Saladin

Arweinydd Islamaidd o dras Cwrdaidd oedd Saladin, neu yn fwy cywir Salah al-Dīn Yusuf ibn Ayyub (Arabeg: صلاح الدين الأيوبي, Cwrdeg: Selah'edînê Eyubî neu سه‌لاحه‌دین ئه‌یوبی) (tua 1138 – 4 Mawrth, 1193).

Saladin
Ganwyd	يُوسُف بن نجم الدين أيُّوب  1138  Tikrit Castle
Bu farw	4 Mawrth 1193  Damascus
Galwedigaeth	person milwrol, llywodraethwr
Swydd	Vizier of the Fatimid Caliphate, Sultan of Egypt, Sultan of Damascus, emir of Aleppo, emir of Kerak, emir
Tad	Najm ad-Din Ayyub
Mam	Sitt al-Mulk Khatun
Priod	Ismat ad-Din Khatun
Plant	Al-Afdal ibn Salah ad-Din, Al-Aziz Uthman, Az-Zahir Ghazi
Perthnasau	Shirkuh
Llinach	llinach Ayyubid

Ganed Saladin i deulu Cwrdaidd yn Tikrit, Irac; roedd ei dad Najm ad-Din Ayyub, yn llywodraethwr Baalbek. Gyrrwyd ef i ddinas Damascus i orffen ei addysg, a bu yno am ddeng mlynedd yn llys Nur ad-Din (Nureddin). Bu ar ymgyrchoedd milwrol i'r Aifft gyda'i ewyrth, Shirkuh, yn erbyn y califfat Fatimaidd yno. Ar farwolaeth ei ewythr, daeth yn llywodraethwr (fisir) yr Aifft yn 1169. Ar farwolaeth Nur ad-Din yn 1174, cyhoeddodd ei hun yn Swltan a chymerodd feddiant o Ddamascus.

Bu'n ymladd yn erbyn lluoedd y teyrnasoedd Cristionogol oedd wedi eu sefydlu gan y Croesgadwyr, yn enwedig Teyrnas Jerusalem. Ei fuddugoliaeth fwyaf oedd Brwydr Hattin ar 4 Gorffennaf 1187, pan ddinistriodd fyddin y croesgadwyr yn llwyr. Cipiodd ddinas Jeriwsalem oddi wrthynt ar 2 Hydref, 1187.

Ymatebodd gwledydd Ewrop i hyn trwy drefnu'r Drydedd Groesgad, a bu llawer o ymladd rhwng Saladin a'r fyddin dan arweiniad Rhisiart Lewgalon. Yn 1192, gwnaed Cytundeb Ramla, oedd yn gadael Jeriwsalem yn nwylo'r Mwslimiaid ond yn rhoi hawl i Gristionogion fynd yno ar bererindod.

Bu farw Saladin yn ninas Damascus yn 1193, a chladdwyd ef ym Mosg yr Ummaiaid yno; gellir gweld ei fawsolewm o hyd.