200 metr

Mae'r 200 metr yn gamp athletau lle fydd cystadleuwyr yn rhedeg ras sbrint. Mae'r ras yn cael ei rhedeg ar drac awyr agored gan ddechrau ar y gromlin ac yn dod i ben ar yr hyd syth olaf^[1]. Mae angen cyfuniad o dechnegau i redeg y ras yn llwyddiannus. Mae'r 200m yn rhoi mwy o bwyslais ar ddygnwch cyflymder na phellteroedd sbrint byrrach wrth i athletwyr ddibynnu ar systemau ynni gwahanol yn ystod y sbrint hirach.

Gadael blociau cychwyn mewn cymal o'r ras 200 metr yng Ngemau Olympaidd 2012

Campau o hyd tebyg

Ras ychydig yn fyrrach, o'r enw'r stadion a oedd yn cael ei redeg ar drac syth, oedd y gamp gyntaf a gofnodwyd yn y Gemau Olympaidd hynafol.^[2]

Yng ngwledydd Prydain a llefydd eraill, bu athletwyr yn rhedeg y wib 220 llathen (201.168 m) yn hytrach na'r 200 metr (218.723 llathen) ^[3], ond mae'r ras yma wedi dod i ben. Yr addasiad safonol a ddefnyddir i drosi amseroedd recordiau dros 220 llath i 200 m yw trwy dynnu 0.1 eiliad, ond mae dulliau trosi eraill yn bodoli

Fersiwn arall a ddaeth i ben oedd y 200 metr ar drac unionsyth. Pan ddechreuodd y Gymdeithas Athletau Amatur Rhyngwladol (a elwir bellach yn Gymdeithas Ryngwladol Cymdeithasau Athletau) i gadw recordiau'r byd yn 1912, dim ond cofnodion a osodwyd ar drac syth oedd yn gymwys i'w hystyried. Yn 1951, dechreuodd yr IAAF gydnabod recordiau a dorrwyd ar lwybr crwm. Ym 1976, cafodd y record syth ei ddileu.

Pencampwyr dwbl

Mae'r ras yn denu rhedwyr o ddigwyddiadau eraill, yn bennaf y 100 metr, sy'n dymuno dyblu a hawlio'r ddau deitl. Cyflawnwyd y gamp hon gan ddynion un ar ddeg gwaith yn y Gemau Olympaidd: gan Archie Hahn ym 1904, Ralph Craig ym 1912, Percy Williams ym 1928, Eddie Tolan ym 1932, Jesse Owens ym 1936, Bobby Morrow ym 1956, Valeriy Borzov ym 1972, Carl Lewis ym 1984, ac yn fwyaf diweddar gan Usain Bolt o Jamaica yn 2008, 2012, a 2016. Mae'r "dwbl" wedi'i gyflawni gan ferched saith gwaith: gan Fanny Blankers-Koen ym 1948, Marjorie Jackson ym 1952, Betty Cuthbert ym 1956, Wilma Rudolph ym 1960, Renate Stecher ym 1972, Florence Griffith-Joyner ym 1988, ac Elaine Thompson yn 2016. Gorffennodd Marion Jones yn gyntaf yn y ddwy ras yn 2000 ond cafodd ei gwahardd yn ddiweddarach a cholli ei medalau ar ôl cyfaddef iddi gymryd cyffuriau gwella perfformiad. Cafodd Dwbl Olympaidd o 200 m a 400 m ei gyflawni gyntaf gan Valerie Brisco-Hooks ym 1984, ac yn ddiweddarach gan Michael Johnson o'r Unol Daleithiau a Marie-José Pérec o Ffrainc ym 1996. Usain Bolt yw'r unig ddyn i'w ailadrodd fel pencampwr Olympaidd, Bärbel Wöckel (née Eckert) a Veronica Campbell-Brown yw'r unig ddwy ferch sydd wedi ailadrodd y gamp fel pencampwyr Olympaidd.

Deiliaid recordiau'r byd

Deiliad record byd y dynion yw Usain Bolt o Jamaica, a fu'n rhedeg 19.19 ym Mhencampwriaethau'r Byd 2009. Deiliad record byd y merched yw Florence Griffith-Joyner o'r Unol Daleithiau, a fu'n rhedeg 21.34 yn Gemau Olympaidd Haf 1988. Y pencampwyr Olympaidd cyfredol yw Usain Bolt ac Elaine Thompson (Jamaica). Pencampwyr y Byd cyfredol yw Ramil Guliyev (Twrci) a Dafne Schippers (yr Iseldiroedd).

Nid yw rasys sy'n cael eu rhedeg gyda gwynt cynorthwyol a fesurir dros 2.0 metr yr eiliad yn dderbyniol at ddibenion cofnodi recordiau.

Enillwyr medalau Olympaidd

Dynion

Gemau	Aur	Arian	Efydd
1900 Paris	Walter Tewksbury  UDA	Norman Pritchard  India	Stan Rowley  Awstralia
1904 St. Louis	Archie Hahn  UDA	Nate Cartmell  UDA	William Hogenson  UDA
1908 Llundain	Robert Kerr  Canada	Robert Cloughen  UDA	Nate Cartmell  UDA
1912 Stockholm	Ralph Craig  UDA	Donald Lippincott  UDA	Willie Applegarth  Y Deyrnas Unedig
1920 Antwerp	Allen Woodring  UDA	Charlie Paddock  UDA	Harry Edward  Y Deyrnas Unedig
1924 Paris	Jackson Scholz  UDA	Charlie Paddock  UDA	Eric Liddell  Y Deyrnas Unedig
1928 Amsterdam	Percy Williams  Canada	Walter Rangeley  Y Deyrnas Unedig	Helmut Körnig  Yr Almaen
1932 Los Angeles	Eddie Tolan  UDA	George Simpson  UDA	Ralph Metcalfe  UDA
1936 Berlin	Jesse Owens  UDA	Mack Robinson  UDA	Tinus Osendarp  Yr Iseldiroedd
1948 Llundain	Mel Patton  UDA	Barney Ewell  UDA	Lloyd LaBeach  Panamâ
1952 Helsinki	Andy Stanfield  UDA	Thane Baker  UDA	James Gathers  UDA
1956 Melbourne	Bobby Morrow  UDA	Andy Stanfield  UDA	Thane Baker  UDA
1960 Rome	Livio Berruti  Yr Eidal	Lester Carney  UDA	Abdoulaye Seye  Ffrainc
1964 Tokyo	Henry Carr  UDA	Paul Drayton  UDA	Edwin Roberts  Trinidad a Tobago
1968 Mexico City	Tommie Smith  UDA	Peter Norman  Awstralia	John Carlos  UDA
1972 Munich	Valeriy Borzov   Yr Undeb Sofietaidd	Larry Black  UDA	Pietro Mennea  Yr Eidal
1976 Montreal	Don Quarrie  Jamaica	Millard Hampton  UDA	Dwayne Evans  UDA
1980 Moscow	Pietro Mennea  Yr Eidal	Allan Wells  Y Deyrnas Unedig	Don Quarrie  Jamaica
1984 Los Angeles	Carl Lewis  UDA	Kirk Baptiste  UDA	Thomas Jefferson (athletwr)  UDA
1988 Seoul	Joe DeLoach  UDA	Carl Lewis  UDA	Robson da Silva  Brasil
1992 Barcelona	Michael Marsh  UDA	Frankie Fredericks  Namibia	Michael Bates  UDA
1996 Atlanta	Michael Johnson  UDA	Frankie Fredericks  Namibia	Ato Boldon  Trinidad a Tobago
2000 Sydney	Konstantinos Kenteris  Gwlad Groeg	Darren Campbell  Y Deyrnas Unedig	Ato Boldon  Trinidad a Tobago
2004 Athen	Shawn Crawford  UDA	Bernard Williams  UDA	Justin Gatlin  UDA
2008 Beijing	Usain Bolt  Jamaica	Shawn Crawford  UDA	Walter Dix  UDA
2012 Llundain	Usain Bolt  Jamaica	Yohan Blake  Jamaica	Warren Weir  Jamaica
2016 Rio	Usain Bolt  Jamaica	Andre De Grasse  Canada	Christophe Lemaitre  Ffrainc

Merched

Gemau	Aur	Arian	Efydd
1948 Llundain	Fanny Blankers-Koen  Yr Iseldiroedd	Audrey Williamson  Y Deyrnas Unedig	Audrey Patterson  UDA
1952 Helsinki	Marjorie Jackson  Awstralia	Bertha Brouwer  Yr Iseldiroedd	Nadezhda Khnykina-Dvalishvili   Yr Undeb Sofietaidd
1956 Melbourne	Betty Cuthbert  Awstralia	Christa Stubnick  Yr Almaen	Marlene Mathews  Awstralia
1960 Rome	Wilma Rudolph  UDA	Jutta Heine  Yr Almaen	Dorothy Hyman  Y Deyrnas Unedig
1964 Tokyo	Edith McGuire  UDA	Irena Kirszenstein  Gwlad Pwyl	Marilyn Black  Awstralia
1968 Mexico City	Irena Szewińska  Gwlad Pwyl	Raelene Boyle  Awstralia	Jenny Lamy  Awstralia
1972 Munich	Renate Stecher  Dwyrain yr Almaen	Raelene Boyle  Awstralia	Irena Szewińska  Gwlad Pwyl
1976 Montreal	Bärbel Eckert  Dwyrain yr Almaen	Annegret Richter  Yr Almaen	Renate Stecher  Dwyrain yr Almaen
1980 Moscow	Bärbel Wöckel  Dwyrain yr Almaen	Natalya Bochina   Yr Undeb Sofietaidd	Merlene Ottey  Jamaica
1984 Los Angeles	Valerie Brisco-Hooks  UDA	Florence Griffith  UDA	Merlene Ottey  Jamaica
1988 Seoul	Florence Griffith-Joyner  UDA	Grace Jackson  Jamaica	Heike Drechsler  Dwyrain yr Almaen
1992 Barcelona	Gwen Torrence  UDA	Juliet Cuthbert  Jamaica	Merlene Ottey  Jamaica
1996 Atlanta	Marie-José Pérec  Ffrainc	Merlene Ottey  Jamaica	Mary Onyali  Nigeria
2000 Sydney	Pauline Davis-Thompson  Y Bahamas	Susanthika Jayasinghe  Sri Lanca	Beverly McDonald  Jamaica
2004 Athen	Veronica Campbell  Jamaica	Allyson Felix  UDA	Debbie Ferguson  Y Bahamas
2008 Beijing	Veronica Campbell-Brown  Jamaica	Allyson Felix  UDA	Kerron Stewart  Jamaica
2012 Llundain	Allyson Felix  UDA	Shelly-Ann Fraser-Pryce  Jamaica	Carmelita Jeter  UDA
2016 Rio de Janeiro	Elaine Thompson  Jamaica	Dafne Schippers  Yr Iseldiroedd	Tori Bowie  UDA

Enillwyr Pencampwriaethau'r Byd

Dynion

Pencampwriaeth	Aur	Arian	Efydd
1983 Helsinki	Calvin Smith  UDA	Elliott Quow  UDA	Pietro Mennea  Yr Eidal
1987 Rhufain	Calvin Smith  UDA	Gilles Quénéhervé  Ffrainc	John Regis  Y Deyrnas Unedig
1991 Tokyo	Michael Johnson  UDA	Frankie Fredericks  Namibia	Atlee Mahorn  Canada
1993 Stuttgart	Frankie Fredericks  Namibia	John Regis  Y Deyrnas Unedig	Carl Lewis  UDA
1995 Gothenburg	Michael Johnson  UDA	Frankie Fredericks  Namibia	Jeff Williams  UDA
1997 Athen	Ato Boldon  Trinidad a Tobago	Frankie Fredericks  Namibia	Claudinei da Silva  Brasil
1999 Seville	Maurice Greene  UDA	Claudinei da Silva  Brasil	Francis Obikwelu  Nigeria
2001 Edmonton	Konstantinos Kenteris  Gwlad Groeg	Christopher Williams  Jamaica	Shawn Crawford  UDA
2003 Saint-Denis	John Capel  UDA	Darvis Patton  UDA	Shingo Suetsugu  Japan
2005 Helsinki	Justin Gatlin  UDA	Wallace Spearmon  UDA	John Capel  UDA
2007 Osaka	Tyson Gay  UDA	Usain Bolt  Jamaica	Wallace Spearmon  UDA
2009 Berlin	Usain Bolt  Jamaica	Alonso Edward  Panamâ	Wallace Spearmon  UDA
2011 Daegu	Usain Bolt  Jamaica	Walter Dix  UDA	Christophe Lemaitre  Ffrainc
2013 Moscow	Usain Bolt  Jamaica	Warren Weir  Jamaica	Curtis Mitchell  UDA
2015 Beijing	Usain Bolt  Jamaica	Justin Gatlin  UDA	Anaso Jobodwana  De Affrica
2017 Llundain	Ramil Guliyev  Twrci	Wayde van Niekerk  De Affrica	Jereem Richards  Trinidad a Tobago

Merched

Pencampwriaeth	Aur	Arian	Efydd
1983 Helsinki	Marita Koch  Dwyrain yr Almaen	Merlene Ottey  Jamaica	Kathy Smallwood-Cook  Y Deyrnas Unedig
1987 Rhufain	Silke Gladisch  Dwyrain yr Almaen	Florence Griffith-Joyner  UDA	Merlene Ottey  Jamaica
1991 Tokyo	Katrin Krabbe  Yr Almaen	Gwen Torrence  UDA	Merlene Ottey  Jamaica
1993 Stuttgart	Merlene Ottey  Jamaica	Gwen Torrence  UDA	Irina Privalova  Rwsia
1995 Gothenburg	Merlene Ottey  Jamaica	Irina Privalova  Rwsia	Galina Malchugina  Rwsia
1997 Athen	Zhanna Pintusevich-Block  Wcráin	Susanthika Jayasinghe  Sri Lanca	Merlene Ottey  Jamaica
1999 Seville	Inger Miller  UDA	Beverly McDonald  Jamaica	Merlene Frazer  Jamaica Andrea Philipp  Yr Almaen
2001 Edmonton	Debbie Ferguson  Y Bahamas	LaTasha Jenkins  UDA	Cydonie Mothersille  Ynysoedd Caiman
2003 Saint-Denis	Anastasiya Kapachinskaya  Rwsia	Torri Edwards  UDA	Muriel Hurtis  Ffrainc
2005 Helsinki	Allyson Felix  UDA	Rachelle Boone-Smith  UDA	Christine Arron  Ffrainc
2007 Osaka	Allyson Felix  UDA	Veronica Campbell  Jamaica	Susanthika Jayasinghe  Sri Lanca
2009 Berlin	Allyson Felix  UDA	Veronica Campbell-Brown  Jamaica	Debbie Ferguson-McKenzie  Y Bahamas
2011 Daegu	Veronica Campbell-Brown  Jamaica	Carmelita Jeter  UDA	Allyson Felix  UDA
2013 Moscow	Shelly-Ann Fraser-Pryce  Jamaica	Murielle Ahouré  Arfordir Ifori	Blessing Okagbare  Nigeria
2015 Beijing	Dafne Schippers  Yr Iseldiroedd	Elaine Thompson  Jamaica	Veronica Campbell-Brown  Jamaica
2017 Llundain	Dafne Schippers  Yr Iseldiroedd	Marie-Josée Ta Lou  Arfordir Ifori	Shaunae Miller-Uibo  Y Bahamas