Το Κομμουνιστικό Μανιφέστο

Το Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος ή Κομμουνιστικό Μανιφέστο (γερμανικά: Das Manifest der Kommunistischen Partei) είναι το θεμελιακό κείμενο της κομμουνιστικής ιδεολογίας. 

Το Κομμουνιστικό Μανιφέστο

Συγγραφέας	Καρλ Μαρξ Φρίντριχ Ένγκελς
Τίτλος	Das Kommunistische Manifest
Γλώσσα	Γερμανικά
Ημερομηνία δημοσίευσης	21  Φεβρουαρίου 1848
Πολιτιστικό κίνημα	μαρξισμός
Θέμα	Κομμουνιστικό κόμμα Κομμουνιστική επανάσταση σοσιαλισμός κομμουνισμός
Τόπος	Γερμανία[1]
LC Class	OL629052W
LΤ ID	1426655
BL Class	9108
Αριθμός Σελίδων	73
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Εξώφυλλο της πρώτης έκδοσης του Μανιφέστου του Κομμουνιστικού Κόμματος με τη χαρακτηριστική προτροπή "Προλετάριοι όλων των χωρών ενωθείτε"

Γράφτηκε από τον Καρλ Μαρξ και τον Φρίντριχ Ένγκελς, από τα τέλη του 1847 μέχρι τις αρχές του 1848 μετά από πρόσκληση της «Κομμουνιστικής Λίγκας» (Bund der Kommunisten) για να αποτελέσει το πρόγραμμά της. Δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στις 21 Φεβρουαρίου 1848, λίγες ημέρες πριν τη Φεβρουαριανή Επανάσταση στο Παρίσι 24 Φεβρουαρίου 1848. ^[2]

Το κείμενο, παρότι μόνο 23 σελίδων, αποτελεί μακράν το πολιτικό κείμενο με τη μεγαλύτερη επιρροή μετά τη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη της Γαλλικής Επανάστασης.^[3]

Το μανιφέστο εκδόθηκε αρχικά στα αγγλικά, τα γαλλικά, τα φλαμανδικά και τα δανικά, ωστόσο αντίκτυπο είχε κατεξοχήν στη Γερμανία. Μετά την αποτυχία των επαναστάσεων του 1848, το κείμενο των Μαρξ και Ένγκελς παραγκωνίστηκε για μερικά χρόνια. Ωστόσο η προεξάρχουσα θέση του Μαρξ στη Διεθνή Ένωση Εργατών (γνωστή και ως Α’ Διεθνής) και η ανάδυση στη Γερμανία δυο μεγάλων κομμουνιστικών κινημάτων, έδωσε νέα ώθηση στο κομμουνιστικό μανιφέστο και σε άλλα κείμενα του Μαρξ. Ανάμεσα στο 1871 και 1883 μεταφράστηκε σε άλλες επτά γλώσσες και μέσα στα επόμενα 40 χρόνια κατέκτησε τον κόσμο. Μέχρι το 1917 είχε εκατοντάδες εκδόσεις σε περίπου 30 γλώσσες.^[4]

Σύνοψη

Το μανιφέστο αποτελείται από την εισαγωγή και τέσσερα κεφάλαια. Η εισαγωγή ξεκινά με το διάσημο «Ένα φάντασμα πλανιέται στην Ευρώπη: το φάντασμα του κομμουνισμού» και δείχνει την αντιπαλότητα του κομμουνισμού με τις τότε πολιτικές δυνάμεις. Το πρώτο κεφάλαιο ξεκινά με τη γνωστή φράση «Η ιστορία όλων των ως τώρα κοινωνιών είναι η ιστορία ταξικών αγώνων» ή ακριβέστερα, η γραφτή ιστορία. Το 1847 η προϊστορία της κοινωνίας, η κοινωνική οργάνωση που είχε προηγηθεί από κάθε γραφτή ιστορία, ήταν ακόμα σχεδόν άγνωστη. Τότε ο Χάξτχάουζεν ανακάλυψε την κοινή ιδιοκτησία της γης στη Ρωσία. Ο Μάουρερ απέδειξε ότι η κοινή ιδιοκτησία της γης αποτελεί την κοινωνική βάση απ' όπου προήλθαν ιστορικά όλες οι γερμανικές φυλές. Ύστερα ανακάλυψαν σιγά-σιγά ότι οι αγροτικές κοινότητες με την κοινή κατοχή της γης αποτελούσαν την πρωταρχική μορφή της κοινωνίας απ' τις Ινδίες ως την Ιρλανδία. Τέλος, η εσωτερική οργάνωση αυτής της πρωτόγονης κομμουνιστικής κοινωνίας αποκαλύφθηκε στην τυπική της μορφή με την ανακάλυψη του Μόργκαν που επιστέγασε όλο το έργο για την αληθινή φύση του γένους και τη θέση του μέσα στη φυλή. Με τη διάλυση αυτών των πρωταρχικών κοινοτήτων, αρχίζει ο χωρισμός της κοινωνίας σε ξεχωριστές και τελικά ανταγωνιζόμενες τάξεις. (Σημείωση του Ένγκελς στην αγγλική έκδοση του 1888 και στη γερμανική του 1890). Προσπάθησα να παρακολουθήσω την πορεία αυτής της διάλυσης στην Καταγωγή της οικογένειας, της ατομικής ιδιοκτησίας και του κράτους, δεύτερη έκδοση, Στουτγάρδη 1886. ^[5] η οποία εντάσσεται στον ιστορικό υλισμό. Εξηγεί πως οι κοινωνίες μέχρι σήμερα είχαν τη μορφή όπου μια μικρή ομάδα εξουσίαζε τη μεγάλη πλειοψηφία. Η φεουδαρχική κοινωνία καταρρίφθηκε από την επαναστατικότητα και ριζοσπαστικότητα της αστικής τάξης. Ο Μαρξ προέβλεπε ότι η ίδια διαδικασία θα επαναληφθεί με τους προλετάριους αυτή τη φορά να ανατρέπουν τους αστούς. Στο δεύτερο κεφάλαιο εξετάζεται η σχέση του κομμουνιστικού κόμματος με άλλα αστικά κόμματα, με τα οποία δεν πρέπει να απορρίπτει τη συνεργασία, ωστόσο μόνο το κομμουνιστικό κόμμα εκφράζει τα συμφέροντα όλων των προλετάριων –και με σαφήνεια εξηγεί πως δεν πρέπει να τους διαχωρίζει αναλόγως της εθνικότητας τους. Στο τρίτο και τέταρτο κεφάλαιο εξηγεί τις διαφορές του κομμουνιστικού κόμματος με άλλα κόμματα όπως σοσιαλιστικά ή συντηρητικά. Κηρύσσει την πρόθεση για συμμαχία με τους σοσιαλδημοκράτες και τονίζει πως ο στόχος τους δεν πρέπει να είναι η βελτίωση του συστήματος αλλά η ανατροπή του. Κλείνει, πάλι με μια πολύ γνωστή πλέον φράση, «προλετάριοι όλου του κόσμου, ενωθείτε».

Το Κομμουνιστικό Μανιφέστο στην Ελλάδα

Εξώφυλλο της πρώτης έκδοσης του Μανιφέστου του Κομμουνιστικού Κόμματος υπό τον τίτλο "Κοινωνιστικό Μανιφέστο" στα Ελληνικά (1913)

Ο πρώτος μεταφραστής στα ελληνικά του Κομμουνιστικού Μανιφέστου ήταν ο Κωνσταντίνος Χατζόπουλος, Έλληνας διανοούμενος πρωτοπόρος δημοτικιστής που είχε ασπαστεί τον Μαρξισμό κατά τη διάρκεια των σπουδών του στη Γερμανία. Η μετάφρασή του δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "Εργάτης" του Βόλου το 1908^[6] υπό τον τίτλο "Προκήρυξη του Κοινωνιστικού Κόμματος" και με το ψευδώνυμο Π. Βασιλικός. Αργότερα (1913) η ίδια μετάφραση εκδόθηκε σε μπροσούρα από το Σοσιαλιστικό Κέντρο Αθηνών με τον τίτλο "Το Κοινωνιστικό Μανιφέστο" με ένα μικρό πρόλογο του μεταφραστή με το πραγματικό του όνομα αυτή τη φορά.^[7]

Στα 1919 κυκλοφόρησε από το ΣΕΚΕ νέα έκδοση σε μετάφραση Α. Δούμα και πρόλογο του Αριστοτέλη Σίδερι με τίτλο "Το Κομμουνιστικό Μανιφέστο" που επανακυκλοφόρησε το 1921. Το 1927 ο μαρξιστής συγγραφέας Γ. Κορδάτος ετοιμάζει νέα μετάφραση και την εκδίδει με εισαγωγή και σχόλια του ίδιου (Ακαδημαϊκόν Βιβλιοπωλείον). Η μετάφραση αυτή ξαναδουλεμένη από τον ίδιο εκδίδεται το 1945 (Αργύρης Παπαζήσης) και επανεκδίδεται το 1963 (άγνωστος εκδότης) και το 1998 (Αλφειός). Το 1933 με απόφαση του ΠΓ του ΚΚΕ τιμώντας τα 50 χρόνια του θανάτου του Μαρξ εκδίδεται εκ νέου σε μετάφραση του Ιορδάνη Ιορδανόπουλου και σε επανέκδοση το 1945 (Καινούργια Εποχή). Το 1948, στα 100 χρόνια από τη συγγραφή του Μανιφέστου το ΚΚΕ το επανεκδίδει σε νέα μετάφραση του Μιλτιάδη Πορφυρογένη που τη δημοσιεύει και την επανεκδίδει το 1998 το "Ποντίκι".

Το 1952 πάλι το ΚΚΕ στη συλλογική έκδοση "Διαλεχτά Έργα" των Μαρξ και Ένγκελς περιλαμβάνει και το "Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος" σε μετάφραση επιτελείου μεταφραστών του εξωτερικού. Η μετάφραση αυτή ήταν η βάση για πολλές μετέπειτα εκδόσεις, κυρίως από το εκδοτικό του ΚΚΕ "Σύγχρονη Εποχή" (1975-2006, αλλεπάλληλες εκδόσεις και επανατυπώσεις), τις εκδόσεις Παπακώστα (1963, 1965) και ΗΡΙΔΑΝΟΣ (1974, 1975) και τους εκδοτικούς Πολιτικές και Λογοτεχνικές Εκδόσεις, ΓΝΩΣΕΙΣ και άλλους. Επίσης το 1963 κυκλοφόρησε μια έκδοση αγνώστων στοιχείων σε μετάφραση των Βασίλη Ρώτα και Βούλας Δαμιανάκου. Το 1981 οι εκδόσεις "Θεμέλιο" σε μετάφραση Γ. Κώττη κυκλοφόρησαν μια εύχρηστη και πλούσια σε σχόλια έκδοση που επανεκδόθηκε το 1998 με εισαγωγή του διαπρεπούς Βρεττανού ιστορικού Χομπσμπάουμ.

Το 1998 (και μετέπειτα) που συνέπεσαν τα 150 χρόνια από την πρώτη του έκδοση έγινε, όπως και παγκοσμίως, μία εκδοτική έκρηξη, με πολλές εκδόσεις και επανεκδόσεις. Εκδόσεις "ΕΡΑΤΩ", ΝΕΦΕΛΗ, Εκδοτική Θεσσαλονίκης, Κούριερ, οι προαναφερμένες ΑΛΦΕΙΟΣ, ΠΟΝΤΙΚΙ, ΓΝΩΣΕΙΣ, ΗΡΙΔΑΝΟΣ, ΘΕΜΕΛΙΟ, Σύγχρονη Εποχή κλπ.

Παραπομπές

1. OL629052W.
2. Eric Hobsbawn (2017). «Ι». Εισαγωγή στο Κομμουνιστικό Μανιφέστ. Αθήνα: Πλέθρον. σελίδες 18–19. ISBN 978-960-348-290-1.
3. Eric Hobsbawn (2017). «Ι». Εισαγωγή στο Κομμουνιστικό Μανιφέστο. Αθήνα: Πλέθρον. σελ. 20. ISBN 978-960-348-290-1.
4. Eric Hobsbawn (2017). «Ι». Εισαγωγή στο Κομμουνιστικό Μανιφέστο. Αθήνα: Πλέθρον. σελίδες 22–24. ISBN 978-960-348-290-1.
5. Σημείωση του Ένγκελς στην αγγλική έκδοση του 1888) https://www.marxists.org/ellinika/archive/marx/works/1848/com-man/bourprol.htm
6. Π. Νούτσος, "Η Σοσιαλιστική Σκέψη στην Ελλάδα, από το 1875 έως το 1974", τόμος Β', μέρος Α', εκδόσεις Γνώση, Αθήνα 1994 (Β' έκδοση).
7. βλ. Κούριερ Εκδοτική, επανέκδοση της έκδοσης του 1913, Αθήνα 1998 (πρόλογος του επιμελητή της έκδοσης Θεόδωρου Μπενάκη).

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Το Κομμουνιστικό Μανιφέστο

Wikisource logo

Στη Βικιθήκη υπάρχει υλικό που έχει σχέση με το θέμα:   Το Κομμουνιστικό Μανιφέστο