Sylfaenydd crefydd Islam oedd Muhammad neu Mohamed sef مُحَمَّد ٱبن عَبْد ٱللَّٰه mewn Arabeg (570 - 8 Mehefin, 632). Ganwyd ef ym Mecca rywbryd yn y flwyddyn 570 OC, yn fab i Abd Allah a oedd yn aelod o deulu'r Hashimiaid o lwyth y Quraysh, a bu farw ym Medina (yn Sawdi Arabia heddiw). Bu farw ei dad cyn iddo gael ei eni a bu ei fam, Amina, farw pan oedd yn chwech oed.
| Muhammad | |
|---|---|
 | |
| Ganwyd | 20 Ebrill 571  Mecca |
| Bu farw | 8 Mehefin 632 Medina |
| Man preswyl | Mecca, Medina |
| Galwedigaeth | heusor, traddodwr, masnachwr, proffwyd, pregethwr, gwleidydd, arweinydd milwrol |
| Tad | Abdullah Ibn Abdul-Muttalib |
| Mam | Aminah |
| Priod | Khadija bint Khuwaylid, Sawda bint Zamʿa, Hafsa bint Umar ibn Al-Khattab, Juwayriyya bint al-Harith, Aisha, Zaynab bint Jahsh, Safiyya bint Huyayy, Zaynab bint Khuzayma, Umm Salama, Ramla bint Abi Sufyan, Rayhana bint Zayd ibn ʿAmr, Maria al-Qibtiyya, Maymunah bint al-Harith |
| Plant | Abd-Allah Ibn Muhammad, Qasim Ibn Muhammad, Ibrahim Ibn Muhammad, Zainab Bint Muhammad, Ruqayya Bint Muhammad, Umm Kulthum Bint Muhammad, Fatima |
| Perthnasau | Ali ibn Abi Talib, Halimah bint Abi Dhuayb, Hamza ibn ‘Abd al-Muttalib, Abu Talib Ibn ‘abd Al-Muttalib, Abd Al-Muttalib, Hassan Ibn Ali, Husayn ibn Ali, Zaynab bint Ali, Abbas ibn Abd al-Muttalib, Abū Lahab, Safiyyah bint ‘Abd al-Muttalib, Harith ibn ‘Abd al-Muttalib, Az-Zubayr ibn ‘Abd al-Muttalib, Umm Kulthum bint Ali ibn Abi Talib |
| Llinach | Banu Hashim |
|
Rhan o gyfres ar
|
|---|
|
Athrawiaeth |
| Arferion |
|
Hanes ac Arweinwyr |
|
Ahl al-Bayt · Sahaba |
|
Testunau a Deddfau |
|
Coran · Sŵra · Sunnah · Hadith |
| Sunni · Shi'a |
|
Diwylliant a Chymdeithas |
|
Astudiaethau Islamig · Celf |
|
Islam a chrefyddau eraill |
| Cristnogaeth · Iddewiaeth |
|
Islamoffobia · Termau Islamig |
Yn ôl dysgeidiaeth Islam, cafodd Muhammad weledigaeth ddwyfol yn 610, y gyntaf o nifer. Gwelodd yr angel Gabriel a chlywed llais yn dweud wrtho "Adrodd". Ar ôl oedi a phetruso, yn y diwedd derbyniodd Muhammad yr alwad. Arwyddocâd y weledigaeth oedd iddo fod yn lladmerydd i'r gwirionedd dwyfol a dechrau lledaenu'r neges newydd.
Ar ôl marwolaeth Muhammad yn 632, cafodd y ddysgeidiaeth a ddatguddiwyd iddo ei threfnu i ffurfio'r Coran, llyfr sanctaidd y Mwslemiaid. Mae Mwslemiaid yn credu, fodd bynnag, fod y Coran yn llyfr tragwyddol sy'n air Allah ei hun ac ei drosglwyddo i'r ddynoliaeth a wnaeth Muhammad; ni fyddai Mwlemiaid fyth yn cyfeirio at Fuhammad fel "awdur" y Coran, gan ystyried fod hynny'n gabledd.
Fe'i dilynwyd fel arweinydd y Mwslemiaid gan Abu Bakr, a ystyrir fel y Califf cyntaf. Ychydig iawn o ddilynwyr oedd gan Muhammad i ddechrau, a chawsant eu dirmygu gan amldduwiaid Mecca am 13 mlynedd. Er mwyn dianc rhag erledigaeth barhaus, anfonodd Muhammad rhai o'i ddilynwyr i Abyssinia yn 615, cyn iddo ef a'i ddilynwyr ymfudo o Mecca i Medina (a elwid bryd hynny'n Yathrib) yn ddiweddarach yn 622. Mae'r digwyddiad hwn, yr Hijra, yn nodi dechrau'r calendr Islamaidd, a elwir hefyd yn Galendr Hijri. Ym Medina, unodd Muhammad y llwythau o dan Gyfansoddiad Medina. Yn Rhagfyr 629, ar ôl wyth mlynedd o ymladd ysbeidiol â llwythau Mecca, casglodd Muhammad fyddin o 10,000 o dröedigion Fwslimaidd a gorymdeithio ar ddinas Mecca . Aeth y goncwest yn ddiwrthwynebiad i raddau helaeth a chipiodd Muhammad y ddinas heb fawr o dywallt gwaed. Yn 632, ychydig fisoedd wedi dychwelyd o Bererindod y Ffarwelio, aeth yn wael a bu farw. Erbyn ei farwolaeth, roedd y rhan fwyaf o Benrhyn Arabia wedi trosi i Islam.[1][2]
Mae'r datguddiadau (a elwir pob un yn Ayah – yn llythrennol, "Arwydd [o Dduw]") yr adroddodd Muhammad ei fod wedi eu derbyn gair am air gan Dduw, hyd at ei farwolaeth, yn ffurfio adnodau'r Quran; ar y rhain, yr Ayah, y mae'r grefydd wedi'i seilio. Heblaw am y Qur'an, mae dysgeidiaeth ac arferion Muhammad (sunnah), a geir yn llenyddiaeth Hadith a sira (bywgraffiad), hefyd yn cael eu cynnal a'u defnyddio fel ffynonellau cyfraith Islamaidd (gweler Sharia).
.
Enwau Quranaidd
- Prif: Isra and Mi'raj
Ystyr Muhammad yw "canmol" ac mae'n ymddangos bedair gwaith yn y Quran.[3] Mae'r Quran hefyd yn annerch Muhammad yn yr ail berson trwy apeliadau amrywiol; proffwyd, cennad, gwas Duw ('abd), cyhoeddwr (bashir), [Quran 2:119] tyst (shahid), [Quran 33:45] cludwr y newydd da (mubashshir), rhybuddiwr (nathir), [Quran 11:2] nodyn atgoffa (mudhakkir), [Quran 88:21] un sy'n galw [ar Dduw] (dā'ī), [Quran 12:108] golau personol (noor), [Quran 05:15] a'r lamp sy'n rhoi golau (siraj munir) [Quran 33:46 ].
Ffynonellau gwybodaeth fywgraffyddol
Y Quran
.jpg)
Y Quran yw prif destun crefyddol Islam. Mae Mwslemiaid yn credu ei fod yn cynrychioli geiriau Duw a ddatgelwyd gan yr archangel Gabriel i Muhammad.[4] Mae'r Qur'an, fodd bynnag, yn rhoi ychydig iawn o gymorth ar gyfer cofiant cronolegol Muhammad; nid yw'r rhan fwyaf o benillion Quranig yn darparu cyd-destun hanesyddol arwyddocaol.[5][6]
Bywgraffiadau cynnar
Gellir dod o hyd i ffynonellau pwysig ynglŷn â bywyd Muhammad yn y gweithiau hanesyddol gan awduron o'r 2g a'r 3g OC o'r cyfnod Mwslemaidd (AH – 8g a 9g OC).[7] Mae'r rhain yn cynnwys bywgraffiadau Mwslimaidd traddodiadol o Muhammad, sy'n darparu gwybodaeth ychwanegol am ei fywyd.[8]
Y sira, yw'r bywgraffiadau a dyfyniadauo Muhammad a briodolir iddo; y rhai ysgrifenedig cynharaf yw Bywyd Negesydd Duw (Arabeg: السيرة النبوية, rhufeiniad: as-Sīrah an-Nabawiyyah) gan Ibn Ishaq a ysgrifennwyd c. 767 OC (150 AH). Er i'r gwaith gwreiddiol gael ei golli, mae'r sira hon wedi goroesi fel dyfyniadau helaeth mewn gweithiau gan Ibn Hisham ac i raddau llai gan Al-Tabari.[9][10] Fodd bynnag, ysgrifennodd Ibn Hisham yn y rhagair i'w gofiant i Muhammad ei fod wedi hepgor materion o gofiant Ibn Ishaq a fyddai'n "peri gofid i rai pobl".[11] Ffynhonnell hanes cynnar arall yw hanes ymgyrchoedd Muhammad gan al-Waqidi (bu farw 207 AH), a gwaith ysgrifennydd Waqidi, Ibn Sa'd al-Baghdadi (bu farw 230 AH).[7]
Mae llawer o ysgolheigion yn derbyn y bywgraffiadau cynnar hyn fel rhai dilys, er nad oes modd canfod eu cywirdeb.[9] Mae astudiaethau diweddar wedi arwain ysgolheigion i wahaniaethu rhwng traddodiadau sy'n cyffwrdd â materion cyfreithiol a digwyddiadau hanesyddol yn unig. Yn y grŵp cyfreithiol, gallai traddodiadau fod wedi bod yn destun storiau a luniodd yr awduron o'u pen a'u pastwn eu hunain tra gallai digwyddiadau hanesyddol, ar wahân i achosion eithriadol, fod wedi bod yn destun "siapio tueddiadol" yn unig.[12]
Hadith
Mae ffynonellau pwysig eraill yn cynnwys y casgliadau hadith, sef adroddiadau am ddysgeidiaethau geiriol a chorfforol a thraddodiadau a briodolir i Muhammad. Lluniwyd Hadithau sawl cenhedlaeth ar ôl ei farwolaeth gan Fwslimiaid gan gynnwys Muhammad al-Bukhari, Mwslim ibn al-Hajjaj, Muhammad ibn Isa at-Tirmidhi, Abd ar-Rahman al-Nasai, Abu Dawood, Ibn Majah, Malik ibn Anas ac al-Daraquni.[13][14]
Mae rhai academyddion Gorllewinol yn ofalus yn ystyried y casgliadau hadith fel ffynonellau hanesyddol gywir.[13] Nid yw ysgolheigion fel Madelung yn ymwrthod â’r adroddiadau a luniwyd mewn cyfnodau diweddarach, ond yn eu barnu yng nghyd-destun hanes ac ar sail eu cydnawsedd â’r digwyddiadau a’r ffigurau.[15] Mae ysgolheigion Mwslemaidd ar y llaw arall fel arfer yn rhoi mwy o bwyslais ar y llenyddiaeth hadith yn lle'r llenyddiaeth fywgraffyddol; ac yn anwiriadwy yn eu golwg.[16]
Arabia Cyn-Islamaidd
Roedd Penrhyn Arabia, ac mae'n dal i fod, i raddau helaeth yn lle cras gyda phridd folcanig, gan wneud amaethyddiaeth yn anodd ac eithrio gwerddonau neu ardaloedd gyda ffynhonnau. Roedd trefi a dinasoedd yn britho'r dirwedd, a dau o'r rhai amlycaf oedd Mecca a Medina. Roedd Medina yn anheddiad amaethyddol llewyrchus mawr, tra bod Mecca'n ganolfan ariannol bwysig i lawer o lwythau cyfagos.[17] Roedd bywyd cymunedol yn hanfodol ar gyfer goroesi mewn anialwch, ac roedd uno'r llwythau brodorol yn erbyn yr amgylchedd llym yn ffordd o fyw. Roedd ymlyniad llwythol, boed yn seiliedig ar berthnasau neu gynghreiriau, yn ffynhonnell bwysig o gydlyniant cymdeithasol.[18] Ceid dau grwp o Arabiaid: y rhai crwydrol a'r rhai arhosol. Roedd grwpiau crwydrol yn teithio'n gyson i chwilio am ddŵr a phorfa i'w diadelloedd, tra bod y rhai arhosol (neu eisteddog) yn setlo ac yn canolbwyntio ar fasnach ac amaethyddiaeth. Roedd goroesiad nomadig hefyd yn dibynnu ar ysbeilio carafanau neu werddonau eraill; nid oedd nomadiaid yn ystyried hyn yn drosedd.[19][20]
Yn Arabia cyn-Islamaidd, roedd duwiau neu dduwiesau yn cael eu hystyried yn amddiffynwyr llwythau unigol, eu hysbryd yn gysylltiedig â choed cysegredig, cerrig, a ffynhonnau. Yn ogystal â bod yn safle pererindod flynyddol, roedd allor Kaaba ym Mecca yn gartref i 360 o eilunod o dduwiau llwythol. Addolid tair duwies, mewn rhai mannau fel merched Allah: Allat, Manat ac al-'Uzzá. Roedd cymunedau undduwiol yn bodoli hefyd yn Arabia, gan gynnwys Cristnogion ac Iddewon.[21] Mae Hanifs - Arabiaid cyn-Islamaidd brodorol a oedd yn "proffesu undduwiaeth anhyblyg"[22] - hefyd weithiau'n cael eu rhestru ochr yn ochr ag Iddewon a Christnogion yn yr Arabia cyn-Islamaidd, er bod ysgolheigion yn anghytuno â'u cywirdeb hanesyddol.[23][24] Yn ôl traddodiad Mwslemaidd, Hanif oedd Muhammad ei hun ac un o ddisgynyddion Ishmael, mab Abraham.[25] Ar ôl canrif o ymchwiliad archaeolegol trylwyr, ni ddaethpwyd o hyd i unrhyw dystiolaeth o Abraham neu Ishmael hanesyddol, mwy nag oes unrhyw dystiolaeth am Iesu Grist.[26]
Roedd ail hanner y 6g yn gyfnod o anhrefn gwleidyddol yn Arabia ac nid oedd llwybrau cyfathrebu bellach yn saff.[27] Roedd rhaniadau crefyddol yn yn creu argyfwng cymdeithasol.[28] Daeth Iddewiaeth yn brif grefydd yn Yemen tra bod Cristnogaeth wedi gwreiddio yn ardal Gwlff Persia.[28] Yn unol â thueddiadau ehangach yr hen fyd, gwelodd y rhanbarth ddirywiad yn yr arfer o gyltiau amldduwiol a diddordeb cynyddol mewn ffurf fwy ysbrydol ar grefydd.[28] Er bod llawer yn amharod i drosi i ffydd dramor, roedd y crefyddau hynny'n darparu pwyntiau cyfeirio deallusol ac ysbrydol.[28]
Yn ystod blynyddoedd cynnar bywyd Muhammad, daeth y llwyth Quraysh y perthynai iddo yn rym dominyddol yng ngorllewin Arabia.[29] Ffurfiasant y gwlt a elwir yn hums, a oedd yn clymu aelodau o lawer o lwythau yng ngorllewin Arabia i'r Kaaba ac yn atgyfnerthu bri cysegr Mecca.[30] Er mwyn gwrthsefyll effeithiau anarchiaeth, cadarnhaodd Quraysh sefydliad y misoedd cysegredig pan waharddwyd pob trais, a bu'n bosibl cymryd rhan mewn pererindodau a ffeiriau heb berygl.[30] Felly, er bod y cysylltiad rhwng hums yn grefyddol yn bennaf, roedd ganddo hefyd ganlyniadau economaidd pwysig i'r ddinas.[30]
Bywyd
Plentyndod a bywyd cynnar
Nodyn:Muhammad timeline in Mecca
Ganed Abu al-Qasim Muhammad ibn Abdullah ibn Abd al-Muttalib ibn Hashim ym Mecca[31] tua'r flwyddyn 570[32] a chredir bod ei ben-blwydd ym mis Rabi' al-awwal.[33] Perthynai i'r clan Banu Hashim, rhan o lwyth Quraysh, a oedd yn un o deuluoedd blaenllaw Mecca, er ei fod yn ymddangos yn llai llewyrchus yn ystod oes gynnar Muhammad. Mae traddodiad yn gosod blwyddyn geni Muhammad fel un sy'n cyfateb i Flwyddyn yr Eliffant, a enwir ar ôl yr ymgais i ddinistrio Mecca y flwyddyn honno gan yr Abraha, brenin Yemen, a gynhwysodd eliffantod yn ei fyddin.[34][35][36] Fel arall mae rhai ysgolheigion o'r 20g wedi awgrymu blynyddoedd gwahanol, megis 568 neu 569 OC.[37]
Bu farw tad Muhammad, Abdullah, bron i chwe mis cyn i Muhammad gael ei eni.[39] Yn ôl traddodiad Islamaidd, yn fuan ar ôl ei eni fe'i hanfonwyd i fyw gyda theulu Bedouin yn yr anialwch, gan fod bywyd yr anialwch yn cael ei ystyried yn iachach i fabanod; mae rhai ysgolheigion gorllewinol yn gwrthod cywirdeb y traddodiad hwn. Arhosodd Muhammad gyda'i fam maeth, Halimah bint Abi Dhuayb, a'i gŵr nes ei fod yn ddwy oed. Yn chwech oed, collodd Muhammad ei fam Amina i salwch a daeth Muhammad yn amddifad.[40][41] Am y ddwy flynedd nesaf, nes ei fod yn wyth mlwydd oed, bu Muhammad dan warcheidiaeth ei dad-cu ar ochr Abd al-Muttalib, o deulu Banu Hashim hyd ei farwolaeth. Daeth wedyn dan ofal ei ewythr Abu Talib, arweinydd newydd y Banu Hashim.[37] Yn ôl yr hanesydd Islamaidd William Montgomery Watt roedd gwarcheidwaid yn diystyru aelodau gwannach o’r llwythau ym Mecca yn ystod y 6g, “Gwelodd gwarcheidwaid Muhammad nad oedd yn llwgu i farwolaeth, ond roedd yn anodd iddynt gwneud mwy drosto, yn enwedig gan fod cyfoeth y tylwyth Hashim fel pe bai'n prinhau y pryd hwnnw."[42]
Yn ei arddegau, aeth Muhammad gyda'i ewythr ar deithiau masnach i Syria i ennill profiad mewn masnachu.[42] Dywed traddodiad Islamaidd, pan oedd Muhammad naill ai'n naw neu'n ddeuddeg tra'n mynd gyda charafán y Meccaniaid i Syria, iddo gyfarfod â mynach neu feudwy Cristnogol o'r enw Bahira y dywedir iddo ragweld gyrfa Muhammad fel proffwyd Duw.[43]
Ychydig a wyddys am Muhammad yn ystod ei ieuenctid diweddarach gan fod y wybodaeth sydd ar gael yn dameidiog, gan ei gwneud yn anodd gwahanu hanes oddi wrth chwedl.[42] Mae hyn yn wir am draddodiadau eraill megis y seintiau cynnar yng Nghymru, ac nid oes angen chwilio fawr pellach na hanes Dewi Sant ei hun i weld y ffin denau rhwng ffuglen a ffaith.
Mae'n hysbys i Muhammad ddod yn fasnachwr ac "yn ymwneud â masnachu rhwng Cefnfor India a Môr y Canoldir."[44] Oherwydd ei gymeriad unionsyth cafodd y llysenw " al-Amin " (Arabeg: الامين), sy'n golygu "yr un ffyddlon, dibynadwy" ac "al-Sadiq" sy'n golygu "gwirioneddol"[45] a cydnabyddwyd ei fod yn gymrodeddwr diduedd.[46][47] Denodd ei enw da gynnig yn 595 gan Khadijah, gwraig fusnes lwyddiannus. Cydsyniodd Muhammad i'r briodas, a oedd ar bob cyfrif yn un hapus.[44] Merch yn cynnig priodi'r dyn, sylwer.
Rai blynyddoedd yn ddiweddarach, yn ôl adroddiad a gasglwyd gan yr hanesydd Ibn Ishaq, roedd Muhammad yn ymwneud â stori adnabyddus am osod y Garreg Ddu yn ei lle yn wal y Kaaba yn 605 CE. Tynnwyd y Garreg Ddu, gwrthrych cysegredig, yn ystod adnewyddiadau i'r Kaaba. Ni allai arweinwyr Mecca gytuno pa lwyth ddylai ddychwelyd y Garreg Ddu i'w lle. Penderfynasant ofyn i'r dyn nesaf a ddaw drwy'r gât wneud y penderfyniad hwnnw; y dyn hwnnw oedd y Muhammad, dyn 35 oed. Digwyddodd y hyn bum mlynedd cyn y datguddiad cyntaf gan yr angel Gabriel iddo. Gofynnodd am gadach a gosododd y Garreg Ddu yn ei ganol. Daliodd yr arweinwyr clan gorneli'r brethyn a gyda'i gilydd fe wnaethon nhw gario'r Garreg Ddu i'r man cywir, yna gosododd Muhammad y garreg, gan fodloni pawb.[48]
Dechreuadau'r Quran
Gwrthwynebiad
Yn ôl traddodiad Mwslemaidd, gwraig Muhammad, Khadija, oedd y cyntaf i gredu ei fod yn broffwyd.[56] Dilynwyd hi gan gyfnither 10 oed Muhammad, Ali ibn Abi Talib, ffrind agos Abu Bakr, a mab mabwysiedig Zaid. [56] Tua 613, dechreuodd Muhammad bregethu i'r cyhoedd (Quran 26:214).[57] Cafodd ei anwybyddu a'i ddirmygu gan y rhan fwyaf o Fecaniaid, er i rai ddod yn ddilynwyr iddo. Roedd tri phrif grŵp o bobl a drodd yn gynnar i Islamiaeth: brodyr iau a meibion masnachwyr mawr; pobl a oedd wedi disgyn allan o'r rheng gyntaf yn eu llwyth neu wedi methu â'i chyrraedd; a'r tramorwyr gwan, diamddiffyn gan mwyaf.[58]
Yn ôl Ibn Saad, dechreuodd y gwrthwynebiad ym Mecca pan draddododd Muhammad adnodau a oedd yn condemnio addoli eilunod a'r amldduwiaeth a arferir gan gyndeidiau Mecca.[59] Fodd bynnag, mae'r exegesis Quranaidd yn honni iddo ddechrau wrth i Muhammad ddechrau pregethu'n cyhoeddus.[60] Wrth i'w ddilynwyr gynyddu, daeth Muhammad yn fygythiad i lwythau a llywodraethwyr lleol y ddinas, yr oedd eu cyfoeth yn dibynnu ar y Ka'aba, canolbwynt bywyd crefyddol Mecca yr oedd Muhammad yn bygwth ei ddymchwel. Roedd ymwadiad Muhammad o grefydd draddodiadol Mecca'n arbennig o sarhaus i'w lwyth ei hun, y Quraysh, gan mai nhw oedd gwarcheidwaid y Ka'aba.[58] Ceisiodd masnachwyr pwerus argyhoeddi Muhammad i roi'r gorau i'w bregethu; cynnygiwyd mynediad iddo i gylch mewnol y masnachwyr, yn gystal a phriodas fanteisiol. Gwrthododd y ddau gynnig hyn.[58]
Isra a Mi'raj
Mae traddodiad Islamaidd yn datgan bod Muhammad yn y flwyddyn 620 wedi profi'r Isra a Mi'raj, sef taith nos wyrthiol y dywedir iddi ddigwydd gyda'r angel Gabriel. Ar ddechrau'r daith, yr Isra, dywedir iddo deithio o Mecca ar farch asgellog i'r "mosg pellaf." Yn ddiweddarach, yn ystod y Mi'raj, dywedir bod Muhammad wedi teithio nefoedd ac uffern, a siarad â phroffwydi cynharach, megis Abraham, Moses, a Iesu Grist.[62] Mae Ibn Ishaq, awdur y cofiant cyntaf i Muhammad, yn cyflwyno'r digwyddiad fel profiad ysbrydol; mae haneswyr diweddarach, megis Al-Tabari ac Ibn Kathir, yn ei chyflwyno fel taith gorfforol.[62]
Awgrymir bod taith Muhammad wedi bod o Mecca i Jerwsalem.[63]
Blynyddoedd diwethaf cyn Hijra
Bu farw gwraig Muhammad, sef Khadijah ac ewythr Abu Talib ill dau yn 619, y flwyddyn a elwir felly yn "Flwyddyn y Galar ". Gyda marwolaeth Abu Talib, daeth arweinyddiaeth llwyth Banu Hashim i Abu Lahab, gelyn dygn i Muhammad. Yn fuan wedyn, tynnodd Abu Lahab amddiffyniad y llwyth dros Muhammad yn ôl. Rhoddodd hyn Muhammad mewn perygl; roedd tynnu amddiffyniad yn ôl yn awgrymu na fyddai dial am ei ladd. Yna ymwelodd Muhammad â Ta'if, dinas bwysig arall yn Arabia, a cheisiodd ddod o hyd i amddiffynnydd, ond methodd ei ymdrech a daeth i berygl corfforol mwy.[65] Gorfodwyd Muhammad i ddychwelyd i Mecca. Gŵr o Fecca o'r enw Mut'im ibn Adi (a gwarchod llwyth Banu Nawfal ) a'i gwnaeth yn bosibl iddo ddychwelyd yn ddiogel i'w ddinas enedigol.[66][65]
Ymwelodd llawer o bobl â Mecca ar fusnes neu fel pererinion i'r Kaaba. Manteisiodd Muhammad ar y cyfle hwn i chwilio am gartref newydd iddo'i hun a'i ddilynwyr. Ar ôl sawl trafodaeth aflwyddiannus, cafodd obaith gyda rhai dynion o Yathrib (a elwid yn Medina yn ddiweddarach). Roedd poblogaeth Arabaidd Yathrib yn gyfarwydd ag undduwiaeth ac yn barod ar gyfer ymddangosiad proffwyd oherwydd bod cymuned Iddewig yn bodoli yno. Roeddent hefyd yn gobeithio, trwy gyfrwng Muhammad a'r ffydd newydd, ennill goruchafiaeth ar Mecca; yr oedd yr Yathrib yn eiddigeddus o'i bwysigrwydd fel man pererindod. Daeth tröedigaethau i Islam o bron bob llwyth Arabaidd ym Medina; ac erbyn Mehefin y flwyddyn ddilynol, daeth saith deg pump o Fwslimiaid i Mecca ar gyfer pererindod ac i gwrdd â Muhammad. Wrth gwrdd ag ef yn gyfrinachol gyda'r nos, gwnaeth y grŵp yr hyn a elwir yn "Ail Addewid al-'Aqaba", neu, ym marn y Dwyreinwyr, yr "Addewid Rhyfel".[67] Yn dilyn yr addewidion yn Aqabah, anogodd Muhammad ei ddilynwyr i ymfudo i Yathrib. Fel yn achos yr ymfudiad i Abyssinia, ceisiodd y Quraysh atal yr ymfudo ond llwyddodd bron pob Mwslim i adael.[68]
Hijra
Yr Hijra yw ymfudo Muhammad a'i ddilynwyr o Mecca i Medina yn 622 OC. Ym Mehefin 622, wedi'i rybuddio am gynllwyn i'w lofruddio, llithrodd Muhammad yn gyfrinachol allan o Mecca a symud ei ddilynwyr i Medina, 450 cilometr (280 mi) i'r gogledd o Mecca.
Mudo i Medina
Gwahoddodd dirprwyaeth, yn cynnwys cynrychiolwyr deuddeg llwyth pwysig Medina, Muhammad i wasanaethu fel prif gyflafareddwr y gymuned gyfan; oherwydd ei statws fel rhywun niwtral o'r tu allan.[69][70] Bu ymladd yn Yathrib: yn bennaf roedd yr anghydfod yn ymwneud âr trigolion Arabaidd ac Iddewig, ac amcangyfrifwyd iddo bara am tua can mlynedd cyn 620.[69] Roedd y brwydro cyson a’r anghytundebau ynghylch yr honiadau a ddeilliodd o hynny, yn enwedig ar ôl Brwydr Bu’ath lle ymladdodd pob llwyth, yn ei gwneud yn amlwg iddynt nad oedd cysyniad llwythol o ffawd gwaed a llygad am lygad bellach yn ymarferol oni bai bod un dyn ag awdurdod i ddyfarnu mewn achosion dadleuol.[69] Addawodd y ddirprwyaeth o Medina eu hunain a'u cyd-ddinasyddion i dderbyn Muhammad i'w cymuned a'i amddiffyn yn gorfforol fel un ohonyn nhw eu hunain.
Cyfarwyddodd Muhammad ei ddilynwyr i ymfudo i Medina, nes i bron pob un o'i ddilynwyr adael Mecca. Gan gael braw ar yr ymadawiad, yn ôl traddodiad, cynllwyniodd y Meccaniaid i lofruddio Muhammad. Gyda chymorth Ali, twyllodd Muhammad y Meccaniaid a oedd yn ei wylio, gan lithro i ffwrdd yn dawel o'r dref gydag Abu Bakr.[71] Erbyn 622, ymfudodd Muhammad i Medina, gwerddon amaethyddol fawr. Daeth y rhai a ymfudodd o Mecca ynghyd â Muhammad i gael eu hadnabod fel muhajirun (yr ymfudwyr).
Llyfryddiaeth
- A.C. Brown, Jonathan (2011). Muhammad: A Very Short Introduction. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-955928-2.
- A.C. Brown, Jonathan (2014). Misquoting Muhammad: The Challenge and Choices of Interpreting the Prophet's Legacy. Oneworld Publications. ISBN 978-1-78074-420-9.
- Ahmed, Leila (Summer 1986). "Women and the Advent of Islam". Signs 11 (4): 665–91. doi:10.1086/494271.
- Ali, Kecia (2014). The Lives of Muhammad. Harvard University Press. ISBN 978-0-674-74448-6.
- Ali, Muhammad Mohar (1997). The Biography of the Prophet and the Orientalists. King Fahd Complex for the Printing of the Holy Qur'an. ISBN 978-9960-770-68-0.
- Wijdan, Ali (28 August 1999). "From the Literal to the Spiritual: The Development of Prophet Muhammad's Portrayal from 13th century Ilkhanid Miniatures to 17th century Ottoman Art". Proceedings of the 11th International Congress of Turkish Art (7): 1–24.
- Armstrong, Karen (1992). Muhammad: A Biography of the Prophet. Harpercollins. ISBN 978-0-06-250886-7.
- Awde, Nicholas (2000). Women in Islam: An Anthology from the Quran and Hadith. Routledge. ISBN 978-0-7007-1012-6.
- Ballard, Harold Wayne; Donald N. Penny; W. Glenn Jonas (2002). A Journey of Faith: An Introduction to Christianity. Mercer University Press. ISBN 978-0-86554-746-9.
- Barlas, Asma (2002). Believing Women in Islam. University of Texas Press. ISBN 978-0-292-70904-1.
- Bogle, Emory C. (1998). Islam: Origin and Belief. Texas University Press. ISBN 978-0-292-70862-4.
- Brown, Daniel (2003). A New Introduction to Islam. Blackwell Publishing Professional. ISBN 978-0-631-21604-9.
- Bullough, Vern L; Brenda Shelton; Sarah Slavin (1998). The Subordinated Sex: A History of Attitudes Toward Women. University of Georgia Press. ISBN 978-0-8203-2369-5.
- Cohen, Mark R. (1995). Under Crescent and Cross (arg. Reissue). Princeton University Press. ISBN 978-0-691-01082-3.
- Dakake, Maria Massi (2008). The Charismatic Community: Shi'ite Identity in Early Islam. SUNY Press. ISBN 978-0-7914-7033-6.
- Donner, Fred (1998). Narratives of Islamic Origins: The Beginnings of Islamic Historical Writing. Darwin Press. ISBN 978-0-87850-127-4.
- Ernst, Carl (2004). Following Muhammad: Rethinking Islam in the Contemporary World. University of North Carolina Press. ISBN 978-0-8078-5577-5.
- Esposito, John (1998). Islam: The Straight Path. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-511233-7.
- Esposito, John (1999). The Islamic Threat: Myth Or Reality?. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-513076-8.
- Esposito, John (2002). What Everyone Needs to Know About Islam. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-515713-0.
- Farah, Caesar (1994). Islam: Beliefs and Observances (arg. 5th). Barron's Educational Series. ISBN 978-0-8120-1853-0.
- Glubb, John Bagot (2002) [1970]. The Life and Times of Muhammad. Hodder and Stoughton. ISBN 978-0-8154-1176-5.
- Goldman, Elizabeth (1995). Believers: spiritual leaders of the world. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-508240-1.
- Goldman, Ann; Richard Hain; Stephen Liben (2006). Oxford Textbook of Palliative Care for Children. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-852653-7.
- Haaren, John Henry; Addison B. Poland (1904). Famous Men of the Middle Ages. University Publishing Company. ISBN 978-1-882514-05-2.
- Al-Hibri, Azizah Y. (2003). "An Islamic Perspective on Domestic Violence". 27 Fordham International Law Journal 195.
- Holt, P. M.; Ann K. S. Lambton; Bernard Lewis (1977). The Cambridge History of Islam (paperback). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-29135-4.
- Hourani, Albert; Ruthven, Malise (2003). A History of the Arab Peoples. Belknap Press; Revised edition. ISBN 978-0-674-01017-8.
- ibn Isa, Muhammad (Imam Tirmidhi) (2011). Syama'il Muhammadiyah: KeanggunanMu Ya Rasulullah (Hardcover) (yn Arabeg a Maleieg). Malaysia: PTS Islamika Sdn. Bhd. t. 388. ISBN 978-967-366-064-3.
- Ishaq, Ibn (2002). Guillaume, Alfred (gol.). The Life of Muhammad: A Translation of Ibn Ishaq's Sirat Rasul Allah. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-636033-1.
- Jacobs, Louis (1995). The Jewish Religion: A Companion. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-826463-7.
- Kelsay, John (1993). Islam and War: A Study in Comparative Ethics. Westminster John Knox Press. ISBN 978-0-664-25302-8.
- Khan, Majid Ali (1998). Muhammad The Final Messenger. Islamic Book Service, New Delhi, 110002 (India). ISBN 978-81-85738-25-3.
- Kochler, Hans (1982). Concept of Monotheism in Islam & Christianity. I.P.O. ISBN 978-3-7003-0339-8.
- Lapidus, Ira (2002). A History of Islamic Societies (arg. 2nd). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-77933-3.
- Larsson, Göran (2003). Ibn Garcia's Shu'Ubiyya Letter: Ethnic and Theological Tensions in Medieval Al-Andalus. Brill Academic Publishers. ISBN 978-90-04-12740-1.
- Lewis, Bernard (2002) [1993]. The Arabs in History. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-280310-8.
- Lewis, Bernard (1992). Race and Slavery in the Middle East: An Historical Enquiry (arg. Reprint). Oxford University Press, US. ISBN 978-0-19-505326-5.
- Empty citation (help)
- Lings, Martin (1983). Muhammad: His Life Based on the Earliest Sources. Islamic Texts Society. ISBN 978-0-946621-33-0. US edn. by Inner Traditions International, Ltd.
- Madelung, Wilferd (1997). The Succession to Muhammad: A Study of the Early Caliphate. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-64696-3.
- Momen, Moojan (1985). An Introduction to Shi'i Islam: The History and Doctrines of Twelver Shiʻism. Yale University Press. ISBN 978-0-300-03531-5.
- Neusner, Jacob (2003). God's Rule: The Politics of World Religions. Georgetown University Press. ISBN 978-0-87840-910-5.
- Nigosian, S. A. (2004). Islam:Its History, Teaching, and Practices. Indiana University Press. ISBN 978-0-253-21627-4.
- Ordoni, Abu Muhammad; Muhammad Kazim Qazwini (1992). Fatima the Gracious. Ansariyan Publications. ASIN B000BWQ7N6.
- Peters, Francis Edward (2003). Islam: A Guide for Jews and Christians. Princeton University Press. ISBN 978-0-691-11553-5.
- Peters, Francis Edward (2003). The Monotheists: Jews, Christians, and Muslims in Conflict and Competition. Princeton University Press. ISBN 978-0-691-11461-3. ASIN: B0012385Z6.
- Peters, Francis Edward (1994). Muhammad and the Origins of Islam. SUNY Press. ISBN 978-0-7914-1876-5.
- Peters, F.E. (1991). "The Quest of the Historical Muhammad". International Journal of Middle East Studies 23 (3): 291–315. doi:10.1017/S0020743800056312. https://archive.org/details/sim_international-journal-of-middle-east-studies_1991-08_23_3/page/291.
- Peterson, Daniel (2007). Muhammad, Prophet of God. Wm. B. Eerdmans Publishing Company. ISBN 978-0-8028-0754-0.
- Rahman, Fazlur (1979). Islam. University of Chicago Press. ISBN 978-0-226-70281-0.
- Ramadan, Tariq (2007). In the Footsteps of the Prophet: Lessons from the Life of Muhammad. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-530880-8.
- Reeves, Minou (2003). Muhammad in Europe: A Thousand Years of Western Myth-Making. NYU Press. ISBN 978-0-8147-7564-6.
- Robinson, David (2004). Muslim Societies in African History. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-82627-3.
- Rodinson, Maxime (2002). Muhammad: Prophet of Islam. Tauris Parke Paperbacks. ISBN 978-1-86064-827-4.
- Rue, Loyal (2005). Religion Is Not about God: How Spiritual Traditions Nurture Our Biological. Rutgers. ISBN 978-0-8135-3955-3.
- Serin, Muhittin (1998). Hattat Aziz Efendi. Istanbul. ISBN 978-975-7663-03-4. OCLC 51718704.
- Sikand, Yoginder (2004). Muslims in India since 1947: Islamic perspectives on inter-faith relations. London: RoutledgeCurzon. ISBN 978-0-415-31486-2.
- Tabatabae, Sayyid Mohammad Hosayn. AL-MIZAN:AN EXEGESIS OF THE QUR'AN, translation by S. Saeed Rizvi. WOFIS. ISBN 978-964-6521-14-8.
- Teed, Peter (1992). A Dictionary of Twentieth Century History. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-211676-5.
- Turner, Colin (2005). Islam: The Basics. Routledge. ISBN 978-0-415-34106-6.
- Watt, W. Montgomery (1961). Muhammad: Prophet and Statesman. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-881078-0. (New edition 1974)
- Watt, W. Montgomery (1956). Muhammad at Medina. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-577307-1.
- Watt, W. Montgomery (1953). Muhammad at Mecca. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-577277-7. ASIN: B000IUA52A.
Darllen pellach
- Berg, Herbert, gol. (2003). Method and Theory in the Study of Islamic Origins. E. J. Brill. ISBN 978-90-04-12602-2.
- Cook, Michael (1983). Muhammad. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-287605-8.
- Guillaume, Alfred (1955). The Life of Muhammad: A translation of Ibn Ishaq's Sirat Rasul Allah. Oxford University Press. ISBN 0-19-636033-1.
- Hamidullah, Muhammad (1998). The Life and Work of the Prophet of Islam. Islamabad: Islamic Research Institute. ISBN 978-969-8413-00-2.
- Motzki, Harald, gol. (2000). The Biography of Muhammad: The Issue of the Sources – Islamic History and Civilization: Studies and Texts, Vol. 32. Brill. ISBN 978-90-04-11513-2.
- Musa, A.Y. Hadith as Scripture: Discussions on The Authority Of Prophetic Traditions in Islam, New York: Palgrave, 2008
- Rubin, Uri (1995). The Eye of the Beholder: The Life of Muhammad as Viewed by the Early Muslims (A Textual Analysis). Darwin Press. ISBN 978-0-87850-110-6.
- Schimmel, Annemarie (1985). And Muhammad is His Messenger: The Veneration of the Prophet in Islamic Piety. The University of North Carolina Press. ISBN 978-0-8078-4128-0.
- Ali, Tariq, "Winged Words" (review of Maxime Rodinson, Muhammad, translated by Anne Carter, NYRB, March 2021, 373 pp., ISBN 978 1 68137 492 5), London Review of Books, vol. 43, no. 12 (17 June 2021), pp. 11–14.
Cyfeiriadau
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
