσία ανέλαβε το Δημοκρατικό Κόμμα του Σαλί Μπερίσα.

Βιβλία του Χότζα

Ο Χότζα έγραψε πολλά βιβλία με αντικείμενο τον ορθόδοξο κομμουνισμό όπως τον αντιλαμβάνονταν ο ίδιος:

• Ο ευρωκομμουνισμός είναι αντικομμουνισμός,
• Η θεμελίωση της νέας Αλβανίας,
• Με τον Στάλιν, κ.ά.
• Σημαία του αγώνα για λευτεριά και σοσιαλισμό
• Χρουτσωφικοί
• Ιμπεριαλισμός και επανάσταση
• Οι τιτοϊκοί

Παραπομπές

1. Varja e Havzi Nelës, zbardhet vendimi dhe firma e Kristaq Ramës
2. «Poeti disident Havzi Nela ...». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Οκτωβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 31 Οκτωβρίου 2014.
3. «Dënimi i krimeve të komunizmit, guri në qafën e politikës në Shqipëri». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Μαΐου 2019. Ανακτήθηκε στις 31 Οκτωβρίου 2014.
4. 40 Years of Socialist Albania, Dhimiter Picani
5. Biography of Baba Rexheb Αρχειοθετήθηκε 2008-09-07 στο Wayback Machine.: "[Enver Hoxha was] from the Gjirokastër area and [he] came from [a family] that [was] attached to the Bektashi tradition. In fact, fourteen years before Enver set off for France to study, his father brought him to seek the blessing of Baba Selim. The baba was not one to refuse the request of a petitioner and he made a benediction over the boy."
6. A Coming of Age: Albania under Enver Hoxha, James S. O'Donnell, New York 1999, p. 193.
7. Hamm, Harry. Albania – China's Beachhead in Europe. New York: Frederick A. Praeger, Inc., 1963., p. 84, 93.
8. O'Donnell, p. 196. He is described as "by far the best-read head of state in Eastern Europe."
9. John E. Jessup, An Encyclopaedic Dictionary of Conflict and Conflict Resolution, 1945–1996. Westport, CT: Greenwood Press. 1998. p. 288. "At the time of the Italian invasion of Albania, he was fired for refusing to join the Albanian Fascist Party and became a tobacconist in the capital city, Tirana."
10. The Albanians: An Ethnographic History from Prehistoric Times to the Present Vol. II, Edwin E. Jacques, North Carolina 1995, p. 416.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Ενβέρ Χότζα

• Στα ελληνικά
  • Η βιογραφία του Χότζα από τον Μάριο Ατζέμη, Βήμα της Κυριακής, 25/4/2004

• Στα αγγλικά
  • Ιστοχώρος των υποστηρικτών του Χότζα
  • Κείμενα του Χότζα
  • Comrade Loulou and the Fun Factory - Mία σατυρική και κριτική ματιά στο καθεστώς Χότζα
  • Η βιογραφία του Χότζα
  • Η θέση του Χότζα απέναντι στην θρησκεία (Institute of European Studies, 1997)