Cymunedau ymreolaethol Sbaen

Rhennir Sbaen yn sawl Cymuned Ymreolaethol (Sbaeneg: comunidad autónoma), sef yr haen gyntaf o raniadau gwleidyddol, yn unol â Chyfansoddiad Sbaen, 1978. Mae'r haen yma'n rhoi hawliau cyfyngedig i ranbarthau a chenhedloedd Sbaen.^[1][2][3] Mae'r gair 'ymreolaethol' yn cyfeirio at 'reolaeth', a hawl y cymunedau i reoli eu hunain.

Cymunedau ymreolaethol Sbaen

Math	endid gweinyddol Sbaen, endid tiriogaethol gwleidyddol, is-adran weinyddol gwlad lefel gyntaf, cymuned ymreolaethol, endidau tiriogaethol rheolaethol, NUTS 2 statistical territorial entity
Dechrau/Sefydlu	1979
Gwladwriaeth	Sbaen
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Nid ffederasiwn yw Sbaen, eithr gwladwriaeth unedol sydd wedi datganoli llawer o'i phwerau.^[1][4] Derbynia cenhedloedd y byd fod Sbaen, yn ei chyfanrwydd, yn genedl sofran ac yn cael ei chynrychioli yn ei llywodraeth ganolog. Ond mae pwerau'r llywodraeth, i raddau, wedi'u datganoli i'r cymunedau, fel a nodir yn y Cyfansoddiad. Nododd sawl ysgolhaig fod y system hon yn un 'Ffederal' ym mhob ffordd, oddigerth i'r enw, neu "federation without federalism".^[5]

Ceir 17 cymuned ymreolaethol a dwy ddinas ymreolaethol, a adnabyddir fel a ganlyn:

Sbaeneg: autonomías

Basgeg: autonomien

Catalaneg: autonomies

Galisieg: autonomías

Mae gan y ddwy ddinas ymreolaethol yr hawl i gael eu hystyried yn gymunedau ymreolaethol, ond hyd yma, nid yw'r naill na'r llall wedi ymgymryd â'r hawl hwnnw.^[6]

Galisia

Navarra

I

I

Madrid

La Rioja

Aragón

Catalwnia

Valencia

Castile–
La Mancha

Extremadura

Castile
y León

Asturias

I

Cantabria

I

Gwlad y Basg

I

I

Murcia

Andalucía

Ceuta

Melilla

Ynysoedd
Balearig

Ynysoedd
Dedwydd
(Canarias)

Y Môr Canoldir

Baner	Cymunedau ymreolaethol	Prifddinas	Llywydd	Image	Arwynebedd (km2)	Poblogaeth (2016)	GDP y pen (ewros)
	Andalucía	Seville	Susana Díaz (PSOE)		87,268	8,388,107	16,960
	Catalwnia	Barcelona	Carles Puigdemont (Junts pel Sí)		32,114	7,522,596	27,248
	Madrid	Madrid	Cristina Cifuentes (PP)		8,028	6,466,996	29,385
	Valencia	Valencia	Ximo Puig (PSOE)		23,255	4,959,968	19,964
	Galicia	Santiago de Compostela	Alberto Núñez Feijóo (PP)		29,574	2,718,525	20,723
	Castilla y León	Valladolid	Juan Vicente Herrera (PP)		94,223	2,447,519	22,289
	Gwlad y Basg	Vitoria-Gasteiz	Iñigo Urkullu (PNV)		7,234	2,189,534	30,829
	Castilla-La Mancha	Toledo	Emiliano García-Page (PSOE)		79,463	2,041,631	17,698
	Yr Ynysoedd Dedwydd	Santa Cruz de Tenerife a Las Palmas	Fernando Clavijo (CC)		7,447	2,101,924	19,568
	Murcia	Murcia	Fernando López Miras (PP)		11,313	1,464,847	18,520
	Aragon	Zaragoza	Javier Lambán (PSOE)		47,719	1,308,563	25,540
	Extremadura	Mérida	Guillermo Fernández Vara (PSOE)		41,634	1,087,778	15,394
	Ynysoedd Balearig	Palma de Mallorca	Francina Armengol (PSOE)		4,992	1,107,220	24,393
	Asturias	Oviedo	Javier Fernández (PSOE)		10,604	1,042,608	21,035
	Navarre	Pamplona	Uxue Barkos (Geroa Bai)		10,391	640,647	29,071
	Cantabria	Santander	Miguel Ángel Revilla (PRC)		5,321	582,206	22,341
	La Rioja	Logroño	José Ignacio Ceniceros (PP)		5,045	315,794	25,508

Dinasoedd ymreolaethol

Arfbais	Dinas ymreolaethol	Llywydd-Faer	Delwedd	Arwynebedd (km2)	Poblogaeth (2016)	GDP y pen (euros)
	Ceuta	Juan Jesús Vivas (PP)		18.5	84,519	19,335
	Melilla	Juan José Imbroda (PP)		12.3	86,026	16,981

Cyfeiriadau

1. "Organización territorial. El Estado de las Autonomías" (PDF). Recursos Educativos. Instituto Nacional de Tecnologías Educativas y de Formación del Profesorado. Ministerio de Eduación, Cultura y Deporte. Cyrchwyd 19 Hydref 2012.
2. Article 2. Cortes Generales (Llywodraeth Sbaen) (1978). "Título Preliminar". Spanish Constitution of 1978. Cyrchwyd 29 Medi 2012.
3. Article 143. Cortes Generales (Llywodraeth Sbaen) (1978). "Título VIII. De la Organización Territorial del Estado". Spanish Constitution of 1978. Cyrchwyd 29 Medi 2012.
4. Bacigalupo Sagesse, Mariano (Mehefin 2005). "Sinópsis artículo 145". Constitución española (con sinópsis). Constitución española. Cyrchwyd 28 Ionawr 2012.
5. The Federal Option and Constitutional Management of Diversity in Spain Xavier Arbós Marín, tud 375; included in 'The Ways of Federalism in Western Countries and the Horizons of Territorial Autonomy in Spain' (volume 2), edited by Alberto López-Eguren and Leire Escajedo San Epifanio; golygydd: Springer; ISBN 978-3-642-27716-0, ISBN 978-3-642-27717-7 (eLyfr)
6. The Federal Option and Constitutional Management of Diversity in Spain Xavier Arbós Marín, tud 375; gan gynnwys: The Ways of Federalism in Western Countries and the Horizons of Territorial Autonomy in Spain (cyfrol 2), golygydd: Alberto López-Eguren a Leire Escajedo San Epifanio; Springer ISBN 978-3-642-27716-0, ISBN 978-3-642-27717-7; (eLyfr)