Emgann Iwo Jima

Emgann Iwo Jima zo unan eus emgannoù brudetañ an Eil Brezel-bed war Talbenn ar Meurvor Habask, etre an 19 a viz C'hwevrer betek ar 26 a viz Meurzh 1945, e-pad an Eil Brezel-bed. Douarañ a reas ar Marines en Enez-Iwo Jima ha stourm a rejont krog-ha-krog gant Arme Impalaeriezh Japan evit he c'hemer. Aloubadeg arme ar Stadoù-Unanet, lesanvet Operation Detachment, a oa bet karget da gemer an enezenn gant he daou aerborzh evit adimplijout anezho a-benn bombezenniñ enezeier pennañ Bro-Japan.

Emgann Iwo Jima
Tamm eus Brezel ar Meurvor Habask (Eil Brezel-bed)
Marines stanket war an aod dindan tennoù ar japaniz o tont eus ar Menez Suribachi er foñs.
Maread 19 a viz C'hwevrer – 26 a viz Meurzh 1945 Lec'h Iwo Jima Impalaeriezh Japan Disoc'h Trec'h an Amerikaned
Emgannerien
Stadoù-Unanet Amerika	Impalaeriezh Japan
Pennoù-brezel
Morlu ar Stadoù-Unanet: Chester W. Nimitz Raymond A. Spruance Marc Mitscher William H. P. Blandy U.S. Marine Corps: Holland M. Smith Harry Schmidt Graves B. Erskine Clifton B. Cates Keller E. Rockey	Arme-zouar Impalaeriezh Japan: Tadamichi Kuribayashi † Takeichi Nishi † Sadasue Senda † Morlu Impalaeriezh Japan: Rinosuke Ichimaru †
Niver a emgannerien
110,000 Marine, soudard an arme-zouar, ezel eus Morlu ar Stadoù-Unanet, Korf an Hospitalioù, Seabee, ezel eus an USAAF * Ouzhpenn 500 lestr Unvezioù an arme-zouar: Vvet Korf Mor ha Douar 3de rannarme vor 4e rannarme vor 5vet rannarme vor 147vet Rejimant troadegiezh[1] Unvezioù an aerlu: Seizhvet Air Force Unvezioù ar morlu: Pempvet flodad SUA Bagad ergerzhout (TF 51) Bagad harp mor ha douar (TF 52) Bagad argad (TF 53) 31vet Batailhon saverezh ar morlu 62vet Batailhon saverezh ar morlu 133vet Batailhon saverezh ar morlu UDTs 12, 13, 14, ha 15	20 530–21 060 soudard[2] 23 tank[3] 438 pezh kanol 33 kanol arvor 69 kanol eneptank ~300 kanol enepkirri-nij[4] Unvezioù an arme-zouar: 109vet rannarme japanat Strollad ar penngarter Eil Brigadenn vesket 3de batailhon, 17vet rejimant mesket 26vet rejimant tankoù 145vet rejimant troadegiezh Strollad brigadenn ganolierezh Unvezioù ar morlu: Morlu impalaerel Bagad gward war vor Unvezioù harp ouzhpenn ha Kamikaze
Kolloù
* 27071 den kollet 6102 Marines lazhet[5] 1 tapet 719 martolod lazhet[6] 41 den eus an arme-zouar lazhet pe kollet[7] 19709 den gloazet[2] USS Bismarck Sea goueledet USS Saratoga gwallaozet da vat USS Lunga Point gwallaozet 137 tank distrujet[8] 153 karr-nij distrujet[9][10]	* 17 845–18 375 den lazhet pe kollet[2] 216 prizoniad[2] ~3000 den kuzhet[11]

Kreñvaet e oa linnennoù ar Japaned en un doare pounner, gant ur rouedad stank a vunkerioù, lec'hiadurioù kanolierezh kuzhet, ha 18 km garidennoù^[12]. Harpet e oa ar bagadoù amerikan war an douar a-hed an emgannoù gant un niver bras a ganolioù ha derc'hel a raent an oabl a-drugarez d'o morlu ha da nijerien ar morlu^[13]. E-pad ar pemp sizhunvezh emgann e voe lod eus stourmoù gwadekañ ha taerañ Talbenn ar Meurvor Habask.

Niver ar Japaned marv war an dachenn a oa teir gwezh brasoc'h evit niver an Amerikaned, met evit ar wech kentañ en holl emgannoù ar Meurvor Habask, e oa uheloc'h niver hollek an Amerikaned tizhet (marvet ha gloazet) evit hini ar Japaned^[14]. Diwar an 21 000 soudard eus Bro-Japan en Iwo Jima e deroù an emgann, ne oa kemeret nemet 216 prizoniad, en o zouez lod hag a oa kemeret abalamour ma oant faganet pe gloazet en un doare grevus^[15]. Lazhet e oa ar pep brasañ eus ar peurrest e-pad an emgannoù, met jedet eo bet e kendalc'has war-dro 3000 anezhe da stourm er rouedad kevioù e-pad meur a zevezh war-lerc'h a-raok mervel diwar o gloazioù pe kodianañ sizhunvezhioù diwezhatoc'h^[16][17]. Daoust d'an emgannoù ha d'ar c'holloù bras diouzh an daou du, asur e oa trec'h an Amerikaned abaoe ar penn kentañ. Abalamour d'an niver brasoc'h a soudarded amerikan, d'o armoù a oa gwelloc'h ha d'o mestroni eus an oabl, ha dre ma ne oa ket Japaniz evit en em dennañ nag evit resev soudarded fresk, ha gant ar bihan e oa o fourvezioù boued ha dafar, ne oa ket Japaniz evit gounit an emgann-se^[18].

Abalamour d'ar c'holloù ramzel e voe kavet abeg en emgann er Stadoù-Unanet Amerika. William V. Pratt, bet e penn an operasionoù war vor, a zisklêrias e oa diezhomm an enezenn d'an arme evel bazenn ha diezhomm d'ar flodad evel porzh^[19]. Kenderc'hel a reas ar Japaned da vezañ berzet eus argadoù an Amerikaned a-drugarez da radar Enez-Rota, na voe ket aloubet biskoazh, ha ne voe ket graet hogozik gant an nijvaoù^[20]. Ar skiant prenet a-drugarez d'an emgannoù a oa bet a-raok en enezennoù ar Meurvor Habask a c'halle lakaat unan da soñjal e vefe difennet mat Iwo Jima hag e vefe kolloù bras. Implijet e voe an enezenn memestra gant ijinourien an Navy, ar Seabee, a savas eno peadra da adpakañ kirri-nij an USAAF ar B-29 mac'hagnet. En holl, 2251 B-29 a zouaras en Iwo Jima e-pad ar brezel "Iwo To Japan"^[21]. Ar skrivagner J. Robert Moskin a gont 1191 kefridi da ambrougañ kirri-nij all ha and 3081 argadenn a loc'has diouzh Iwo Jima e-pad ar brezel a-enep Bro-Japan^[22]

Luc'hskeudenn Associated Press gant ar banniel amerikan savet e krec'h ar Menez Suribachi gant c'hwec'h Marines a zeuas da vezañ ur skeudenn vrudet eus an emgann hag eus ar striv brezel amerikan er Meurvor Habask^[23].

Er sevenadur

Lec'h Iwo Jima er Meurvor Habask

Stiradoù skinwel

• Er ministirad The Pacific e vez ul lodenn hag a gont Emgann Iwo Jima.

Filmoù

• Flags of Our Fathers, gant Clint Eastwood, 2006, 131 munut
• Letters from Iwo Jima, gant Clint Eastwood, 2006, 140 munut

Levrlennadur

• Allen, Robert E. (2004). The First Battalion of the 28th Marines on Iwo Jima: A Day-by-Day History from Personal Accounts and Official Reports, with Complete Muster Rolls. Jefferson, North Carolina : McFarland & Company. ISBN 0-7864-0560-0.
• Antill, P. (6 April 2001). Operation Detachment: The Battle for Iwo Jima, February – March 1945.
• (2001) Flags of Our Fathers. New York : Bantam. ISBN 0-553-38029-X.
• Burrell, Robert S. (2004). "Breaking the Cycle of Iwo Jima Mythology: A Strategic Study of Operation Detachment". Journal of Military History 68 (4): 1143–1186. DOI:10.1353/jmh.2004.0175
• Burrell, Robert S. (2006). The Ghosts of Iwo Jima. College Station, Texas : Texas A&M University Press. ISBN 1-58544-483-9.
• Alvin D. Coox, L. Van Loan Naisawald, [url=https://web.archive.org/web/20190717223049/http://cdm16635.contentdm.oclc.org/cdm/ref/collection/p16635coll14/id/56035 "Survey of Allied Tank Casualties of World War II"], Technical Memorandum ORO-T-117, Johns Hopkins University Operations Research Office, Baltimor, 1954
• (1983) The Pacific: Matterhorn to Nagasaki, June 1944 to August 1945, New Imprint, The Army Air Forces in World War II, University of Chicago Press. ISBN 091279903X.
  • James Lea Cate, James C. Olson, "Precision Bombardment Campaign". in Craven & Cate, 1983
  • James Lea Cate, James C. Olson, "Iwo Jima". in Craven & Cate, 1983
• Crumley, B. L. (18 December 2012). The Marine Corps: Three Centuries of Glory. ISBN 9781908273963.
• (1971) "Part VI: Iwo Jima", Western Pacific Operations, History of U.S. Marine Corps Operations in World War II. Historical Branch, United States Marine Corps. ISBN 0-89839-198-9.
• [url=https://archive.org/details/25642GlamourGal Glamour Gal], Marine Corps Photographic Service, 1945
• Hammel, Eric (2006). Iwo Jima: Portrait of a Battle: United States Marines at War in the Pacific. St. Paul, Minnesota : Zenith Press. ISBN 978-0760325209. OCLC 69104268.
• Keegan, John (1990). The Second World War. New York : Viking Penguin. ISBN 9780670823598.
• (1990) "Chapter XV, The Flame Thrower in the Pacific: Marianas to Okinawa", The Chemical Warfare Service: Chemicals in Combat, U.S. Army in World War II: The Technical Services. Washington, D.C. : Center of Military History, United States Army. 558–583, 586 p. CMH Pub 10-3.
• King, Dan (2014). A Tomb Called Iwo Jima. Pacific Press. ISBN 978-1500343385.
• Leckie, Robert (1967). The Battle for Iwo Jima. New York : Random House. OCLC 56015751.
• Leckie, Robert (1988). Delivered from Evil: The Saga of World War II, First Perennial Library, New York : Harper & Row. 870 p. ISBN 0-06-091535-8.
• Lewis, Adrian R. (2007). The American Culture of War: The History of U.S. Military Force from World War II to Operation Iraqi Freedom, Ebook reprint, New York : Routledge. ISBN 9780203944523.
• Morison, Samuel Eliot (1960). Victory in the Pacific: 1945, History of United States Naval Operations in World War II. Boston, Massachusetts : Little, Brown, & Co..
• Moskin, J. Robert (1992). The U.S. Marine Corps Story, 3rd Revised, Little, Brown and Company. 373 p. ISBN 0-448-22688-X.
• Navy Department Library (25 September 2020). Battle for Iwo Jima, 1945. Naval History and Heritage Command.
• Navy Department Library (16 April 2020). Navajo Code Talkers: World War II Fact Sheet. Naval History and Heritage Command.
• (1982) Iwo Jima. New York : Bantam Books. ISBN 0-553-22622-3.
• Quinlan, O'Neill P. (February 1948). "New Tanks for Old!". U.S. Navy Civil Engineer Corps Bulletin. Vol. 2, no. 15. BuDocks, Deptarment of the Navy. pp. 51–53. Archived from the original on 10 April 2021. Retrieved 12 July 2021.
• (2019) Investigating Iwo: The Flag Raisings in Myth, Memory & Esprit de Corps. Marine Corps History Division. ISBN 978-1732003071.Patrom:PD-notice
• To the Shores of Iwo Jima, U.S. Government Office of War Information, 1945
• Toland, John (2003). The Rising Sun: The Decline and Fall of the Japanese Empire, 1936-1945. Random House. ISBN 978-0-8129-6858-3.
• U.S. Army Japan, HQ G3, Japanese Monograph No. 45, "History of Imperial General Headquarters, Army Section (Japanese Monograph No. 45), p. 257, U.S. Army Japan, Foreign Histories Division, diellaouet eno.
• U.S. Army, Far East Command, "Operations in the Central Pacific" (Japanese Monograph No. 48), Office of the Chief of Military History, Washington, D.C., diellaouet eno
• United States Fleet, Headquarters of the Commander in Chief, Amphibious Operations, Iwo Jima, 1945, Washington D.C.
• Unmacht, George F. (April 1948). "Flame Throwing Seabees". Proceedings. Vol. 74, no. 342. Annapolis, Maryland: United States Naval Institute. pp. 425–427. Archived from the original on 18 February 2020. Retrieved 22 August 2020.
• Wheeler, Keith (1979). The Road to Tokyo, World War II. Alexandria, Virginia : Time-Life Books. ISBN 0-8094-2540-8.
• Wright, Derrick (2004). Iwo Jima 1945: The Marines Raise the Flag On Mount Suribachi. Oxford : Osprey Publishing. ISBN 0-275-98273-4.