From Wikipedia, the free encyclopedia
Carreg Cadfan yw'r enghraifft gyntaf o'r iaith Gymraeg sy'n dyddio o'r 7-9g.
Y tu mewn i Eglwys Sant Cadfan, Tywyn, Gwynedd (Cyfesurynnau OS: SH5881400954) ceir croes arysgrifiedig o'r enw Carreg Cadfan (weithiau Maen Cadfan). Arni y mae'r enghraifft gynharaf, yn ôl pob tebyg, o'r iaith Gymraeg. Ni ddylid cymysgu rhyngddi a'r garreg sy'n coffáu Cadfan ap Iago yn eglwys Llangadwaladr ym Môn.
Yn wreiddiol roedd y garreg dros 2.3m o uchder, ond mae bellach yn mesur 2.18m o uchder wrth 0.25m wrth 0.2m.[1]
Fe'i dyddiwyd gan Ifor Williams i'r 8g[2] ac adlewyrchir y farn honno yn Gwyddoniadur Cymru yr Academi Gymreig.[3] Cynigir dyddiad rhwng y 7g a'r 9g ar Coflein, gwefan Comisiwn Brenhinol Henebion Cymru.[4] Mae astudiaeth ddiweddar gan Patrick Sims-Williams yn dyddio Carreg Cadfan i tua dechrau'r 9g.[5]
Dyma ddehongliad Patrick Sims-Williams (sydd wedi ei seilio ar waith cynharach Ifor Williams) o'r prif arysgrifau ar y pedair ochr (A, B, C, a D):[5]
'Tengrumwy wraig Addian (sy'n gorwedd yma) yn agos iawn i Bud a Meirchiaw.'
'Cun wraig Celyn: erys poen a cholled.'
Ar y garreg hefyd y mae’r hyn a alwodd Ifor Williams yn ddau ‘olnod’. Ar ochr C darlleniad Williams yw:
Ei ddehongliad o hyn yw ‘mortcic petuar’ (‘cofeb pedwar’).
Ar ochr A darlleniad Williams yw:
Ei ddehongliad o hynny, ar sail cymharu ag olnod C, yw ‘m(ortci)c er tri’ (‘cofeb er tri’).[6]
Er ei phwysiced, cymharol ychydig o sylw a gafodd Carreg Cadfan gan lenorion Cymraeg. Mae'r eithriadau'n cynnwys y cerddi 'Cofebion Tywyn' gan Owain Owain[7] ac 'Y boen' gan Myrddin ap Dafydd.[8]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
