Cyrdiaid

Mae'r Cyrdiaid (Cyrdeg: کورد, Kurd neu Gelê Kurdî) yn grŵp ethnig sy'n byw yn bennaf yn nwyrain a de-ddwyrain Twrci ond hefyd mewn rhannau o ogledd Syria, gogledd Irac a gogledd-orllewin Iran.^[1][2] Mae'r Cyrdiaid yn ddiwylliannol ac yn ieithyddol yn perthyn yn agos iawn i'r Iraniaid^[3][4] Galwent y tiriogaethau hyn yn 'Gyrdistan', enw a arferir yn ogystal am eu tiriogaeth yn nwyrain Twrci.

Cyrdiaid

Merched yn dathlu'r flwyddyn newydd
Enghraifft o'r canlynol	grŵp ethnig
Mamiaith	Cyrdeg
Crefydd	Swnni, shïa, alevism, yazidism, cristnogaeth, iddewiaeth
Gwlad	Twrci, Irac, Iran, Syria, yr Almaen, Affganistan, Aserbaijan, Libanus, Rwsia, Georgia, Armenia, Casachstan, y Deyrnas Unedig, Israel, yr Ariannin
Rhan o	Pobl o Iran
Yn cynnwys	Yazidis, Sorani, Kelhuri, Kurmanji, Zaza people, Kurds of Khorasan, Shabak people, Q120281391
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Siaradent yr iaith Gyrdeg, iaith Indo-Ewropeaidd sy'n ymrannu'n sawl tafodiaith. Mae'r Cyrdeg yn isddosbarth o 'Ieithoedd Gogledd Iran'.^[5]

Y Cwrd Mohammad Bagher Ghalibaf, Maer Tehran.

Mae llawer o Gyrdiaid yn ystyried eu hunain yn ddisgynyddion y Medes (neu'r Mediaid) hynafol, ac mae nhw'n defnyddio calendr sy'n dyddio o 612 CC, pan lwyddodd y Medes i goncro y brifddinas Asyraidd Ninefeh.^[6] Pobl o Iran oedd y Medes.^[7]). Caiff y syniad hwn eu bod o dras Mediaidd ei gadarnhau ganddynyt yn eu hanthem genedlaethol: "ni yw plant y Mediaid a'r Kai Khosrow".^[8]

Amcangyfrifir fod rhwng 30-32 miliwn o gyrdiaid drwy'r byd ac o bosib, cymaint â 37 miliwn.^[9]

Siaradir tafodiaith Mukriani yn ninasoedd Piranshahr a Mahabad. Piranhahr a Mahabad yw dwy ddinas fawr Mukrian.^[10]

Cyrdiaid enwog

• Leyla Zana, gwleidydd ac ymgyrchwraig hawliau dynol
• Saladin, cadfridog a gwladweinydd
• Sivan Perwer, cerddor

Gweler hefyd

• Cyrdeg

Cyfeiriadau

1. Killing of Iraq Kurds 'genocide', BBC, "The Dutch court said it considered "legally and convincingly proven that the Kurdish population meets requirement under Genocide Conventions as an ethnic group"."
2. Kurdish Awakening: Nation Building in a Fragmented Homeland, (2014), by Ofra Bengio, University of Texas Press
3. John A. Shoup III (17 Hydref 2011). Ethnic Groups of Africa and the Middle East: An Encyclopedia. ABC-CLIO. t. 159. ISBN 978-1-59884-363-7.
4. "Kurds". The Columbia Encyclopedia, 6th ed. Encyclopedia.com. 2014. Cyrchwyd 29 December 2014.
5. D. N. MacKenzie (1961). "The Origins of Kurdish". Transactions of the Philological Society: 68–86.
6. Frye, Richard Nelson. "IRAN v. PEOPLES OF IRAN (1) A General Survey". Encyclopædia Iranica. Cyrchwyd 2016-03-04.
7. Barbara A. West (1 January 2009). Encyclopedia of the Peoples of Asia and Oceania. Infobase Publishing. t. 518. ISBN 978-1-4381-1913-7.
8. Ofra Bengio (15 Tachwedd 2014). Kurdish Awakening: Nation Building in a Fragmented Homeland. University of Texas Press. t. 87. ISBN 978-0-292-75813-1.
9. Gweler: World Factbook - A Near Eastern population of 28–30 million, plus approximately 2 million diaspora gives 30–32 million. If the highest (25%) estimate for the Kurdish population of Turkey, in Mackey (2002), proved correct, this would raise the total to around 37 million..
10. "copi archif". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2017-03-05. Cyrchwyd 2018-03-26.