From Wikipedia, the free encyclopedia
Η Ανακατάληψη του Αφγανιστάν από τους Ταλιμπάν ήταν στρατιωτική επιχείρηση των Ταλιμπάν στο Αφγανιστάν που στόχο είχε την εκδίωξη της προηγούμενης διακυβέρνησης, της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Αφγανιστάν - και την εγκαθίδρυση και πάλι μετά το 2001, του Ισλαμικού Εμιράτου του Αφγανιστάν, του κράτους δηλαδή, των Ταλιμπάν.[3]
| Ανακατάληψη του Αφγανιστάν από τους Ταλιμπάν | |
|---|---|
| Πόλεμος του Αφγανιστάν (2001-2021) | |
 Χάρτης του Αφγανιστάν με τα σημεία που έχουν ανακαταλάβει οι Ταλιμπάν μέχρι τις 17 Αυγούστου 2021 | |
| Χρονολογία | 1 Μαΐου - 17 Αυγούστου 2021 |
| Τόπος | Αφγανιστάν |
| Αίτια | Αποχώρηση των ΗΠΑ |
| Έκβαση |
|
Η επιχείρηση ξεκίνησε τον Μάιο του 2021 - ταυτόχρονα σχεδόν,- με την απόσυρση των Αμερικανικών και Νατοϊκών στρατευμάτων από το Αφγανιστάν, απόσυρση που σήμανε και το τέλος του εικοσάχρονου πολέμου στη χώρα, και ολοκληρώθηκε τον Αύγουστο του 2021 με την κατάληψη και της πρωτεύσας, Καμπούλ.
Κατά την διάρκεια των τριών πρώτων μηνών της επιχειρησης, οι Ταλιμπάν κατόρθωσαν να πάρουν υπό τον έλεγχό τους, εκτός από τις 73 περιφέρειες που ήλεγχαν ήδη, ακόμα 223.[4] Στις 6 Αυγούστου, ξεκίνησε η προέλαση προς τις πρωτεύουσες των επαρχιών, που - με εξαίρεση την Μπαζαράκ, πρωτεύουσα της περιοχής του Παντζίρ - παραδόθηκαν η μια μετά την άλλη, αμαχητί. Στις 15 Αυγούστου, ο Πρόεδρος του Αφγανιστάν, Ασράφ Γανί εγκατέλειψε[5] την χώρα [6] με προορισμό τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, ενώ οι Ταλιμπάν καταλάμβαναν τον τελικό τους στόχο, την Καμπούλ. Μετά την πτώση της Καμπούλ, μέλη στρατιωτικών ομάδων και οργανώσεων συνενώθηκαν προκειμένου να αναχαιτίσουν τους Ταλιμπάν στην περιφέρεια του Παντζίρ - τη μόνη περιφέρεια που δεν μπόρεσαν να καταλάβουν - υπό την ηγεσία του Άχμαντ Μασούντ αλλά και του πρώτου Αντιπροέδρου της χώρας, Αμρουλάχ Σαλέχ. Από το Παντζίρ, ο Σάλεχ στις 17 Αυγούστου, ανακήρυξε τον εαυτό του - όπως προβλέπει το αφγανικό Σύνταγμα - προσωρινό Πρόεδρο της χώρας.[2] Η αντίσταση στο Παντζίρ όμως φαίνεται να σβήνει, αφού η αμερικανική κυβέρνηση δεν προτίθεται να χρηματοδοτήσει τους ένοπλους εξεγερμένους ενώ και οι δυο αρχηγοί του κινήματος, έχουν φύγει από τη χώρα.[7]
Η έγκριτη εφημερίδα The New York Times χαρακτήρισε τις εξελίξεις ως τραγωδία για τη χώρα (Αμερική). Επίσης, επισημαίνει ότι η αμερικανική κυβέρνηση γνώριζε το τι θα επακολουθούσε της απόσυρσης, αλλά δεν ήθελαν να παραμείνουν αφού, αργά ή γρήγορα η χώρα θα έπεφτε και πάλι στα χέρια των Ταλιμπάν.[8] Το αριστερό κόμμα στη Γερμανία, υπερθεμάτισε χαρακτηρίζοντας τις εξελίξεις ως ιστορικό φιάσκο. «...Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς μεγαλύτερη αποτυχία έπειτα από 20 χρόνια ένοπλων επιχειρήσεων μεγάλης κλίμακας από τη Δύση και τον ομοσπονδιακό στρατό. ...» [9]. Από την άλλη πλευρά, Ρώσοι αξιωματούχοι θεωρούν ότι «οι Ταλιμπάν είναι πιο συνεννοήσιμοι από την προηγούμενη «κυβέρνηση μαριονετών» και δεν απειλούν την ειρήνη και την ασφάλεια στη Κεντρική Ασία».[10]
Στις 29 Φεβρουαρίου 2020, οι ΗΠΑ και οι Ταλιμπάν υπέγραψαν ειρηνευτική συμφωνία με τίτλο «Συμφωνία για την Ειρήνη στο Αφγανιστάν», προκειμένου να τερματιστεί ο αδιέξοδος δεκάχρονος πόλεμος των δυο πλευρών.[11] Η συμφωνία περιλάμβανε την υποχρέωση απόσυρσης όλων των τακτικών αμερικανικών και ΝΑΤΟικών στρατευμάτων από το Αφγανιστάν, ενώ οι Ταλιμπάν δεσμεύονταν για την εξουδετέρωση της Αλ Κάιντα που δραστηριοποιούνταν σε περιοχές υπό τον έλεγχό τους. Η συμφωνία επικροτήθηκε από την Κίνα, το Πακιστάν και τη Ρωσία [12] και εγκρίθηκε ομόφωνα από το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών.[13] Η συμφωνία έγινε γνωστή ως Συμφωνία της Ντόχας, και έθετε χρονοδιάγραμμα απόσυρσης των αμερικανικών στρατευμάτων. Συγκεκριμένα, καθόριζε μια αρχική μείωση από 13.000 σε 8.600 στρατεύματα μέχρι τον Ιούλιο του 2020, ακολουθούμενη από πλήρη αποχώρηση έως την 1η Μαΐου 2021, εάν οι Ταλιμπάν τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους.[14] Η κυβέρνηση Μπάιντεν ανέβαλε την πλήρη αναχώρηση ως τις 11 Σεπτεμβρίου.[15] Στις 8 Ιουλίου, ο Μπάιντεν έκανε γνωστό πως η αναχώρηση θα ολοκληρωθεί τελικά μέχρι τις 31 Αυγούστου.[16]
Στις αρχές Μαΐου, οι Ταλιμπάν κατέλαβαν 15 επαρχίες στην περιφέρεια του Βαρντάκ.[17][18] Σκοτώθηκαν 405 στρατιώτες των αφγανικών ενόπλων δυνάμεων και 260 πολίτες. Μέχρι το τέλος του μήνα οι Σλοβενία, Πορτογαλία, Ισπανία και Σουηδία είχαν αποσύρει πλήρως τις στρατιωτικές δυνάμεις που διατηρούσαν στα πλαίσια του ΝΑΤΟ, στη χώρα.
Μέχρι τα μέσα Ιουνίου, οι Ταλιμπάν κατέλαβαν 69 επαρχίες στις περιφέρειες Κουντούζ και Μπαγκλάν.[17][19][20][21] Η πόλη Μαζάρ-ι-Σαρίφ περικυκλώθηκε από τους Ταλιμπάν.[22] Οι Ταλιμπάν σήκωσαν τις άσπρες σημαίες του Εμιράτου σε όλα τα σημεία κατά μήκος των συνόρων με το Τατζικιστάν.[23][24] Πάνω από 1.500 αφγανοί συνοριοφύλακες κατέφυγαν στα εδάφη του Τατζικιστάν για να αποφύγουν τα αντίποινα.[25]
Τον Ιούνιο καταλαμβάνουν ακόμα 69 επαρχίες, συμπεριλαμβανομένων των πόλεων, Πουλ-ι-Χομρί, Κουντούζ ενώ περικυκλώνουν το Μαζάρι Σαρίφ. Καταλαμβάνουν επίσης το συνοριακό πέρασμα για το Τατζικιστάν. Οι αφγανικές δυνάμεις εγκαταλείπουν 700 φορτηγά και Χάμβι, καθώς και πολλά οπλισμένα οχήματα, drones και συστήματα πυροβόλων στο αεροδρόμιο της Κουντούζ που περνούν στην κατοχή των Ταλιμπάν.[26]
Τον Ιούλιο κατελήφθησαν οι μεγαλύτερες μετά την Καμπούλ πόλεις, η Κανταχάρ και η Χεράτ ενώ στις 2 Ιουλίου, εκκενώθηκε πλήρως η αεροπορική βάση του Μπαγκράμ - η πιο σημαντική Αμερικανική βάση - και παραχωρήθηκε στον Αφγανικό στρατό.[27] Στις 4 Ιουλίου, οι Ταλιμπάν σήκωσαν και πάλι τη σημαία τους στα σύνορα του Αφγανιστάν με το Πακιστάν.
Μέχρι το βράδυ της 12ης Ιουλίου, οι Ταλιμπάν κατέκτησαν 55 ακόμη επαρχίες (και κατείχαν περίπου το 85% των αφγανικών εδαφών).[28] Οι επίσημες αρχές της χώρας, με τη σειρά τους, ισχυρίζονταν ότι είχαν ανακτήσει τον έλεγχο σε όλες τις πόλεις στις οποίες προηγουμένως υπήρξε επίθεση των Ταλιμπάν.[29][30]
Στις 24 Ιουλίου, η αφγανική κυβέρνηση αποφάσισε να επιβάλει απαγόρευση κυκλοφορίας στις περισσότερες περιοχές της χώρας. Ο εκπρόσωπος του υπουργείου εσωτερικού της χώρας δήλωσε ότι «Σε 31 επαρχίες επεβλήθησαν απαγορεύσεις κυκλοφορίας για να αποτραπεί η κίνηση των Ταλιμπάν. Οι περιορισμοί θα ισχύουν από τις 22:00 έως τις 4:00». Σύμφωνα με τον ίδιο, οι περιφέρειες Καμπούλ, Νανγκαρχάρ και Παντζσίρ απαλλάχθηκαν από τους περιορισμούς.[31]
Στις 25 Ιουλίου, ο Αμερικανός στρατηγός Κένεθ Μακένζι, επικεφαλής της Κεντρικής Διοίκησης των ΗΠΑ, ενώ βρισκόταν σε επίσκεψη στην Καμπούλ, δήλωσε ότι εάν οι Ταλιμπάν συνεχίσουν την προέλαση τους, οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν σίγουρα τις αεροπορικές επιδρομές εναντίον τους.[32] Ο πακιστανός πρωθυπουργός Ιμράν Χαν εξέφρασε άμεσα την αμφιβολία για μια στρατιωτική λύση στο αφγανικό ζήτημα, επισημαίνοντας ότι οι Παστούν, οι οποίοι αποτελούν πλειοψηφία σε πολλές περιοχές του Αφγανιστάν, θα παρασυρθούν από τη σύγκρουση.[33]
Στις αρχές Αυγούστου, οι Αφγανοί Ταλιμπάν κατείχαν σχεδόν 200 από 417 περιφερειακά κέντρα. Ταυτόχρονα, η παρουσία τους επεκτείνεται στην υπόλοιπη χώρα[34]. Οι νότιες επαρχίες έχουν ήδη χάσει τέσσερα τηλεοπτικά κανάλια και αρκετούς ραδιοφωνικούς σταθμούς λόγω των συνεχών επιθέσεων των μαχητών σε σύγχρονες υποδομές.[35] Οι πολίτες προσπαθούν όλο και περισσότερο να διαφύγουν από τη φρίκη του εμφυλίου πολέμου, ενώ όλο και περισσότεροι φεύγουν από το Αφγανιστάν με κατεύθυνση τις γειτονικές χώρες και την Ευρώπη.[36][37] .
Μη ικανοποιημένοι με τον έλεγχο της υπαίθρου, οι Ταλιμπάν άρχισαν να πολιορκούν μεγάλες πόλεις.[38] Οι ηγέτες τους απείλησαν ότι θα σκοτώσουν τον Αφγανό πρόεδρο Ασράφ Γκανί στο εγγύς μέλλον.[39] Ως απάντηση, υπήρξαν κατηγορίες για άσκηση υπέρμετρης βίας από τους ισλαμιστές: οι Ταλιμπάν αναζήτησαν και καταδίωξαν πρώην και νυν κυβερνητικούς αξιωματούχους και σκότωσαν άτομα που δεν συμμετείχαν στις εχθροπραξίες.[40][41][42] Για παράδειγμα, στους πολυσύχναστους δρόμους της Καμπούλ, αμέσως μετά τις προσευχές της Παρασκευής, ο διευθυντής του κυβερνητικού κέντρου πληροφόρησης, ο δημοσιογράφος Ντάουα Χαν Μιναπάλ[43][44][45] σκοτώθηκε ενώ επέβαινε στο όχημα του.
Το απόγευμα της 3ης Αυγούστου, ένα απόσπασμα των Ταλιμπάν με αυτοκίνητα εμποτισμένα με εκρηκτικά εισήλθε στην «Πράσινη Ζώνη» της Καμπούλ και επιτέθηκε στην κατοικία του Αφγανικού υπουργού Άμυνας Μπισμιλά Χαν. Όλοι οι επιτιθέμενοι εξαλείφθηκαν και δύο από τους σωματοφύλακες του υπουργού τραυματίστηκαν. Οι περισσότεροι τραυματίες από το περιστατικό αυτό ήταν απλοί περαστικοί.[46]
Στις 6 Αυγούστου, οι Ταλιμπάν κατέκτησαν το Σεμπαργάν[47][48] και το Ζαράντζ (μια πόλη στα σύνορα με το Ιράν).[49][50] Σε λίγες ώρες, το Κουντούζ, το Σαρ-ε Πουλ και το Ταλογκάν[51][52] προστέθηκαν στον κατάλογο των κατακτήσεων.
Στις 7 Αυγούστου, οι δυτικές χώρες κάλεσαν τους πολίτες τους να εγκαταλείψουν το Αφγανιστάν άμεσα, λόγω της ανασφάλειας που επικρατεί στη χώρα.[53][54] Η εκπρόσωπος του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ για το Αφγανιστάν Ντέμπορα Λάιονς προειδοποίησε ότι «περαιτέρω εξελίξεις θα μπορούσαν να βυθίσουν τη χώρα σε κατάσταση καταστροφής»[55] .
Κατά τη διάρκεια της αποχώρησης, οι ΗΠΑ οργάνωσαν επιχείρηση και για τη φυγάδευση Αφγανών πολιτών που κινδυνεύουν από αντίποινα στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου θα φιλοξενηθούν προσωρινά από τον αμερικανικό στρατό.
Στις 15 Αυγούστου, και παρά την δήλωση ότι «δεν προτίθενται να καταλάβουν την πρωτεύουσα του Αφγανιστάν», οι Ταλιμπάν προέλασαν ανεμπόδιστοι στα περίχωρα της Καμπούλ από πολλαπλές κατευθύνσεις. Από εκεί και έπειτα οι εξελίξεις ήταν ραγδαίες και απρόβλεπτες. Το αφγανικό υπουργείο Εσωτερικών ανακοίνωσε ότι ο πρόεδρος Γανί εγκατέλειψε την εξουσία, ενώ οι Ταλιμπάν σχηματίζουν προσωρινή κυβέρνηση. Οι δυνάμεις ασφαλείας παρέδωσαν το αεροδρόμιο Μπαγκράμ στους Ταλιμπάν. Στην αεροπορική βάση βρίσκονταν φυλακισμένοι περίπου 5.000 αιχμάλωτοι Ταλιμπάν και πολεμιστές του Ισλαμικού Κράτους. Το Πακιστάν έκλεισε τα σύνορα με το Αφγανιστάν για να μην εισρέουν πρόσφυγες. Το Ουζμπεκιστάν ανακοίνωσε ότι συνέλαβε 84 Αφγανούς στρατιώτες που διέσχισαν τα σύνορα αναζητώντας ιατρική βοήθεια, ενώ διέφυγαν από τις επιθέσεις των Ταλιμπάν. Περίπου 158 Αφγανοί στρατιώτες πέρασαν επίσης τα σύνορα του Ουζμπεκιστάν με τα πόδια. Οι χώρες της Δύσης βρέθηκαν προ εκπλήξεως, αφού στην πρωτεύουσα του Αφγανιστάν βρίσκονταν ακόμα εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες των χωρών του ΝΑΤΟ που δεν είχαν προλάβει να φύγουν, ενώ οι Αφγανοί που είχαν συνεργαστεί με το ΝΑΤΟ δεν είχαν ακόμη λάβει βίζα για να αποχωρήσουν. Αμερικάνικα και Γερμανικά αεροπλάνα και ελικόπτερα στάλθηκαν στην Καμπούλ για να επισπεύσουν την εκκένωση.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
