John Ellis Williams (1901-1975)

Awdur a dramodydd Cymraeg oedd John Ellis Williams (19 Ebrill 1901 – 7 Ionawr 1975). Cyhoeddai dan yr enw J. Ellis Williams.

John Ellis Williams
Ganwyd	19 Ebrill 1901  Penmachno
Bu farw	7 Ionawr 1975
Dinasyddiaeth	Cymru
Alma mater	Athrolys
Galwedigaeth	llenor, dramodydd

Bywgraffiad

Ganed ef ym mhentref Penmachno, ac addysgwyd ef yn Ysgol y Sir, Llanrwst. Hyfforddodd fel athro yng Ngholeg y Normal, Bangor, a bu'n dysgu ym Manceinion, Blaenau Ffestiniog a Llanfrothen cyn ymddeol yn 1961. Yn 1962, derbyniodd M.A. er anrhydedd gan Brifysgol Cymru, ac MBE.^[1]

Cyhoeddodd nifer fawr o nofelau, straeon byrion a dramâu, ac roedd yn gyfrannwr cyson i nifer o newyddiaduron. Cydweithredodd gyda Syr Ifan ab Owen Edwards i ysgrifennu a chynhyrchu y ffilm sain gyntaf yn Gymraeg, Y Chwarelwr, yn 1935. Ysgrifennodd nifer o lyfrau plant, yn cynnwys Haf a'i Ffrindiau (tri llyfr, 1929–1930) a Stori Mops (1952).^[1]

Roedd yn arloeswr y nofel dditectif yn Gymraeg, gan ysgrifennu dwy gyfres ohonynt, sef Cyfres Hopkyn a Chyfres Parri, gyda phum nofel yn y ddwy.^[1]

Llyfryddiaeth ddethol

Llyfrau

Llyfrau plant (detholiad)

• Haf a'i Ffrindiau (tri llyfr, 1929-1930)
• Stori Mops (1952)

Nofelau ditectif

1. Cyfres Hopkyn

• Y Gadair Wag
• Talu'r Pwyth
• Y Gymwynas Olaf (1959)
• Y Gwenith Gwyn
• Llwybrau Cam

2. Cyfres Parri

• Celwydd Golau
• Y Trydydd Tro
• Nos Galan
• Gwerin Gwyddbwyll (1967)
• Porth Ewyn

Astudiaethau

• Meredydd Evans (gol.), Gŵr wrth Grefft: Cyfrol Deyrnged i J. Ellis Williams (Cyngor Llyfrau Cymraeg, 1974). Ceir llyfryddiaeth lawn yn y gyfrol hon.
• Elfyn Pritchard, "John Ellis Williams", yn Dewiniaid Difyr: Llenorion Plant Cymru hyd tua 1950, gol. Mairwen a Gwynn Jones (Gwasg Gomer, 1983)