Gwawdodyn byr

Mae'r gwawdodyn byr yn un o'r pedwar mesur ar hugain ac felly'n fesur caeth. Dyma'r gwawdodyn gwreiddiol; pan ddatbygwyd y gwawdodyn hir yn ddiweddarach daethpwyd i wahaniaethu rhyngddynt trwy alw'r mesur gwreiddiol yn wawdodyn byr.

Y pedwar mesur ar hugain

Y pedwar mesur ar hugain yw'r gyfundrefn o fesurau caeth a ddaeth yn ganon awdurdodol ym marddoniaeth Gymraeg yr Oesoedd Canol Diweddar, sef cyfnod Beirdd yr Uchelwyr. Rhestr Awdl gywydd Byr a thoddaid Clogyrnach Cyhydedd fer Cyhydedd hir Cyhydedd naw ban Cyrch a chwta Cywydd deuair fyrion Cywydd deuair hirion Cywydd llosgyrnog Englyn cyrch Englyn milwr Englyn penfyr Englyn proest cyfnewidiog Englyn proest cadwynog Englyn unodl union Englyn unodl crwca Gwawdodyn byr Gwawdodyn hir Hir a thoddaid Rhupunt byr Rhupunt hir Tawddgyrch cadwynog Toddaid Y blwch hwn: gweld • sgwrs • golygu

Y blwch hwn: gweld • sgwrs • golygu

Ceir dwy ran: dwy linell o gyhydedd nawban naw sillaf yr un a ddaw gyntaf a thoddaid yn dilyn gyda chyfanswm o ddeg sillaf ynddo. Mae pob llinell yn cynnal yr un odl.

Ni chaniateir defnyddio'r gynghanedd lusg yn y llinell glo.

Dyma enghraifft gan Wiliam Llŷn:

Mawr y sych gwynt helynt hwyliad,

Mawr y gwlych y glaw pan ddel cawad,

Mawr gryfdwr yw'r dw^r ar doriad - gweilgi,

Mwy yw'r daioni ym mro Danad.

Dyma enghraifft arall o waith Dafydd Nanmor o'i awdl enghreifftiol i Ddafydd ap Tomas ap Dafydd. Cofier mai unsill yw gwayw:

Un llaw ydwyd ar wayw yn llidiog

 llaw Domas ar wayw lledemog;

Ef a'th ad Duw Dad odidog - deirgwart

Yn nhyrau Edwart yn hir oediog.

Erbyn heddiw, nid yw'r gwawdodyn byr cyn bobloged â pherthynas agos iddo, sef ffurf bedair llinell ar yr hir-a-thoddaid.

Gweler hefyd

• Cerdd Dafod
• Gwawdodyn hir
• Y pedwar mesur ar hugain

Eginyn erthygl sydd uchod am lenyddiaeth. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.