From Wikipedia, the free encyclopedia
ГIордалой – Нохчмахкахой тукхуман йукъара шира нохчийн тайпа[1]. Тайпа J1, J2, Q1а гаплотобан йукъахь ду. Амма алссама болу ГӀордалой Q1а гаплотобанехь бу[2].
Шира тайп | |
ГӀордалой | |
---|---|
Кхин цӀерш | ГӀоьрдалой |
Этноиерархи | |
Раса | европеоиднин |
Тукхам | Нохчмахкахой |
Йукъара хаамаш | |
Мотт | Нохчмахкахойн лер |
Дин | ислам (суннизм) |
Къам | нохчий |
Гергарло | Энганой, ЭгӀашбатой |
Таханлера дӀасакхалхар | |
Росси: хууш дац Нохчийчоь: хууш дац ДегӀаста: хууш дац |
|
Хьалхалера дӀасакхалхар | |
• шира. мохк Нохч-Мохк |
Тайпа схьадаьлла ГӀоьрдалара. ГӀоьрдала лаьтта Нажи-Йуьртан кӀоштахь, ЦӀоьнтаран 3 километр къилбаседехьа, 6 километр Энганан малхбузехьа, Яьссин аьрру бердаца[3].
ГӀоьрдалоша лору шеш Энганойн гергара тайпа. Цара дийцарехь Айткхаьллой, Сесаной, Энганой тайпанаш кхаа вешийн тӀаьхье йу, уьш дерриш гергара ду Чеччалхойн а, Даттахойн а. Амма ДНК тестийн жамӀаша гойту цунах цхьадерг нийса ца хилар. ГӀоьрдалой, Энганой, ЭгӀашбатой, Шоной, ХӀиндой, Чеччалхой уллера гергара гойту цара[5]. Тайпа схьадаьлла ГӀорд-Ӏалих, иза хилла Шемарчу эмиран Сайд-Ӏалин кӀентан Ӏабдул-Ханан (Ахьмад-ханан) кӀентан Шамханан (770-828 шераш) кӀант[6].
ЦӀечой тайпанара ГӀардан тӀаьхьенийн цхьан а уьйр ца хили ГӀордалошца.
Кхин а версию халкъехь, ГӀоьрдала герз деш йуьрт хилла бохуш, ткъа гӀурда цигахь деш хилла долу халкъехь гӀарадаьлла тур хилла. Вагаповс А.Д. а, Ахмадовс Р.П. а топониман бух хилла гӀуордалан орам гӀердила (багвал.), гӀердилъа (тиндин.) уьйр йолуш хила тардолуьйту, иза нохчийн маттахь «тӀаргӀа хьовзор» хуьлу. Нагахь иштта этимологи нийса йелахь, субэтноним ГӀордалой кхаьчна царна шеш юьртахь лелош болчу балхах, ткъа иза хуьлу тӀаргӀа буцар а, кӀадеш дар а[7].
К.З. Чокаевс дийцарехь, Нажи-Йуьртан кӀоштахь ши йуьрт йу ЦӀа-ГӀордала а, Бас-ГӀордала а, ткъа ГӀордалойн цӀе оцу йартийн цӀарех схьайевлла. Дешан этимологи ца йевза[8].
ГӀордалой бекъало некъешка:
1877 шарахь Российн пачхьалкхан Нохчийн полкан декъа шайн лаамца язбина бу ГӀордалин бахархой.
ГӀоьрдалой беха эвланаш: БердакӀел, Боти-Йут, Галне, Гуьмсе, Доьлаке, Лаха Невре, Мелчхе, Нойбоьра, УстаргӀардой-Эвла, Чечана, ЧӀулга-Йурт.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.