From Wikipedia, the free encyclopedia
Slaveni su indoevropska etno-lingvistička grupa koja govori različite slavenske jezike u okviru veće balto-slavenske jezičke grupe. Porijeklom su iz Evroazije, koja se proteže od Srednje, Istočne i Jugoistočne Evrope, pa sve do sjevera i istoka do Sjeveroistočne Evrope, Sjeverne Azije (Sibir), Kavkaza i Centralne Azije (posebno Kazahstan i Turkmenistan), kao i historijskoj Zapadnoj Evropi (posebno u Istočnoj Njemačkoj) i Zapadnoj Aziji (uključujući Anadoliju). Od početka 6. vijeka naseljavaju se (gdje postaju i većina) u Srednjoj, Istočnoj i Jugoistočnoj Evropi. Danas postoji velika slavenska dijaspora u cijeloj Sjevernoj Americi, posebno u Sjedinjenim Državama i Kanadi kao rezultat imigracije.
Slaveni su najveća etno-lingvistička grupa u Evropi.[1]
Slaveni se mogu grupisati po religijskoj osnovi, od kojih većina praktikuje pravoslavno hrišćanstvo. Pravoslavni Slaveni su Bjelorusi, Bugari, Makedonci, Crnogorci, Rusi, Srbi i Ukrajinci i definisani su pravoslavnim običajima i ćirilicom, kao i njihovom kulturnom vezom sa Bizantijskim Carstvom (Srbi ravnopravno koriste i latinicu). Njihova druga najčešća religija je katoličanstvo. Katolički Slaveni su: Hrvati, Česi, Kašubi, Moravci, Poljaci, Šilejci, Slovaci, Slovenci i Sorbovi i definisani su njihovim latinskim utjecajem i naslijeđem i vezom sa zapadnom Evropom. Postoje i značajne protestantske i luteranske manjine, posebno među zapadnim Slavenima, kao što su historijska češka plemena Husiti.
Treća najveća religija među Slavenima je islam. U muslimanske Slavene spadaju: Bošnjaci, Pomaci, Goranci, Torbeši i druge muslimanske manjine u bivšoj Jugoslaviji. Moderni slavenski narodi i etničke grupe znatno su genetski i kulturno raznovrsni, a odnosi između njih (čak i unutar pojedinih grupa) kreću se od etničke solidarnosti do međusobnog neprijateljstva.[2]
Najstariji spomen slavenskog etnonima iz 6. vijeka dolaze od bizantijskog historičara Prokopija, koji je pisao na grčkom bizantijskom jeziku, koristeći razne oblike kao što su Sklaboi (Σκλάβοι), Sklabēnoi (Σκλαβηνοί), Sklauenoi (Σκλαβῖνοι), ili Sklabinoi (Σκλαβῖνοι), dok se njegov savremenik i historičar Jordanes služio nazivom Sclaveni na latinskom jeziku. Najstariji dokumenti koji su bili napisani na staroslavenskom jeziku potječu iz 9. vijeka, svjedoče autonim kao Slověne (Словѣне). Ovi oblici ukazuju na slavenski autonim koji se može rekonstruisati na praslavenskom jeziku 0kao "Slověninʺ, množina od Slověne.
Rekonstruirani autonim "Slověninʺ se obično smatra da je nastao iz "slovo" (bos. "riječ"), izvorno označavajući "ljude koji govore (isti jezik)," ili ljudi koji se međusobno razumiju. Za razliku od slavenske riječi němʹcʹ (němьcь) koja označava njemački narod, tj. što znači "tihi, nijemi ljudi" (od slavenskog "němъ" "nijem", "mrmljanje"). Riječ "slovo" ("riječ") i srodna riječ slava ("slava") i sluh potječu iz indoevropskog korijena riječi "kel" ("govoriti o", "slava"), srodno riječi (kléos - κλέος)koja na drevnom grčkom jeziku znači "slava", kao u imenu Perikle, latinski "clueo" ("biti pozvan").
U drevnim rimskim izvorima ranoslavenski narodi se nazivaju Veneti, a navodi se da su živjeli na području središnje Evrope istočno od germanskog plemena Svevi i zapadno od iranskih Sarmata u 1. i 2. vijeku nove ere.[3][4] Slaveni pod imenom Anti i Sklaveni prvi put se pojavljuju u bizantijskim zapisima početkom 6. vijeka. Bizantijski historiografi u vrijeme vladavine Justiniana I (527–565), kao što su Prokopije iz Cezareje, Jordana i Teofilakt Simokata. Oni opisuju plemena (sa prethodno navedenim imenima) koja dolaze iz područja Karpata, donjeg Dunava i Crnog mora, napadajući podunavske provincije Bizantijskog Carstva.
Jordanes u svom djelu Getika (napisano 550. ili 551. n.e.) opisuje Venete kao "naseljenu naciju" čije naseobine počinju od izvora rijeke Visle i zauzimaju "veliko prostranstvo zemlje". On opisuje Venete kao pretke Anta i Sklavena, dva rana slavenska plemena, koja su se pojavila na bizantijskoj granici početkom 6. vijeka. Prokopije je 545. godine napisao da su "Sklaveni i Anti zapravo imali jedno ime u dalekoj prošlosti, jer su se oba plemena zvala Sporoi u davna vremena". Ime Sporoi potječe od grčkog "σπείρω" (bosanski, "Ja rasipam žito"). Opisao ih je kao barbare, koji su živjeli pod demokratijom, vjeruju u jednog boga, "tvorca munje" (Perun), kome su prinosili žrtve. Oni su živjeli u razbacanim naseljima i stalno su mijenjali mjesto stanovanja. U ratu su uglavnom bili pješaci s malim štitovima i borbenim sjekirama, lagano obučeni, neki su ulazili u borbu goli sa pokrivenim genitalijama. Njihov jezik je "varvarski" (to jest, nije bio grčki). Pripadnici ova dva plemena su bila slična po izgledu, visoki i snažni, "dok njihova tijela nisu ni veoma blijeda i kosa nije previše plava, niti u potpunosti naginju plavoj puti. I oni žive težak život, ne pazeći na tjelesne udobnosti ... " Jordanes je opisao Sklavene koji su imali močvare i šume za svoje gradove. Drugi izvor iz 6. vijeka odnosi se na njih koji žive u gotovo neprohodnim šumama, rijekama, jezerima i močvarama.
Menander Protektor pominje slavenskog vladara Dobretu (Daurentija) (oko 577. – 579. n. e.) koji je ubio avarskog izaslanika kagana Bajana I zbog toga što je tražio od Slavena da prihvate suverenitet Avara. Dobreta je odbio i prema jednom navodu je kazao da: "Drugi ne osvajaju našu zemlju, mi osvajamo njihovu - tako će uvijek biti naša".
Prema istočnoj domovinskoj teoriji, prije nego što je postala poznata rimskom svijetu, plemena koja govore slavenskim jezikom bila su dio mnogih multietničkih konfederacija Evroazije: sarmatskog, hunskog i gotskog carstva. Slaveni su se pojavili iz anonimnosti kada su zapadni pokreti Nijemaca u 5. i 6. vijeku naše ere (za koje se smatralo da su povezani sa kretanjem naroda iz Sibira i Istočne Evrope: Huni, a kasnije Avari i Bugari) započeli veliku seobu Slavena. Oni su se naselili u zemlje koje su napustila germanska plemena bježeći od Huna i njihovih saveznika: na zapad u zemlju između rijeka Odre i linije Elbe - Zale; južno u Češku, Moravsku, veći dio današnje Austrije, Panonsku niziju i Balkan; i na sjever duž gornjeg toka rijeke Dnjepar. Također je sugerisano da su neki Slaveni migrirali sa Vandalima na Iberijsko poluostrvo, pa čak i u Sjevernu Afriku.
Oko 6. vijeka, Slaveni su se u velikom broju pojavili na bizantijskim granicama.[5] Bizantijski zapisi navode da je brojnost Slavena bila tako velika, da trava ne bi ponovo rasla tamo gdje su Slaveni prošli. Nakon vojnog pokreta, čak su i Peloponez i Mala Azija imali slavenska naselja.[6] Ova seoba ka jugu tradicionalno je viđena kao invaziono širenje. Krajem 6. vijeka Slaveni su se naselili na području Istočnih Alpa.
Današnji slavenski narodi se svrstavaju u tri velike grupe:
Prema procjenama u svijetu živi oko 360 miliona Slavena.
| Nacija | Nacionalna država | Broj |
|---|---|---|
| Rusi |  Rusija |
130.000.000[7][8] |
| Poljaci |  Poljska |
57.393.000[9] |
| Ukrajinci |  Ukrajina |
46.700.000–51.800.000[10] |
| Srbi |  Srbija |
12.100.000[11]–12,500,000[12] |
| Česi |  Češka |
12.000.000[13] |
| Bugari |  Bugarska |
10.000.000[14][15] |
| Bjelorusi |  Bjelorusija |
10.000.000[16] |
| Hrvati |  Hrvatska |
8.000.000[17][18][19] |
| Slovaci |  Slovačka |
6.940.000[20] |
| Bošnjaci |  Bosna i Hercegovina |
2.800.000–4.600.000 |
| Slovenci |  Slovenija |
2.500.000[21] |
| Makedonci |  Makedonija |
2.200.000[22] |
| Crnogorci |  Crna Gora |
500.000 |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
